Factfulness. Dlaczego świat jest lepszy, niż myślimy, czyli jak stereotypy zastąpić realną wiedzą
Anna Rosling-Ronnlund

Hans Rosling chce zmienić nasz sposób postrzegania świata zastępując jego pesymistyczną wizję bardziej optymistyczną. „Świat nie jest taki straszny, jak mogłoby się wydawać” - mówi autor już na początku książki, a na kolejnych stronach swoje twierdzenie popiera mnóstwem danych. Jest tutaj dużo wykresów, danych statystycznych, które możemy sami przeanalizować i odkryć fakty będące pewnie zaskoczeniem dla niejednego z Was. Książka zwraca uwagę na zjawisko ogromnej ignorancji odnośnie sytuacji na świecie. Chyba często myślimy, że zdecydowanie za dużo dzieci umiera na świecie, za dużo osób głoduje, za dużo żyje w skrajnej biedzie. Ale ile to jest za dużo? Czy to znaczy, że z każdym rokiem będzie coraz gorzej? Wtedy do akcji wkracza Hans Rosling rzucając w nas mnóstwem danych mówiącymi, że wcale tak nie jest. To, co przed chwilą myśleliśmy zostało wyssane z bańki błędnego myślenia o świecie, którą się otoczyliśmy i że najwyższy czas ją przebić. Książka podaje nam narzędzia mające pomóc w bardziej krytycznym myśleniu i przefiltrowaniu informacji docierających do nas codziennie z różnych źródeł. Jeśli przekształci się je w nawyki, łatwiej będzie nam dostrzec obraz świata oparty na faktach - to właśnie znaczy idea factfulness.

Hans Rosling bardzo przystępnie przybliża wszystkie dane opisując przewrotnie niektóre tematy. Nie brakuje w niej też humoru i prywatnych doświadczeń autora np. z misji medycznych w Afryce czy Indii (autor jest lekarzem). Ten tytuł mocno Wam polecam, jego lektura była dla mnie czystą przyjemnością. 

Wydaje mi się, że jest to książka, z którą powinien zapoznać się każdy. Opowiada bowiem o kwestiach dotyczących naszej codzienności - wszelkiej maści lęków odnośnie zjawisk zachodzących w rzeczywistości, która nas otacza. Owszem, nie jest to lektura łatwa i sama zdaję sobie sprawę, że na razie nie jestem w stanie wprowadzić w życie nawet połowy zawartych w niej wskazówek. Niemniej to dobra podstawa do tego, by zacząć patrzeć na świat racjonalnie, bez niepotrzebnego wyolbrzymiania jednych problemów i marginalizowania innych. Teoria poparta mnóstwem barwnych przykładów, które działają na wyobraźnię pomaga przyjemnie przyswoić temat. Polecam "Factfulness" z całego serca.

Rozpoczynając jej lekturę nie spodziewałam się, że stanie się tak niezbędnym w tym roku pandemii narzędziem podnoszącym na duchu, a jednocześnie mobilizującym do szerszego spojrzenia na fakty.

Z różnych powodów bardzo cenię sobie literaturę faktu. Duże znaczenie ma dla mnie możliwość dowiedzenia się czegoś nowego lub pogłębienia swojej wiedzy, poznanie w ten sposób nowych kultur, tradycji czy miejsc. I poświęcenie czasu na czytanie czegoś prawdziwego, popartego faktami. Nie mogłam więc pozwolić, by ominęło mnie „Factfulness”.

Pomyśl o tych wszystkich nieszczęściach, o których słyszysz każdego dnia. Przypomnij sobie o każdej katastrofie, jaką z wielkim upodobaniem nagłośniła telewizja. Przywołaj obraz złych rzeczy, które w zeszłym tygodniu zajęły strony gazet. Świat wydaje się parszywym miejscem, prawda? Tyle kłopotów, biedy, strachu, przemocy. Kataklizmy. Wojny. Zmiany klimatyczne. Ataki terrorystyczne. Aż się nie chce wierzyć, że potrafimy jeszcze się uśmiechać, a wśród nas żyją optymiści.

Oczywiście, to wszystko jest prawdą. Tyle że tego zła i nieszczęścia pojawia się o wiele mniej, niż jeszcze kilka lat temu. Ba, o wiele mniej, niż nam się wydaje. Sytuacja ludzi poprawia się z roku na rok. Coraz więcej dzieci zostaje zaszczepionych. Procent edukowanych dziewczynek wciąż rośnie. Zmienia się jakość życia. Średnia wieku się wydłuża. Znaczna część ludzi przestaje żyć na granicy ubóstwa. To tylko kilka faktów, na które wskazuje autor książki. Rosling w każdym rozdziale, a może nawet w każdym zdaniu udowadnia, jak niewiele wiemy o naszej rzeczywistości i jak błędną wiedzą się kierujemy. A dotyczy to każdego z nas, niezależnie od wykształcenia czy doświadczenia.

Autor publikacji próbuje nam wytłumaczyć, dlaczego tak się dzieje. Opowiada o instynktach, którymi się kierujemy i o tym, w jaki sposób nasz obraz świata zostaje stępiony przez przekazywane nam informacje. Umiejętnie, krok po kroku, udowadnia, w jak wielkim tkwimy błędzie i jak zacofani jesteśmy pod względem posiadanej wiedzy. Rosling nie próbuje natomiast wytykać nam niedouczenia czy niedoinformowania, bo nabywane latami doświadczenie pozwoliło mu się przekonać, że nawet ci najbardziej inteligentni kierują się błędnymi przekonaniami. Dlatego też podczas lektury nie mamy wrażenie dyskomfortu, towarzyszy nam natomiast przekonanie, że ktoś właśnie otwiera nam oczy. I uwierzcie mi, w stwierdzeniu tym naprawdę nie ma żadnej przesady.

Na początku tej publikacji znajdziemy test skupiający się na kwestiach dość dla nas odległych, a jednak aktualnych i zastanawiających. Wśród pytań pojawiają się dotyczące szczepionych dzieci, edukowanych dziewczynek, zmian zachodzących w populacji. Wydawać by się mogło, że każdy z nas dość dużo wie na każdy z tych tematów, a jednak niewiele osób udziela poprawnych odpowiedzi na te pozornie proste pytania. Brak zainteresowania? Niewiedza? A może informacje, jakimi jesteśmy napędzani przez media? Powodów jest wiele, a każdy z nich zostaje wytłumaczony przez autora na kolejnych stronach.

Bardzo podoba mi się sposób, w jaki Rosling prezentuje swą wiedzę. Zamiast suchych faktów oferuje nam interesujące historie i krótkie anegdotki. Opowiada o własnych przeżyciach, intrygujących spotkaniach, ludziach, jacy wywarli na niego wpływ. Podpiera się wykresami, przedstawia liczby, wykorzystuje statystyki. Dzięki temu całość nie tylko posiada naukowy charakter ale również zostaje w ten sposób wzbogacona i stwarza wiarygodne, realistyczne wrażenie.

Mam świadomość, że taki typ literatury nie przekona każdego, szczególnie, że publikację czyta się dość powoli. Myślę jednak, że można z niej wyciągnąć wiele dla siebie. Ja gorąco Wam ją polecam.