Recenzja książki: Wybory

Recenzuje: Justyna Gul

Sztuka dokonywania wyboru

Czy bohaterem historii mojego życia będę ja sam, czy też rola ta przypadnie w udziale komuś innemu? Ten cytat z Davida Copperfielda stanowi doskonały wstęp do rozważań nad naszym życiem. Czy nasz los jest zapisany w gwiazdach, czy też mamy wpływ na nasze życie? Czy niezależnie od naszych posunięć, od obranej ścieżki, znajdziemy się dokładnie tam, gdzie przeznaczenie miało kaprys nas umieścić, czy też każda decyzja przybliża nas bądź oddala od wybranego celu – naszego celu?

Wybory. To one determinują nasze życie, a przynajmniej gorąco chcemy wierzyć w to, że sami jesteśmy kowalami swojego losu, że mamy wpływ na kształt naszej przyszłości. Wierzy w to najwyraźniej również Ruta Sepetys, autorka bestsellerowej powieści Szare śniegi Syberii. Tym razem dzięki wydawnictwu Nasza Księgarnia mamy możliwość zatopić się w lekturze brawurowo napisanej książki z wątkiem kryminalnym w tle. Wybory, to nie tylko opowieść o wierze w lepsze jutro, w ciężką pracę przynoszącą efekty, w spełnienie marzeń, ale przede wszystkim o wierze w ludzi. Wciągająca historia osiemnastoletniej córki prostytutki z Dzielnicy Francuskiej, rozgrywająca się w latach pięćdziesiątych XX wieku w Nowym Orleanie, podbije serca miłośniczek opowieści pełnych  pasji i zaangażowania, dających świadectwo determinacji człowieka dążącego do spełnienia swoich snów o lepszym życiu.

Josie Moraine otrzymała imię po słynnej burdelmamie ze Storyville, choć bardzo chciałaby być raczej Jo z Małych kobietek. Kiedy miała siedem lat, wróciła wraz z matką z Detroit - choć właściwie trudno nazwać matką kobietę, która wydała ją na świat. Moja matka to prostytutka (…) sypia z mężczyznami za pieniądze i prezenty – mówi Josie, wcale nie kryjąc się z tym, jaki zawód uprawia jej rodzicielka. W Dzielnicy Francuskiej trudno byłoby cokolwiek ukryć, dlatego też nasza bohaterka od dziecka była szykanowana i traktowana niczym parias. Niestety, na niechlubnej sławie kończy się jakakolwiek więź z matką, która uważa urodzenie dziecka za największą przeszkodę w drodze do wielkiej kariery i nigdy nie dała córce odczuć, że ją kocha czy podziwia. Zapewne z ulgą przyjęła wiadomość, że dziewczynka znalazła bezpieczne schronienie w lokalnej księgarni, prowadzonej przez pisarza i pasjonata książek, pana Marlowe.

Starszy pan, wzruszony widokiem dziecka kryjącego się w czeluściach księgarni, zdecydował się wziąć je pod swoje skrzydła, ofiarował przytulny kącik do spania, a w późniejszych latach także pracę. Kiedy podupadł na zdrowiu, Josie przejęła wraz z Patrickiem, synem księgarza, prowadzenie interesu. Jednak ani na chwilę nie straciła z oczu swojego marzenia – uwolnienia się od piętna córki kurtyzany i wyjazdu z Nowego Orleanu do szkoły. Nauka w college`u Smitha w Northampton, gdzie chce pobierać nauki, jest jednak bardzo droga, zaś dostanie się tam musi być poprzedzone listem polecającym.

Praca w księgarni oraz posada sprzątaczki w pobliskim domu publicznym nie wystarczy nawet do tego, by opłacić czesne za pierwszy rok. Mimo tego Jo nie traci nadziei, że kiedyś jej sen się ziści. Zbyt wiele widziała w swoim życiu nieszczęścia, zbyt wiele zmarnowanych szans i upadłych dziewcząt, by choć przez chwilę myśleć o tym, by wybrać ich drogę. I choć nawet znajoma burdelmama, Willie Woodley, stanowcza, szorstka kobieta o prawym sercu, sceptycznie podchodzi do planów dziewczyny, to Jo wie, że kiedyś uda się je zrealizować.

