Nawet nie zauważysz
Vera Kurian

Czy wiesz wszystko o osobach, które są blisko ciebie? Czy zastanawiałeś się kiedyś czy kryją w sobie jakąś tajemnicę? Jak spoglądasz na nich z boku to wydają się inni. Co takiego sprawia, że miewasz wątpliwości co do ich zachowania? Sięgając po Nawet nie zauważysz ujrzysz młodych ludzi, którzy świetnie się maskują i odgrywają swoją rolę życiową …

Chloe to błyskotliwa nastolatka, właśnie rozpoczyna studia. Cechuje się bardzo wysokim ilorazem inteligencji. Celowo znalazła się w tym miejscu, w konkretnym celu. Zamierza zamordować kolegę z dzieciństwa, Willa Bachmana, który bardzo ją skrzywdził. I to nie może ujść mu płazem, musi ponieść konsekwencje swoich czynów. Ale dziewczyna znalazła się też w grupie studentów uczestniczących w badaniu klinicznym na Wydziale Psychologii. Wybrani studenci to psychopaci, pozbawieni empatii i nie potrafiący odczuwać strachu. Ich zachowania są przerażające i niespodziewane, nie można przewidzieć ich kolejnego kroku. Nieoczekiwanie atmosfera na uczelni się zagęszcza, gdy zostaje zamordowany jeden ze studentów również biorący udział w tym badaniu. Podejrzewani o jego zamordowanie są pozostali z tej grupy, przecież nad ich zachowaniem trudno zapanować. Ale jaki mieliby motyw? Czyżby Chloe poniosła wyobraźnia? Ale przecież ona ma już obrany obiekt swojego zainteresowania … Bądźcie cierpliwi i wytrwali, a przekonacie się, jak życie z psychopatą u boku może być zaskakujące i nieprzewidywalne.

Nawet nie zauważysz to thriller psychologiczny, z jakim dotychczas nie mieliście okazji się spotkać. Główni bohaterowie to psychopaci, niebezpieczni i groźni, ale zdecydowanie tryskający inteligencją i sprytem. Przebiegłość to ich drugie imię. Psychopaci są nie tylko podejrzewani o morderstwo, ale też są zagrożeni, są też ofiarami. Czyżby role się zamieniły? Wygrywa sprytniejszy?

Co świadczy o walorach tej powieści? Mroczna i gęsta atmosfera, która od pierwszych stron trzyma nas w napięciu. Każdy mięsień jest przygotowany na zadanie ciosu, tylko nie wiemy, z której strony może paść. Dlatego musimy być bardzo czujni i ostrożni, mieć się na baczności. W głowie wirują niepoukładane myśli, które nie nadążają za poczynaniami Chloe i jej przyjaciół, też psychopatów. Wnikamy w ich umysł, autorka odsłania nam powoli tajniki ich przemyśleń, wewnętrznych przeżyć i rozterek. Uchylę małego rąbka tajemnicy i przyznam, że ich umysł to skarbnica emocji, niekończąca się i nie mająca żadnych granic. Vera Kurian bardzo dużo miejsca poświęciła stronie emocjonalnej ich zachowań i przeżyć. Z jednej strony niby otwiera nam zakamarki wnętrza bohaterki, a z drugiej pozostawia jeszcze wiele w zanadrzu. Ciekawość pcha nas do przodu, do finału. A co jest w zakończeniu? Coś niespodziewanego i nieoczekiwanego. Chyba nikt z czytelników nie był w stanie przewidzieć, kto mordował i dlaczego?

Ten thriller jest bardzo dojrzały i przemyślany. Każdy element jest konieczny, nie ma zbędnych zdarzeń czy osób. Każdy ma do odegrania swoją unikalną rolę w całej fabule. Lektura nie jest łatwa w odbiorze, wymaga skupienia i chwili refleksji.

Po lekturze będziemy potrafili rozpoznać psychopatę, będziemy też bardziej ostrożni, przecież nigdy nie wiadomo, kto żyje wokół nas. Ale będziemy też z pewną nieufnością spoglądać na innych, nie mając pewności, czy nie ma wśród nich osób niebezpiecznych.

Ciekawym zabiegiem, coraz częściej dziś spotykanym, jest sposób prowadzenia narracji. Pierwszoosobowa, prowadzona przez bohaterkę sprawia, że wnikamy powoli w umysł psychopaty i potencjalnego mordercy i się w nim lokujemy na dłuższy czas. A tam jest tyle emocji, przeżyć i przemyśleń, że aż strach się bać.

Znakomita, emocjonująca i nieprzewidywalna. Otwarta walka z psychopatą i pytanie, kto z niej wyjdzie zwycięsko? Nie bądźcie tacy pewni, to nie jest takie oczywiste … Nie będę jej polecać, ona nie wymaga reklamy. Ma w sobie tyle inności i mroczności, że sama w sobie jest ogromną wartością!

