Biuro skradzionych wspomnień
Gaelle Nohant

To prawda czy fikcja? Oczywiście fikcja, ale tak realna i prawdziwa, że można mieć pewność, że takie sytuacje miały w przeszłości miejsce. Tylko być może bohaterowie inaczej się nazywali. Historie bardzo smutne i trudne, dla wielu osób zakończone tragicznie …

Biuro skradzionych wspomnień Gaëlle Nohant opowiada o Irenie, młodej kobiecie, która pracuje w Międzynarodowej Służbie Poszukiwawczej w Paryżu, organizacji zajmującej się odnajdywaniem zaginionych osób po II wojnie światowej. Główna bohaterka, to postać, która początkowo może wydawać się zimna i zdystansowana. Praca w takim biurze to nie tylko trudne zadanie, ale także emocjonalne wyzwanie, które wymaga od Ireny dużego profesjonalizmu i dystansu. Jednak z biegiem fabuły widzimy, jak głęboko jej praca oddziałuje na jej życie osobiste. Irene, chociaż początkowo odrębna od tych wszystkich historii, które bada, zaczyna zdawać sobie sprawę, jak bardzo sama jest powiązana z wydarzeniami, które kształtują jej życie. W miarę jak zagłębia się w poszukiwania, odkrywa zaskakujące powiązania z przeszłością, która wydawała się już dawno zapomniana. Szybko okazuje się, że jej życie nie jest aż tak oddzielone od tragedii wojennej, jak mogła wcześniej sądzić. To, co wydawało się być tylko pracą zawodową, staje się głęboko osobistym śledztwem.

Autorka doskonale pokazuje, jak trudne jest życie po wojnie, kiedy pamięć o traumatycznych wydarzeniach jest wciąż obecna, ale często niechciana. Irene, jak wielu innych bohaterów książki, zmaga się z pytaniem, co zrobić z przeszłością, której nie da się zapomnieć. Jak odzyskać te zaginione wspomnienia, które zostały wymazane przez ból i stratę? Jak odbudować to, co zostało zniszczone przez wojnę, kiedy nawet pamięć wydaje się być niekompletna i pełna dziur?

Motyw pracy Irene w służbie poszukiwawczej jest zatem nie tylko pretekstem do ukazania dramatów wojennych, ale także sposobem, by przyjrzeć się mechanizmom pamięci i zapomnienia. W tej książce pamięć nie jest czymś stałym i niezmiennym – to coś, co jest niestabilne, co można zatracić, ale również odzyskać. Jest to bardzo ludzka opowieść o poszukiwaniu siebie i o tym, jak trudno jest odnaleźć to, co zaginęło. Autorka ukazuje również, jak wojna nie kończy się z jej oficjalnym zakończeniem, ale pozostaje żywa w pamięci ludzi, którzy nie potrafią odnaleźć spokoju.

Jednym z kluczowych wątków powieści jest także relacja Ireny z innymi postaciami, które pojawiają się w jej życiu podczas poszukiwań. Każda z tych osób ma swoją historię, a ich losy często splatają się w sposób zaskakujący, jakby wszystko w tej powieści miało głębszy sens. Nohant sprawnie porusza się między różnymi postaciami, które mają swoje tajemnice, własne przeżycia wojenne, traumy i nadzieje. Z każdego z tych spotkań wynikają kolejne odkrycia, nie tylko dla Ireny, ale także dla czytelnika.

