Przebudzenie
Irena Matuszkiewicz

"Życie wcale nie jest takie złe, zwłaszcza jeżeli patrzeć na nie od tyłu. Trzeba tylko nauczyć się uciekać w siebie. Można siedzieć, można leżeć, czyli fizycznie tkwić w bezruchu i jednocześnie uciekać" - pisze Irena Matuszkiewicz w "Przebudzeniu".

Główną bohaterką jest stuletnia Jadwiga, która kieruje się zasadą wspomnianą w powyższym cytacie. Kobieta ucieka przed złymi wspomnieniami, które nagromadziły się przez lata i zostawia w pamięci same dobre.

W sanatorium, w którym przebywa od nowa przeżywa swoje życie. Podzieliła je na poszczególne etapy: wejście do raju, otwarty raj, jasne dnie, złote dnie, cudny sen, wygnanie z raju, zły sen, koszmary senne, po których następuje tytułowe przebudzenie. Poznajemy jej losy od szczęśliwego dzieciństwa w domu o proniemieckich sympatiach, przez czasy młodości, przepełnione tańcem i spotkaniami towarzyskimi (w tym lata spędzone na wytwornej pensji dla panien), aż po czasy drugiej wojny światowej, która zabiera jej ukochanego męża i weryfikuje jej spojrzenie na świat.

Jadwiga nauczyła się na pensji dla panien, jak być przykładną żoną i matką. Co z tych prawideł przydało jej się w dorosłym życiu, w które wtargnęła wojna? Wszystkie umiejętności, których się nauczyła, okazały się bezużyteczne. A życie zweryfikowało od nowa, co kobiecie wypada a co nie. Aby przeżyć zajmowała się rzeczami, których nie pochwaliłyby jej nauczycielki. Jednak musiała zapewnić byt nie tylko sobie, lecz także jedynemu synkowi. Mimo przeciwności losu, nie poddała się, postanowiła sobie, że przetrwa wszystko i tak się stało. Czas wojny przyniósł jej wiele cierpienia, jednak dzięki zaradności i sile charakteru poradziła sobie w najgorszych momentach. To po ojcu odziedziczyła upór, który jej w tym pomógł.

Przez całe życie powracał do niej wiersz "Preludia" Kazimierza Przerwy-Tetmajera, zapamiętany z czasów spędzonych na pensji:

I czasem myślę, żem ja tylko spał,
że całe życie moje było snem –
zbudzę się, raj ten odnajdę, com miał
w dziecieństwie mem…

To właśnie czasy dzieciństwa i młodości były najpiękniejszym okresem jej życia, i to do nich najchętniej powraca. Wtedy była najszczęśliwsza, mimo politycznych zawirowań, które jednak bezpośrednio jej nie dosięgły. Jadwiga wychowała się w Tucholi, będącej w tym czasie pod niewolą pruską. Ojciec kazał mówić po niemiecku także w domu, aby dzieciom było łatwiej w szkole. W tle rozegrała się pierwsza wojna światowa, z której najbardziej zapamiętała powołanie brata do armii pruskiej. Potem przyszedł czas wolnej Polski, przepełniony zabawą i miłością. Dopiero wybuch drugiej wojny światowej zaważył na całym jej dalszym życiu. Straciła wtedy wszystko, co miała najcenniejsze.

Książkę czyta się jednym tchem, jest to znakomita i pouczająca lektura. Miejscami przypomina "Emancypantki" Bolesława Prusa, szczególnie wątek pensji i obyczaje panujące w tamtych czasach. Czułam się jakbym cofnęła się w czasie i przeżywała wszystko wraz z główną bohaterką.

Jednym z walorów tej powieści jest to, że Jadwiga jest postacią autentyczną, autorka zmieniła jedynie jej nazwisko. Losy Jadwigi są tylko nieco zbeletryzowane. Pozostałe osoby są postaciami fikcyjnymi, a ich losy wymyślone.

"Przebudzenie" to niezwykła powieść obyczajowa, która skłania do refleksji. Pokazuje, że nigdy nie można się załamywać, tylko trzeba walczyć do końca. I trzeba to robić całym sobą, a nie po łebkach, czy jak powtarzała Jadwiga - eine kleine zajączek. Polecam tę książkę miłośnikom powieści obyczajowych z przesłaniem. 

(Kliknij aby rozwinąć opinię)

Jak często słyszymy "Sto lat"? Po przeczytaniu tej książki, zaczynam się zastanawiać, czy chciałabym dożyć tego wieku. Główna bohaterka przekroczyła już tą magiczną liczbę. Poznajemy jej marzenia pozostania wielką damą, żoną, matką, ale wojna (a nawet dwie) weryfikują jej postanowienia. Jest jednak silną kobietą i potrafi walczyć o swoje. Może jest zaborcza wobec syna, ale każdy kocha jak potrafi. Niestety starość ..., no cóż moglibyśmy stwierdzić, że nie udała się Panu Bogu. Uzależnieni od innych w tych dobrych, ale też i złych chwilach. Polecam

(Kliknij aby rozwinąć opinię)

,,Przebudzenie" to urzekająca historia stuletniej Jadwigi Jastańskiej, cierpiącej na postępującą chorobę Alzheimera. Powieść toczy się na dwóch płaszczyznach - współczesnej i retrospektywnej. Panią Jadwigę poznajemy w domu opieki, gdzie mocno daje się we znaki prowadzącym go zakonnicom. W osobie syna widzi swego zmarłego brata Leona, a inną staruszkę, mieszkankę tegoż zakładu, bierze za swoją przyjaciółkę z pensji Klarę. I to właśnie spotkanie z nią rusza lawinę wspomnień. Przenosimy się w bardzo odległe czasy. Jest rok 1906, Polska znajduje się pod zaborami - Tuchola, w której urodziła się Jadwiga, pod zaborem pruskim. Jej ojciec, ceniony zdun do tego stopnia sympatyzował z Niemcami, że w domu zakazał mówić po polsku. Jadzia nie znała języka ojczystego, co po odzyskaniu przez Polskę niepodległości mocno odczuła. Do końca pozostał jej twardy niemiecki akcent. Dwa lata spędziła na pensji dla panien, gdzie odebrała porządne, jak na tamte czasy, wychowanie do bycia panią domu. Szczęśliwe beztroskie, rozpieszczane dziecko wyrosło na rozkapryszoną pannę, przebierającą w kawalerach. Nowa sytuacja polityczna, wybuch II wojny światowej sprawiła, że Jadzia musiała ,,zakasać rękawy" i pracować na utrzymanie siebie i syna. Lata powojenne również nie zmieniły tej sytuacji - musiała zarabiać, żeby żyć. Wszystko byłoby dobrze, gdyby nie charakter Jadwigi. Była zaborczą matką, co sprawiło, że jedno małżeństwo ukochanego syna rozpadło się, a drugie było mocno zachwiane; była okropną babką, nie przepadała za wnuczką, bo skupiła na sobie uwagę Pawła; była złą teściową, bratową, koleżanką. Książka Ireny Matuszkiewicz ,,oswaja" trudną starość. Trudną, bo dotyczącą osób cierpiących na chorobę Alzheimera. Żyją one we własnym świecie, nie rozpoznają bliskich osób, miejsc, w których obecnie przebywają. Ich światem jest przeszłość, pojawiająca się we wspomnieniach. ,,Przebudzenie" ma dla mnie jeden minus - zakończenie, jednak mimo wszystko lektura warta jest polecenia.

(Kliknij aby rozwinąć opinię)