Niemcy bronią się przed Polską
Robert Citino

 Książki popularno naukowe są z reguły skierowane do wąskiej grupy czytelników. I tak oto opracowania poświęcone przedmiotom ścisłym znajdą uznanie głownie w oczach sympatyków tychże nauk, podobnie jak i dzieła poruszające kwestię psychologii, pedagogiki, medycyny czy też prawa. W szczególnym położeniu znajdują się jednak książki historyczne, które wzbudzają ciekawość zarówno w pasjonatach "nauczycielki życia" jak i również u osób, którym historia kojarzy się jedynie z nudnymi lekcjami w szkole i monumentalnymi dziełami filmowymi. Fenomen owego zjawiska wydaje się tkwić w tym, iż sięgnąć po historyczną pozycję może każdy z nas, bez niezbędnego wykształcenia. Każdy czytelnik może uruchomić swoją wyobraźnię i dać się porwać pasjonującym dziejom minionych wieków, które rozbudzą w nas głód wiedzy.
By tak się jednak stało, owe opracowanie musi spełnić jedne, podstawowy warunek - musi być interesujące. Na rynku literackim istnieje bowiem bardzo wiele książek historycznych, które swoją formą, stylem narracji i sposobem opowieści o minionych czasach, zniechęcają czytelnika. Wyjątki od tej sytuacji stanowią istne "perełki", które czynią z dzieł historycznych wspaniałą, wciągającą lekturę. Taką książką jest właśnie przedmiot niniejszej recenzji - "Niemcy bronią się przed Polską. Ewolucja taktyki Blitzkriegu 1918-1933", autorstwa Roberta Citino.

 Robert Citino jest wybitnym profesorem University of North Texas i autorem wielu książek z zakresu historii wojskowości. W swoich pracach skupia się głównie na ewolucji operacyjnego systemu wojskowego jak i również historii militarnej Niemiec. W 2007 roku został okrzyknięty przez ceniony portal RateMyProfessor.com jako Profesor Roku.

  Opracowanie amerykańskiego badacza podejmuję tematykę ewolucji niemieckiej doktryny i taktyki wojennej na przestrzeni piętnastu lat poprzedzających bezpośrednio wybuch drugiej wojny światowej. Co ciekawsze, owa ewolucja niemieckiej taktyki wojennej jest ukazana tutaj w stałym kontekście kształtowania się stosunków polsko-niemieckich w tymże okresie. Książka ta pozwala uzyskać odpowiedź na jedno z najczęściej padających pytań dotyczących drugiej wojny światowej, a mianowicie jak to było możliwe, iż armia jednego kraju w ciągu kilku lat podbiła niemalże całą Europę, i żadna z armii tychże krajów nie była w stanie jej się przeciwstawić?

  "Niemcy bronią się przed Polską.." została podzielona na cztery główne rozdziały, Z których każdy omawia poszczególne etapy drogi Niemiec do militarnej potęgi. Pierwszy rozdział przestawia sytuację niemieckiej armii po zakończeniu traktatu wersalskiego i wynikających z jego postanowień upokarzających decyzji, co do istnienia i funkcjonowania niemieckiego wojska. Drugi rozdział został poświęcony okresowi tworzenia się, kształtowania i wzmacniania nowej armii, która przyjęła całkowicie odmienny charakter od poprzedniej doktryny wojskowej. Na szczególne zainteresowanie zasługuje trzecia część niniejszego opracowania, w którym autor przedstawia obraz polskiego wojska w oczach niemieckiego wywiadu jak i również samych niemieckich żołnierzy. Za źródła owych informacji posłużyły tu zarówno oficjalne materiały archiwalne jak i również zapiski prywatnych rozmów z niemieckimi żołnierzami. To właśnie w tym rozdziale pada odpowiedź na kolejne ważne pytanie, nurtujące wszystkich miłośników historii drugiej wojny światowej. Mianowicie, jak to możliwe, iż blisko milionowa polska armia poniosła tak wielka i szybką klęskę podczas kampanii wrześniowej. Ostatni rozdział książki jest poświęcony najważniejszym przekształceniom armii niemieckiej, które bezpośrednio ukształtowały militarną potęgę Reichswehry.