Biuro skradzionych wspomnień to książka, która wywołuje szeroką gamę emocji, zarówno w trakcie lektury, jak i po jej zakończeniu. Emocje, które dominują w tej powieści, są głęboko związane z jej tematyką – wojną, pamięcią, traumą i poszukiwaniem tożsamości. Książka jest przesycona atmosferą smutku i żalu. Opowieść o wojennych traumach, rozbitych rodzinach i utraconych wspomnieniach wywołuje uczucie tęsknoty za tym, co zostało utracone. Emocjonalna głębia tej powieści sprawia, że czytelnik może poczuć się poruszony losem bohaterów, którzy próbują odnaleźć swoich bliskich po wojnie lub zmierzyć się z własnymi traumami. W trakcie lektury pojawia się uczucie bezsilności, gdy bohaterowie, mimo wielu wysiłków, napotykają na przeszkody, które nie pozwalają im odzyskać utraconych wspomnień. Historia ta ukazuje, jak trudno jest żyć w cieniu traumy i jak wiele osób nie ma dostępu do swoich własnych historii. Czasem niewłaściwe decyzje, zniszczone dokumenty czy brak informacji sprawiają, że poszukiwania stają się bezowocne.

Podsumowując, powieść wywołuje głównie emocje związane z żalem, tęsknotą i refleksją, ale także nadzieją na odkupienie i naprawienie tego, co zostało utracone. To historia o odzyskiwaniu nie tylko wspomnień, ale i siły do życia w świecie, który po wojnie nigdy już nie będzie taki sam.

Zachęcam do poszukiwania utraconych wspomnień i chwili wewnętrznej refleksji w ciszy i spokoju … Kolejnej takiej okazji może już nie być …

Sięgając po tę książkę, nie spodziewałam się, że będzie ona aż tak dobra. Tematyka wojenna została w literaturze już tak szeroko opisana, że ciężko czytelnika zaskoczyć i zainteresować czymś nowym, co w dodatku okaże się sensowne, pozbawione ckliwości i wciągające na maxa. W przypadku tej powieści pomysł nie tylko nowatorski, niezwykle interesujący, ale również wykonanie mistrzowskie. Mnóstwo emocji, ale bez sentymentalizmu i tanich chwytów, wyciskających łzy. Jestem pod silnym wrażeniem a opisane tu ludzkie losy na długo pozostaną w pamięci i chociaż to fikcja, to jednak pisana na bazie bardzo prawdopodobnych wydarzeń, jakie były udziałem ludzi, którym przyszło żyć podczas wojennej zawieruchy.

Ironia losu sprawiła, że w małej niemieckiej miejscowości Bad Arlosen, która podczas wojny była zamieszkana gównie przez nazistów, znajduje się MPS czyli Międzynarodowa Służba Poszukiwawcza, która prowadzi archiwa i przechowuje przedmioty ocalone między innymi z obozów zagłady. Jak również archiwizuje akta dotyczące nazistowskich zbrodni wojennych. Kluczową postacią dla tej instytucji była Polka, Ewa Volmann, która rozpoczęła tam pracę w 1947 roku i poświęciła się całkowicie temu zajęciu. Zresztą sama przeżyła pobyt w obozie koncentracyjnym. Do pracy przyjęła Francuzkę, która wyszła za mąż za Niemca - Irene, która również niesamowicie mocno zaangażowała się w działalność związaną z poszukiwaniem różnych ludzi oraz potomków osób, które zginęły podczas wojny, ale pozostały po nich przedmioty, które warto przekazać żyjącym członkom rodziny, gdyż mogą stanowić ceną pamiątkę, nie od strony materialnej, tylko sentymentalnej. Wydawałoby się, że jakiś stary pierrot, medalion czy chusteczka do nosa nie są nic warte, a jednak dla kogoś, kto miał te przedmioty przy sobie zanim zginął, były z jakiegoś powodu cenne i warto aby trafiły w godne ręce czyli do członków ich rodziny.

