Recenzja książki: Za rzeką czasu

Recenzuje: Danuta Szelejewska

Leżący na Pomorzu Nadwiślańskim Grudziądz już w XIII wieku otrzymał akt lokacyjny, oficjalnie regulujący jego granice i nadający mu prawo chełmińskie. Miasto to (jako jedno z trzydziestu czterech usytuowanych wokół Morza Bałtyckiego) położone jest na trasie Europejskiego Szlaku Gotyku Ceglanego, a udając się nim, zwiedzić można obficie rozsiane kościoły, klasztory, mury, bramy i baszty. Któż nie chciałby na własne oczy zobaczyć i – co za tym idzie – osobiście doświadczyć tego wszystkiego, czym charakteryzowało się codzienne życie uprzywilejowanej warstwy feudalnej, jaką stanowili rycerze? Właśnie do średniowiecznego Grudziądza udaje się czytelnik, który Za rzeką czasu przeżyje przygody warte zapamiętania i częstego wspominania.

Alicja i Karolina – dwie gimnazjalistki – w pełni korzystają z uroków lata. Piękny krajobraz Doliny Osy, dająca się odczuć niesamowita atmosfera tego uroczego miejsca, a także bez przerwy kwitnący ogród babci Anieli oraz wiecznie szukający czegoś po klasztornych i uniwersyteckich bibliotekach dziadek Piotr to sprawcy niezapomnianych chwil, zaskakujących przeżyć i głębokich wrażeń. Tym razem na obie siostry oczekuje zagadka, której rozwiązanie całkowicie zaskoczy zarówno bohaterów powieści, jak i czytelnika. Udajmy się więc wraz z Alicją i Karoliną w podróż do średniowiecznego Grudziądza, gdzie czeka leżący na łożu śmierci ranny Bogumił – rycerz tak samo ceniony, jak zasłużony dla ziemi chełmińskiej.

Przeniesienie się w czasie do epoki krzyża i miecza jest dla gimnazjalistek wielkim przeżyciem. Zaopatrzone w najbardziej potrzebne medykamenty i dokładne instrukcje ich użytkowania, konieczne rady oraz stosowne zalecenia, siostry stawiają się na miejscu zbiórki, by punktualnie o godzinie 10.30 przenieść się do roku 1310, gdzie pozostaną przez trzy i pół doby (w przeszłości) czyli czternaście godzin (w teraźniejszości). Towarzysząc Alicji i Karolinie, czytelnik z ciekawością wysłucha mnóstwa niesamowitych historii; pozna zwyczaje panujące w średniowiecznych zamkach; przyjrzy się z bliska warowni krzyżackiej; „posmakuje” potraw, które w ilościach znacznie przewyższających możliwości zwykłego człowieka wypełniały ustawione na stołach liczne misy, półmiski i dzbany; wysłucha lirycznej pieśni waganta; będzie świadkiem obrzędu wypędzania demona z ciała opętanej Zofii; wreszcie weźmie udział w niebezpiecznej wyprawie przeciwko znienawidzonemu i od dawna poszukiwanemu czarownikowi Kriwe. Czy uda się zniweczyć podstępne plany owego nikczemnego pruskiego czarownika? Jakich przeżyć dostarczy Alicji i Karolinie pobyt w twierdzy Starkenberg? O tym czytelnik przekona się osobiście, sięgając po interesującą propozycję wydawnictwa WAM.

Porównanie życia mieszkańców czternastowiecznych miast i wsi z tym, jakie panuje w czasach obecnych, zmusza do głębokich refleksji (ukłon należy się czasom średniowiecza, kiedy to zaufanie Bogu pozwalało wierzyć zarówno w niebo, jak i w piekło, a przykazanie miłości bliźniego traktowane było z całkowitym poważaniem). Wplecione w tekst czarno-białe ilustracje autorstwa Kazimierza Trybulskiego współtworzą klimat dawno minionej epoki. Zamieszczona w książce mapka państwa zakonnego w roku 1310, dokładnie opisany plan Grudziądza (z tego samego roku), przypisy zawierające sigla biblijne i wyjaśnienia dotyczące konkretnych wydarzeń historycznych oraz bibliografia pełnią rolę uzupełniającą. Wszystko to sprawia, że pobyt Za rzeką czasu jest nie tylko atrakcyjny, ale - przede wszystkim - obfitujący w refleksje, pozwalające dostrzec możliwości rysujące się przed człowiekiem XXI wieku. Konstruktywne wnioski czytelnik musi już wyciągnąć sam.