 Na szczególną uwagę zasługuje obiektywizm autora, który ani przez moment nie schodzi na dalszy plan. Wbrew pozorom nie było to tak łatwe do osiągnięcia, gdyż już sam fakt zbrodniczej działalności niemieckiej armii mógł wpłynąć na owy stosunek pisarza do jej efektywności, innowacyjnej myśli taktycznej czy też sukcesów na polu militarnym. Na szczęście autor zachowuje historyczną bezstronność, uwypuklając zalety i wady zarówno niemieckiej jak i polskiej armii jak i również oddając szacunek wybitnym jednostkom myśli taktycznej po obu stronach. Nie bez znaczenia wydaje się tutaj fakt, iż autorem jest amerykański naukowiec, patrzący na owa problematykę z pewnej perspektywy.

 Dużym atutem owej publikacji jest również bardzo bogaty materiał źródłowy, m.in. niepublikowane dotychczas materiały Niemieckiego Ministerstwa Wojny, zdobyte przez wojska alianckie w 1945 roku. Owe materiały uzupełnione o liczne mapy, ilustracje, dane statystyczne, stanowią nieocenione źródło wiedzy dla każdego miłośnika historii drugiej wojny światowej. Ponadto tak bogaty materiał źródłowy pozwala na wysnuwanie własnych wzniosów, przemyśleń, hipotez.

 Równie istotną zaletą owej pozycji jest ukazanie ewolucji niemieckiej taktyki wojennej nie tylko poprzez czysto militarny charakter tychże przemian ale również w oparciu o tak istotne kwestie jak sytuacja polityczna obu państw, wzajemne stosunki dyplomatyczne czy też charakter ówczesnej sytuacji międzynarodowej na świecie. Wszystkie te czynniki w mniejszym lub większym stopniu wpływały na poszczególne etapy kształtowania się nowoczesnej armii III Rzeszy. jest to o tyle istotne, iż wystarczy przytoczyć tutaj choćby ten fakt, iż początkowo armia niemiecka bardzo obawiała się przewagi militarnej po stronie polskiej, dopiero zaś późniejsze błędne decyzje polityczne i gospodarcze całkowicie odmieniły ten obraz, przypieczętowując tym samym przyszły los Polski.

 Czy ta książka ma szczególne znaczenie dla polskiego czytelnika? Zdecydowanie tak, choćby z tego powodu, iż bardzo nie wiele opracowań poruszało dotychczas ową tematykę, a w szczególności stosunek niemieckiej armii do polskiego wojska. Niemniej odbiór owej książki nie będzie zawsze łatwy, bynajmniej nie dla wszystkich czytelników. Nie sposób bowiem nie zauważyć rysującego się tutaj obrazu polskiej armii i polskich elit dowódczych, których brawura, brak kompetencji i ich nieudolność, wpłynęły na późniejszą klęskę. Oczywiście należy pamiętać tutaj, iż większość zgromadzonych tu materiałów pochodzi z archiwów niemieckich. Nie mniej obraz polskiej armii nie jest ukazany tu w stopniu nader korzystnym. Ale taka jest prawda historyczna, której nie powinno się krytykować, odrzucać i potępiać.

 "Niemcy bronią się przed Polską.." jest pozycją niezwykle ważną dla każdego miłośnika historii jak i również wszystkich tych, którzy lubią zadawać sobie pytania o tragiczną przeszłość Polski. By w ogóle zrozumieć drugą wojnę światową, jej przebieg, charakter i tragiczny finał, należy z całą pewnością sięgnąć po publikację Roberta Citino.