Opisane tu ludzkie losy i tragedie związane z wydarzeniami wojennymi mocno mną wstrząsnęły. Równocześnie przekonałam się, że nic nie jest czarno - białe i starałam się nikogo nie oceniać (chodzi głównie o oprawców),jednak nie da się przejść obojętnie nad tym, że na pewnym etapie swojego życia, pracownicy obozów koncentracyjnych czy po prostu SS-mani całkowicie wyzbywali się człowieczeństwa i ludzkich odruchów w imię jakichś chorych idei i wierności Hitlerowi. Niestety, w większości tymi ludźmi kierowała chciwość i chęć wzbogacenia się, a ideowe czy patriotyczne cele albo usprawiedliwianie się koniecznością wykonywania rozkazów, były tylko wygodną wymówką.
Wiele osób w swoich recenzjach zarzuca autorce niewłaściwą ocenę Polaków w stosunku do Żydów. I mają rację. Dlaczego autorka widzi tylko tych, którzy donosili na Żydów i czyhali na ich majątki, natomiast kompletnie pomija ludzi, którzy z narażeniem życia ratowali Żydów? Jest to bardzo krzywdzące dla Polaków. Skąd u autorki takie stereotypowe myślenie? Dlaczego nie ocenia tych krajów, które wiedząc o Holocauście, odmawiały Żydom azylu na swoim terytorium?

W pamięci utkwił mi cytat o następującej treści: " Kochanie kogoś daje siłę, ale też osłabia". Jakie proste, a zarazem wymowne przesłanie...

Pomimo tego "zgrzytu", mówiącego o Polakach jako antysemitach, powieść oceniam bardzo wysoko. Już dawno nie czytałam czegoś tak dobrego. Nie mogłam się oderwać od lektury, gotowało się we mnie w środku i emocje buzowały, pomimo tego, że autorka nie stara się na siłę szokować czy grać na emocjach. Opisuje wszystko w niezwykle wyważony i przemyślany sposób, ale siła wyrazu jest tak duża, że czytelnik zostaje rozwalony emocjonalnie i jeszcze długo po odłożeniu książki, wszystko to mocno siedzi gdzieś w środku i zatruwa umysł. Kawał dobrej literatury wojennej, którą serdecznie polecam.

mniej

Kojarzycie takie malowanki, które wypełnia się kolorami według podanego wzoru barw? Początkowo widzimy tylko kontury, ale nie da się wyobrazić sobie, jak obrazek będzie wyglądał, kiedy wszystkie barwy znajdą się już na swoim miejscu. Z taką malowanką skojarzyła mi się praca Irene Martin, Francuzki, która pewnego dnia zupełnie przypadkiem dołączyła do ekipy MSP, Międzynarodowej Służby Poszukiwawczej w niemieckim miasteczku Bad Arolsen. A może to wcale nie był przypadek?

Irene zgłosiła się do MSP pod wpływem impulsu, kiedy poszukiwała pracy. Zaważyło to, że poszukiwano osoby znającej biegle francuski. Nie spodziewała się wtedy, jak bardzo ta posada namiesza w jej życiu i jak wiele w nim zmieni. Nowa praca szybko stała się misją i praktycznie całym jej życiem. Podejmowane działania wywoływały w niej wiele emocji i rodziły mnóstwo dylematów głównie natury etycznej i moralnej, jednak nigdy się nie poddawała i nie ustawała w prowadzonych poszukiwaniach.

W Bad Arolsen, siedzibie MSP, znajduje się mnóstwo przedmiotów, z których każdy ma swoją wciąż nieodkrytą historię. Najczęściej były one własnością ludzi, którzy już nie żyją, jednak pracownicy tej organizacji odkrywają kolejne fakty i skrupulatnie podążają śladem odkrytych informacji o danym człowieku lub jego rodzinie. Czy został wywieziony do obozu? Gdzie się ukrywał? Czy mieszkał w gettcie? Kim był? Czy przeżył wojnę? Czy żyje ktoś, z jego rodziny, kto mógłby chcieć przyjąć przedmiot jako cenną pamiątkę? Oto pytania, na które musiała odpowiadać Irene, szukając śladów.

