Recenzja książki: Samuraj Neko
Recenzuje: Magdalena Galiczek-Krempa
Kierowana do młodych czytelników opowieść o przygodach samuraja Neko z pewnością zachwyci także miłośników kultury kraju kwitnącej wiśni. Książka Rosy Liksom, opatrzona fantastycznymi ilustracjami Klausa Haapaniemi, pozwoli małym i dorosłym czytelnikom przenieść się do Japonii XVII wieku oraz poznać zwyczaje, orientalne stroje i kulturę tamtego regionu.
Wioska Oku, zamieszkana przede wszystkim przez prostych chłopów, nie potrafi podnieść się spod jarzma niewoli narzuconej przez bezwzględnego władcę Toranogę. Co jakiś czas wieś niszczona jest i rabowana przez oddziały możnowładcy, na co mieszkańcy mogą tylko bezczynnie patrzeć i załamywać ręce. Jednak ich tragiczny los ma szansę się odmienić z chwilą pojawienia się uważanego od wielu już lat za zmarłego, dzielnego samuraja Neko. Neko, odbywszy staranne wyszkolenie w klasztorze mnichów-mistyków, przywdział strój ninja i postanowił przywrócić sprawiedliwość oraz pokój mieszkańcom Oku.
W książce Rosy Liksom czytelnik napotka szereg postaci niezwykle charakterystycznych dla kultury Dalekiego Wschodu. I tak na pierwszy plan wyłania się przede wszystkim tytułowy bohater, będący samurajem, wojownikiem chroniącym majątki ziemskie, który przeistacza się w ninję – biegłego w sztukach walki, doskonale wyszkolonego szpiega. Wśród postaci drugoplanowych warto wymienić gejszę, kobietę wybitną w sztuce parzenia herbaty i konwersacji, czarownicę Sotobę, będącą ucieleśnieniem zła oraz mistrza Takuana z klasztoru mnichów-mistyków, uczącego samuraja Neko sztuki ninjutsu. Stworzeni przez autorkę bohaterowie nie są jednak tylko papierowymi postaciami. Wojownicy, gejsza czy ninja nie tylko odznaczają się charakterystycznym wyglądem, ale i ich życie przepełnione jest wyznawaną filozofią.
„Samuraj Neko” to książka, która bardzo różni się od tradycyjnych baśni kierowanych do najmłodszych czytelników. Oczywiście, jest w książce obecna walka dobra ze złem oraz ostateczne zwycięstowo ludzi sprawiedliwych, jednak tym, co wyróżnia bajkę o samuraju Neko spośród książek dla dzieci, jest sposób prowadzenia narracji. Opowieść bowiem nie tylko wielokrotnie zmienia kierunek, ale liczne są w niej retrospekcje oraz niedomówienia. Aura tajemnicy zdaje się okrywać książkę od pierwszej do ostatniej strony, pozostawiając wreszcie „Samuraja Neko” z otwartym, pozwalającym tylko na domysły czytelników, zakończeniem. Kolejnym wyróżniającym książkę Rosy Liksom elementem jest wszechobecna atmosfera spokoju. Bohaterowie zdają się żyć według dalekiej Europejczykom filozofii buddyjskiej, wymagającej od wyznawców powściągliwości. Nie znaczy to, że mieszkańcy wioski Oku nie cierpią po stracie najbliższych, zamordowanych przez oddziały Toranogi. Chodzi raczej o sposób życia odbijający się w orientalnej kulturze.
Równie ważnym elementem „Samuraja Neko”, co fabuła książki, jest warstwa estetyczna publikacji. Ilustracje, zajmujące większą część strony, a często nawet dwie sąsiadujące ze sobą stronice, są kolorowe i wykonane w charakterystycznym dla sztuki japońskiej stylu. Rysunki będące ilustracjami toczących się na kartach opowieści wydarzeń są typowymi przykładami yamatoe – malowideł japońskich. Obrazki te bowiem przedstawiają z niezwykłą dbałością o szczegóły życie dworskie, krajobrazy czy portrety postaci. Autor niezwykłą wagę przyłożył do ukazania szczegółów stroju i broni bohaterów, dzięki czemu czytelnik ma okazję po części chociaż poznać elementy kultury Dalekiego Wschodu.
„Samuraj Neko” jest zatem z jednej strony doskonałą, uczącą, kierowaną do najmłodszych czytelników opowieścią, a z drugiej – dowodem na ogromną modę i popularność sztuki orientalnej na kontynencie europejskim. „Samuraj Neko” zachwyci wszystkich koneserów kultury kraju kwitnącej wiśni – zarówno pod względem estetycznym, jaki i za sprawą drzemiącej w książce głębokiej wschodniej filozofii.