Warto podkreślić, że psychopata nie powinien być mylony z socjopatą, co często się dzieje w potocznym dyskursie. Psychopata nie musi być wcale jednostką aspołeczną, tak jak dzieje się to w przypadku socjopatów wykazujących niechęć do społecznych norm i ludzi jako takich. Wręcz przeciwnie – psychopata często bywa jednostką wysoko uspołecznioną, posiadającą duże grono znajomych, wręcz czarującą i przyciągającą ludzi. To czyni psychopatów szczególnie niebezpiecznymi – często przez długi czas trudno się zorientować, że mamy do czynienia z kimś o zaburzonych emocjach i patologicznym sposobie myślenia.

Na szczęście istnieje kilka testów skonstruowanych w celach diagnostycznych przez psychologów, na przykład Skala Skłonności Psychopatycznych R. Hare’a, Inwentarz Osobowości Psychopatycznej oraz skala kompleksowej Oceny Osobowości Psychopatycznej pozwalające wykryć te nieprawidłowości.

Cechy osobowości charakterystyczne dla psychopaty to:

1.      niebranie pod uwagę uczuć innych ludzi, czyli brak empatii,

2.      lekceważenie autorytetów i norm oraz zasad społecznych, w tym norm prawnych,

3.      zwiększona skłonność do kłamania i celowego wprowadzania innych w błąd,

4.      wysoko rozwinięta umiejętność manipulowania ludźmi dla osiągnięcia własnej korzyści,

5.      wysoki próg odczuwania lęku i strachu - psychopaci sprawiają wrażenie nieustraszonych, ale nie dlatego, że panują nad lękiem, lecz z tego powodu, że nie wiedzą, co to strach, nie odczuwają go,

6.      brak poczucia odpowiedzialności za własne (niemoralne) postępowanie,

7.      tendencja do obwiniana innych ludzi za wszelkie niepowodzenia (sami nigdy nie poczuwają się do winy),

8.      silne przekonanie o własnej wyjątkowości, poparte lub nie realnymi osiągnięciami,

9.      niski próg dla odczuwania frustracji; psychopata szybko wpada w gniew i zachowuje się agresywnie, jeśli uważa, że ktoś lub coś stoi na drodze do osiągnięcia celu, jaki sobie wyznaczył,

10.ogromna łatwość i umiejętność usprawiedliwiania własnych zachowań, szczególnie tych moralnie podejrzanych; psychopata jest mistrzem podawania racjonalnych wyjaśnień, dlaczego zachował się wyjątkowo wrednie (oczywiście wrednie zdaniem innych, gdyż on nigdy tak nie postrzega swojego zachowania).

Źródło: Psychopata - cechy osobowości psychopatycznej. Jak je rozpoznać? (medonet.pl)

I jak to brzmi? Dla mnie interesująco na tyle, bym została zachęcona do lektury książki autorstwa Very Kurian.

Chloe dostała się na studia, jest piekna, przebojowa i zaradna. Oprócz tego planuje zemstę za krzywdę z dzieciństwa. Andre dostał na na studia dzięki nie nauce, ale darmowemu stypendium, mimo wszystko chce wykorzystać swoją szansę. Musi jednak starac się, by kłamstwo dzięki któremu dostał się na studia nie wyszło na jaw. Jest w końcu charles, ojcic bogatych rodziców, dobrze się uczy, wszyscy się nim zachycaja i garantuja mu swój głos w wyborach. Co łączy tych młodych ludzi? Biorą nie tylko udział w badaniu klinicznym Wydziału Psychologii. Sa również zdiagnozowani jako psychopaci, a program ma im pomóc w unormowaniu zachowań i dostosowania się do społeczeństwa. Wszystko toczyło się zgodnie z planem naukowców do momentu, w którym jeden z uczestniwo programu został zamordowany. Rozpoczyna się walka na śmiwec i życie. Kto na kogo poluje i dlaczego? Komu można obdarzyć zaufaniem, a kogo podejrzewać?

„[…] był psychopatą tak jak ja. Nie sposób przewidzieć, co taki ktoś zrobi – wszystko zależało od tego, co uzna za najbardziej korzystne”.

Akcja książki dzieje się w świecie studenckim co potęguje mroczne wrażenia i czujemy większy niepokój. Częśto sprawy przybuerały nieoczekiwany obrót, zaskawikwały, a tempo dziejących się wydarzeń było na tyle safysfakcjonujące i wciągające, że z trudem odkładało się lekturę, by podołać codziennym obowiązkom. A i tak z tylu głoy kołatało się ptranie: co się tak naprawdę dzieje, kto jest tym złym, co się dalej wydarzy. Prawie wszyscy bohaterowie byli z piekła rodem, ale z drugiej strony tak ujmujący, że nie sposób było ich nie polubić. No ale ponoć na tym polega cały urok osobowości z zaburzeniami. Myślę jednak, że każdy z nas ma w sobie ciemną stronę, mroczne pragnienia i nieprzyjemne dla drugiej strony myśli, ci niezdiagnozowani po prostu trzymają się w ryzach i mają czasem odruchy empatii. Jednym słowem była to niebanalna historia stworzona z przytupem i ma wszelkie możliwości, by sprawić, iż książke uznam w swoim rankingu za debiut roku tym bardziej, że sam finał również okazal się zaskakujący, ale podany w lekkiej i przystępnej formie.

