Recenzja książki: Szaman z Port Royal

Recenzuje: Damian Kopeć

„Łajba to jest morski statek, sztorm to wiatr, co dmucha z gestem...”

Kiedy rum zaszumi w głowie,
Cały świat nabiera treści,
Wtedy chętniej słucha człowiek
Morskich opowieści.

Prawda zawarta w owej szancie zostaje potwierdzona przy lekturze powieści Szaman z Port Royal. Na pewno o wiele łatwiej czytać się będzie ową książkę, kiedy rum zaszumi w głowie. Szczególnie, jeśli ktoś nie jest miłośnikiem żeglarstwa, amatorem marynistyki, wielbicielem nocy z komarami pod żaglami.

To powieść przygodowa i historyczna, choć tylko w pewnym stopniu. Autor, Michał Solanin - co zaznacza we wstępie - próbuje w niej odmitologizować postać pirata, którą skrzywdziła kultura popularna, wbijając czytelnikom w pamięć obraz poszukującego skarbów zabijaki z drewnianą nogą, przepaską na oku i gadającą papugą na ramieniu. Autor czyni to jednak w dość, jak mi się wydaje, pokrętny sposób, a efekt może być przeciwny do zamierzonego. Bohaterowie Szamana z Port Royal bowiem poszukują skarbów pod zalaną wodami oceanu ziemią byłego Port Royal, zabijają bez skrupułów, piją samogon jak gąbki wodę i klną jak szewcy. Nie noszą tylko opasek, nie mają drewnianych nóg i nie bawią się w hodowców papug. Problem jednak w tym, że są nieautentyczni. Bardziej literaccy niż z krwi i kości. I mniej barwni niż ci znani z pop-kultury. W usta morskich rozbójników wkładane są poprawnie zbudowane zdania złożone, czasami dziwnie okraszone przekleństwami, znanymi raczej z  naszych ulic, a niekoniecznie z dawno minionej historii. Czasami pirat rzuci jakiś mądrym bon-motem, wszak ci dobrzy i uczciwi (we własnej opinii) ludzie kulturą wysoką nie gardzą, a nawet - postać Williama Dampiera, który w wolnych od łupienia i żłopania w tawernach chwilach jest naukowcem, przyrodnikiem, badaczem, odkrywcą i pisarzem - są jej orędownikami.

Początkowo akcja niespecjalnie wciąga - ot, ucieczki, walki na morzu, trupy liczone w dziesiątkach, podobnie jak tabuny kalek bez szansy na rentę, tzw. tawerny w setkach, opisy statków, żagli i manewrów na morzu. Potem z pewnej rozbitej figurki uwolniony zostaje nerwowy duch i akcja zaczyna nabierać tempa. Widać, jak spora łyżka ezoteryki potrafi zawsze wzbogacić racjonalizm i sceptycyzm, nie tylko głównego bohatera, Calico Jacka.

O czym jest ta powieść? O barwnym, lecz zarazem trudnym i pełnym niespodzianek życiu morskiego pirata, grasującego na wodach Karaibów. Wszak nieustannie ktoś go ściga i dybie na jego życie: a to legalna władza, a to wściekli kamraci lub bezwzględna konkurencja. Musi on zabijać, aby żyć, kraść, aby mieć co do gardła... wlać! Musi też nieustannie uważać na to, co mówi i kiedy otwiera usta. Aż dziw bierze, że pojawiają się na łamach powieści piraci po "dwudziestce".

Sporą trudnością dla przeciętnego, nieobeznanego w terminologii morskiej, żeglarskiej czytelnika może być bogactwo słów specjalistycznych. Owszem, przypisy skrupulatnie wszystko tłumaczą, jednak lektura powieści rozrywkowej, przeplatana nieustannym zerkaniem na nie, nie należy do przyjemności. Na pewno łatwiej jest czytać takie pozycje starym i młodym wilkom morskim. I to do nich z pewnością jest przede wszystkim skierowany Szaman z Port Royal.

Kto chce, ten niechaj wierzy,
Kto nie chce, niech nie wierzy,
Nam na tym nie zależy
Więc wypijmy jeszcze.