Recenzja książki: Pedagogika porównawcza. Problemy, stan badań i perspektywy rozwoju

Recenzuje: Justyna Gul

Czym jest pedagogika porównawcza?

Od połowy XX wieku toczą się dyskusje dotyczące zarówno przedmiotu, jak i celów oraz metod badawczych pedagogiki porównawczej. Do dnia dzisiejszego nie udało się jednak sformułować uniwersalnej jej definicji. W funkcjonującej terminologii podkreśla się przede wszystkim wzajemne relacje pomiędzy oświatą a społeczeństwem, poszukując pewnych prawidłowości w zjawiskach poddanych badaniu.

Mimo tego, że pedagogika porównawcza leży w sferze zainteresowań zarówno historyków, socjologów, jak i ekonomistów, a przede wszystkim samych pedagogów, to jednak na rynku wciąż mało jest opracowań jej poświęconych. Tym cenniejsza jest książka Renaty Nowakowskiej-Siuty Pedagogika porównawcza. Problemy, stan badań i perspektywy rozwoju, opublikowana nakładem Oficyny Wydawniczej Impuls. Porusza ona najważniejsze problemy teoretyczne i praktyczne dotyczące edukacji w wybranych krajach świata. Choć publikacja ta nie wyczerpuje tematu, to jednak jest ważnym głosem w dyskusji i służyć może pomocą w identyfikacji różnic pomiędzy sposobami zorganizowania oświaty w różnych krajach.  

Książka składa się z siedmiu rozdziałów. W pierwszym autorka przybliża zagadnienia związane z pedagogiką porównawczą. Poznamy jej genezę, podstawowe definicje, teorie badań komparatystycznych, a także metodologiczne koncepcje w badaniach porównawczych i instytucje, które zajmują się badaniami porównawczymi, propagując wiedzę o współczesnej komparatystyce pedagogicznej.

W rozdziale drugim omówione zostały wybrane zagadnienia dotyczące paradygmatów edukacyjnych, a także struktury i funkcjonowania systemów oświatowych. Nowakowska-Siuta pisze o zmianie wzorca edukacyjnego oraz znaczenia tego faktu dla współczesnej szkoły, przybliża również czytelnikom rozwiązania systemowe w dziedzinie edukacji, przyjęte w krajach członkowskich Unii Europejskiej.

W kolejnym z rozdziałów autorka zajmuje się wybranymi problemami edukacyjnymi, związanymi szczególnie z wczesną edukacją dziecka. Rozdział ten stanowi próbę przyjrzenia się gotowości polskich nauczycieli do zmian, roli wczesnej edukacji w wyrównywaniu szans edukacyjnych dzieci, a także interesującym rozwiązaniom systemowym, wdrożonym m.in. w Wielkiej Brytanii i Finlandii.

Rozdział czwarty stanowi omówienie różnych aspektów organizacji pracy instytucji oświatowych. Zostały tu omówione zarówno procedury ewaluacji wewnętrznej i zewnętrznej w kontekście międzynarodowym, kluczowe kompetencje i ich rozwój, jak i zagadnienia związane z potrzebami ucznia. Autorka przybliża również kwestię edukacji włączającej, współpracy szkoły z rodzicami oraz nauczania domowego. Natomiast w rozdziale piątym poruszona została problematyka związana ze szkolnictwem wyższym i edukacja dorosłych.

W rozdziale szóstym, niezwykle cennym z punktu widzenia rozwoju pedagogiki porównawczej i prac nad nią, Nowakowska-Siuta zajmuje się pilnymi zadaniami stojącymi przed europejską polityką oświatową, miedzy innymi kształceniem przedszkolnym, kształtowaniem umiejętności i rozbudzaniem chęci do nauki, rozszerzaniem i urozmaicaniem oferty w szkolnictwie wyższym. Ostatni z rozdziałów jest próbą wskazania perspektyw stojących przed pedagogiką porównawczą jako użytecznym narzędziem polityki oświatowej.

Pedagogika porównawcza... dostarcza czytelnikowi bogatego materiału do analizy oraz wyciągania własnych wniosków z omawianych kwestii, a także stanowi bodziec do dalszego zgłębiania tematu. Niezwykle szerokie spektrum zagadnień poruszonych w publikacji umożliwia spojrzenie na pedagogikę z innej perspektywy. Być może dzięki pokazaniu dobrych praktyk i sposobu organizacji oświaty w innych krajach również i decydentom w Polsce uda się stworzyć taki model nauki, który będzie wspierał indywidualne predyspozycje, który będzie motywował do poznawania świata i zaciekawiał procesami zachodzącymi w otoczeniu.