W tym powoli konczacym się roku mam wyjątkowe szczęście do książek, które zapierają dech. Debiut Very Kurian bardzo mi się spodobał. Ciekawe jakie będą innej jej książki, bo wusoko ustawiła sobie poprzeczkę.

Za możliwość zapoznania się z treścia ksiazii dzięuje Poradni K.

Chloe wydaje się zwyczajną nastolatką. Jest studentką pierwszego roku i tak samo, jak inni rówieśnicy korzysta z życia. Zdecydowanie wyróżnia się wysokim ilorazem inteligencji, dodatkowo jest psychopatką. Jej priorytetem jest zabójstwo Willa, który wiele lat wcześniej okrutnie ją skrzywdził.

Na studia dostała się w ramach specjalnego tajnego programu prowadzonego na Wydziale Psychologii. Wytypowano siedmioro studentów, u których stwierdzono skłonności psychopatyczne. Każdy z nich otrzymał specjalny zegarek, dzięki któremu kontrolowane były ich emocje.

Główna bohaterka misternie obmyśla plan zemsty na swoim oprawcy, kiedy nagle zamordowani zostają dwaj studenci z programu, w którym uczestniczy. Dziewczyna nie porzuca swych planów, jednak dodatkowo szuka tajemniczego mordercy, którego celem jest również i ona. Równolegle własne śledztwo prowadzą pozostali psychopaci, nierzadko oskarżając siebie wzajemnie.

Kto jest mordercą? Czy Chloe uda się zrealizować to, co planuje od tak dawna?

To debiutancki utwór autorki, która ma doktorat z psychologii społecznej, a poza pracą naukową prowadzi bloga, na którym umieszcza publikacje dotyczące pisarstwa, horrorów oraz popkultury. Książka została uznana za jeden z najlepszych thrillerów 2021 roku według New York Timesa. Nominowana została również do nagrody Edgara, amerykańskiego wyróżnienia literackiego, które przyznawane jest corocznie od 1946 przez organizację Mystery Writers of America. 
Z racji wykształcenia, autorka świetnie oddała to, co dzieje się w umysłach osób, dla których odczuwanie emocji stanowi problem.
Psychopaci bowiem charakteryzują się tym, że posiadają ogromne deficyty ekspresji oraz przeżywania emocji, a także ich rozumienia. Ponadto cechuje ich impulsywne zachowanie. Są to osoby z zaburzeniami osobowości, a sama nazwa tego schorzenia wywodzi się z dwóch greckich słów - psyche i patos, dusza i cierpienie. Zatem psychopata to osoba, której dusza cierpi, jest zaburzona.

Lektura na pewno nie należy do łatwych, pojawia się dość spora ilość bohaterów, którzy odgrywają jednak ważną rolę w tej historii. Główne wątki są dwa - zemsta skrzywdzonej dziewczyny oraz morderstwa osób z zaburzeniami osobowości.
Fabuła jest ciekawa, momentami jednak zbyt rozwleczona, przez co czytanie się dłuży i osobiście zrezygnowałabym z wielu opisów, które w moim odczuciu jedynie dodały książce objętości, a niekoniecznie wniosły coś istotnego.
Zakończenie jest za to świetne i naprawdę trudne do odgadnięcia. Autorka sprytnie wodzi czytelnika za nos, by na samym końcu dać mu w niego pstryczka z satysfakcją, że osiągnęła swój cel. Tak było w moim przypadku, typowałam mordercę kilkukrotnie i kiedy już się cieszyłam, że odgadłam, szybko zostałam wyprowadzona z błędu. Finalnie zaskoczenie było ogromne.

Chociaż główni bohaterowie nie odczuwają emocji jak inni, nie można stwierdzić, że są z nich całkowicie wyzuci. Z pewnością nie są one takie same jak u zdrowego człowieka, ale mimo wszystko delikatnie się tlą. Ważną postacią jest również doktor zajmujący się tym eksperymentalnym badaniem klinicznym i przede wszystkim pobudki, które skłoniły go do jego prowadzenia.

"Nie robiłbym tego wszystkiego, gdybym nie wierzył, że ludzie się zmieniają. Nie twierdzę, że zmiana to linearny proces, ale ciężka praca przynosi efekty".

Reasumując,  w książce podobała mi się kreacja postaci, jednak zabrakło mi akcji, było ich zdecydowanie za mało, przez co raz po raz odkładałam lekturę na później. Z pewnością nie jest to powieść na jeden wieczór, a zdecydowanie na kilka.
Autorka ma lekkie pióro, jednak liczyłam na coś mocniejszego, coś bardziej trzymającego w napięciu. Mimo wszystko zachęcam do lektury, by wypracować własną opinię.