KUP TERAZ

Dumny Bądźżeś
Irena Douskova

Ocena: 0 (0 głosów)

"Humor jest sposobem obrony przed agresją świata". Irena Dousková Chcecie się pośmiać, zawstydzić, powspominać? Oto opowieść o pierwszych latach normalizacji Husáka, przez które w szeregu mniej lub bardziej komicznych przygód i sytuacji z życia dzieci i dorosłych z pewnego powiatowego miasta prowadzi nas bystra, lecz odpowiednio do swojego wieku naiwna uczennica drugiej klasy szkoły podstawowej w Niczinie, Helenka Souczkowa. Lata największego marazmu, który nastąpił po okupacji radzieckiej w roku 1968, wszystkie ówczesne konwulsje społeczne i ucisk komunistycznej propogandy postrzega jakby tylko z zewnątrz, przez pryzmat historii rodzinnej, przez którą niezmiennie przeziera absurd tamtych czasów. Dumny Bądźżeś nie jest jednak powieścią społeczno-polityczną o latach siedemdziesiątych - najważniejszą zaletą tej książki jest niezwykle subtelna wrażliwość delikatnej, lecz spostrzegawczej małej dziewczynki, skonfrontowana z tragigroteskową rzeczywistością otaczającego ją świata, pozornie znajdującą się gdzieś "za szybą", gdzieś za barwami ochronnymi dzieciństwa. Dumny Bądźżeś zalicza się do tych dzieł czeskiej i światowej literatury (w Wielkiej Brytanii Adrian Mole, w czeskiej literaturze emigracyjnej książka Streptease Chicago Jana Nováka), w której dziecięca wypowiedź przez swoją intensywną autentyczność służy jako narzędzie do odsłonięcia i oskarżenia niedoskonałej rzeczywistości świata dorosłych. "Założę się o cokolwiek, że kiedy będziecie czytać Bądźżesia to między zdaniami typu "patolog znaczy coś tak jakby cierpliwy..." albo wyjaśnieniami dobrze znanych zjawisk z rzeczywistości ("Bo joga to jest takie ćwiczenia, przy których człowiek się prawie nie rusza, ale weźmie powiedzmy swoją jedną rękę i jedną nogę, zawiąże na supeł i musi tak pół godziny wytrzymać..."), będziecie się na głos - naprawdę od serca - śmiać. Ponieważ Dumny Bąźżeś to naturalnie lekkie, niewymuszone i inteligentne czytadło, nad którym uronicie zarówno łezkę ze śmiechu, jak i z nostalgii. Bez intelektualnych ambicji, lecz autentyczne i to jest w nim niepowtarzalne i właściwie zwyczajnie piękne. Nawet prosta pointa czytelnika nie razi... Jeżeli się wam to nie podoba, cieszcie się, że macie już lekturę za sobą i że nie jesteście tak grubi jak Helenka. Bo moglibyście być spokojnie murzynem, a z tym to już w ogóle nie dałoby się nic zrobić". Bára Gregorová Irena Dousková (ur. w 1964 roku w Přibramie) zaliczana jest do grona najciekawszych czeskich pisarzy. Ukończyła studia na Wydziale Prawa Uniwersytetu Karola; obecnie jest redaktorką miesięcznika "Maskil", który wydaje Kongregacja Żydowska Bejt Simcha. W świat literacki pisarka weszła na swój sposób dwukrotnie: najpierw jako członkini grupy poetyckiej LiDi wydała zbiór wierszy Praský zázrak (1992) a niedługo potem przerzuciła się na prozę, której została wierna do tej pory. Choć jej prozatorski debiut, wyraźnie autobiograficzna powieść w listach Goldstejn píše dceři (1997) został przez krytyków niesłusznie niedoceniony, kolejne książki ugruntowały jej pozycję na rynku czeskiej literatury i potwierdziły ogromny talent do zapisywania przemian mentalności i nastrojów społecznych w subtelnych, gorzko-słodkich opowieściach: Dumny Bądźżeś (1998) Někdo s nožem (2000), Doktor Kott přemítá (2002), Čím se liší tato noc (2004). Jak zgodnie podkreślają krytycy, autorka należy do najwybitniejszych przedstawicieli prozy psychologicznej, a w jej twórczości przenikliwość zderza się z mieszaniną nostalgii i sardonicznego humoru typowego dla największych osiągnięć czeskiej literatury.