Bodźcem do tego jest spotkanie z klientem księgarni, bogatym biznesmenem i architektem, który stanowi przykład tego, że ciężka praca i wiara w swoje możliwości potrafią zdziałać cuda. Dziewczyna chciałaby widzieć w sympatycznym kliencie swojego ojca. Staje się on dla niej swego rodzaju mentorem, nieświadomie zmieniając życie Jo i sprowadzając je na inne tory.

Nic dziwnego, że kiedy Jo dowiaduje się o śmierci owego wielbiciela Keatsa i Dickensa, ma poczucie osobistej straty. Mężczyzna podobno zmarł na atak serca w nocnym klubie Sans Souci, choć kwalifikacja prawna tego przypadku szybko ulega zmianie. Brak drogiego zegarka i zniknięcie około trzech tysięcy dolarów, które przed śmiercią miał przy sobie, pozwalają wysnuć teorię o zbrodni, jakiej padł ofiarą. Pikanterii całej sprawie dodaje fakt, że ów drogocenny zegarek Jo znajduje w burdelu pod łóżkiem swojej matki, która zresztą z dnia na dzień decyduje się opuścić Nowy Orlean w towarzystwie kochanka, pozostającego na usługach mafii.

Od tego momentu nakręca się spirala wydarzeń, nad którymi Jo traci kontrolę. Zawłaszczony zegarek obciąża jej sumienie, pocałunek Patricka rozpala tęsknotę za bliskością, a kłamstwa wobec Willie, która wraz z panem Marlowe czuwała nad jej bezpieczeństwem, coraz bardziej pognębiają jej duszę. Na dodatek z college`u wciąż nie nadchodzi odpowiedź, zaś pieniądze na czesne podarowane jej przez przyjaciół padają łupem wyrodnej matki i jej kochanka. Rozpoczyna się wyścig z czasem, bowiem okazuje się, że podejrzaną o zamordowanie mężczyzny, który tak zafascynował Jo jest… jej matka. Alibi załatwione przez prostytutkę u mafijnego bossa kosztuje pięć tysięcy dolarów, które – w formie długu – przechodzą na córkę. Kochana mamusia znika bowiem ponownie…

Wybory Ruty Sepetys, choć zostały napisane według prostego schematu i prostym językiem, to kryją w sobie wielką siłę. Być może jej źródło tkwi w oszczędnych słowach, może w postaciach, które piętnowane przez wyższe sfery mają w sobie ogromny ładunek dobroci i empatii. Autorka z pewną satysfakcją ukazuje bufonadę mieszkańców przedmieść, którzy pod płaszczykiem pozycji społecznej i luksusowych domów skrywają w sercach fałsz, obłudę i bezwzględność. Z drugiej strony mamy burdelmamę, która roztacza subtelny parasol ochronny nad dziewczyną, księgarza, który bezinteresownie pomaga nieznajomemu dziecku, kierowcę Willie, który nie waha się przekazać całą wygraną w grach hazardowych na poczet czesnego Jo i jest dumny z jej aspiracji niczym prawdziwy ojciec oraz wielu innych bohaterów, prawdziwych indywidualności.  

To właśnie ta plejada postaci czyni książkę tak zajmującą, odnajdujemy tu bowiem pełne spektrum charakterów, życiowych dążeń i aspiracji. Bohaterów różni także stosunek do drugiego człowieka oraz sposób, w jaki traktują Jo i jej marzenia. Ruta Sepetys stworzyła powieść, która zapada w pamięć, która zmusza nas do weryfikowania swoich sądów o ludziach, do refleksji nad swoim życiem i popycha w kierunku spełniania marzeń. Wszak każdy wybór zbliża nas do celu. Sztuką jest tylko dokonywać wyborów właściwych, zgodnych z naszymi wartościami i nie pozbawiających nas człowieczeństwa…