Szmaciana laleczka, chusteczka do nosa z wyjątkowym haftem, medalion z Matką Boską i rysunek ślicznego chłopczyka to właśnie te przedmioty, które trafiły do rąk Irene, dzięki czemu zyskały szansę na powrót do prawowitych właścicieli albo chociaż do ich potomków. Splecione misternie wątki opisujące te tajemnicze przedmioty są pełne emocji i wywołują drżenie serca. Irene poświęca cały swój czas nieznanym ludziom, którzy powoli pojawiają się na malowanej przez nią historii ich życia, nabierają barw i ożywają pod wpływem rozmów, które przeprowadza, i dokumentów, które niejednokrotnie wykopuje prawie spod ziemi. Niesamowite było to, że czasami wystarczyło nawet jedno słowo, by Irene mogła ruszyć dalej w swojej wędrówce do celu. Wyobraźnia podczas lektury pracuje na pełnych obrotach i właśnie tutaj pojawia się wspomniana na początku malowanka po kolorach.

Przez cały czas czytania książki i uczestniczenia w poszukiwaniach prowadzonych przez Irene, zastanawiałam się, czy opisywani bohaterowie żyli naprawdę. I czy żyła Irene. Autorka napisała w podziękowaniach, że stworzyła te postaci, jednak posiłkowała się dokumentacją historyczną, dlatego ich losy są realistyczne, a towarzyszenie Irene w jej śledztwach pozwoliło mi odwiedzić wiele miejsc związanych z wojną i poznać mnóstwo szczegółów z życia prawdziwych wojennych ofiar. Chociaż jest to stworzona w wyobraźni autorki powieść, jej fabuła na długo zostanie w moich myślach. 

I na koniec jeszcze jedno. To jest debiut tej pisarki i dla mnie to prawdziwa perełka literatury wojennej, chociaż akcja rozgrywa się współcześnie. Te bezcenne przedmioty zabierają czytelnika w przeszłość.

" [...] Czasami, gdy szukasz zmarłych, znajdujesz żywych. [...]"

Nie dziwię się, że książka "Biuro skradzionych wspomnień" autorstwa Gaëlle Nohant została nagrodzona Grant Prix RTL-Lire 2023. Znalazłam tutaj taką ilość emocji, że aż płakałam jak bóbr.
To ludzie ludziom zgotowali taki los. Pamiętajcie, nam nie wolno zapomnieć o tym, co stało się podczas II wojny światowej w obozach koncentracyjnych. Musimy naszą wiedzę przekazywać młodszym pokoleniom, żeby nikt nie spotkał ich podobny los. Przeciwieństwem miłości jest obojętność. Nie bądźmy obojętni i przeciwstawiajmy się złu.
Tutaj mamy do czynienia z pewną grupą, a właściwiej organizacją, która między innymi znajduje krewnych przedmiotów znalezionych podczas drugiej wojny światowej w obozach koncentracyjnych. Czy odnalezione przedmioty trafią do prawowitych właścicieli? Czy rodziny poznają losy swoich bliskich, którzy zaginęli podczas wojny? Do takiej organizacji w 1990 roku trafiła Irene, główna bohaterka. Całą siebie oddała w poszukiwania zaginionych i ich rodzin. Mogę śmiało stwierdzić, że poświęciła na to również swoje życie osobiste i rodzinne. Czy było warto? Przekonacie się o tym podczas czytania. Autorka bardzo dobrze przedstawiła tę postać. Koniecznie powinniście ją poznać.
Swoją drogą, czy po osiemdziesięciu latach od wyzwolenia obozu w Auschwitz, chcielibyście otrzymać przedmioty należące kiedyś do waszych krewnych, którzy tam zginęli? Dla mnie to byłby naprawdę wzruszający moment.
Z miłą chęcią, za jakiś czas ponownie sięgnę po tę książkę. Jest bardzo wartościowa.
Powieść Gaëlle Nohant "Biuro skradzionych wspomnień" zmusza czytelnika do głębokiej refleksji i na długo zostaje w pamięci.