Recenzja książki: Freelancer

Recenzuje: Justyna Gul

Dorastanie czyli De jak dupa

Kiedy jesteśmy dziećmi, wszystko jest proste, wszystkie nasze działania wydają się mieć sens i służą zaspokojeniu naszych pragnień oraz realizacji celu - nawet wówczas, kiedy jest on absurdalny. Dlaczego więc z upływem lat nasze plany tracą swą wyrazistość, dlaczego zbaczamy z raz obranej drogi, a nawet wówczas, kiedy uda się nam spełnić marzenia, to okazują się one dalekie od wyobrażeń? Może właśnie to oznacza dorosłość… Może to umiejętność "obniżania lotów" i konfrontowania swoich marzeń z rzeczywistością? Te przerażające pytania nasuwają się po lekturze książki Andrzeja Te, określanej mianem powieści inicjacyjnej. Powiedziałabym, że to raczej powieść depresyjna, niezwykle dobrze ukazująca polską rzeczywistość i losy tysięcy wykształconych ludzi, których przyszłość rysuje się w czarnych barwach.

Freelancer to książka wielowymiarowa i niejednoznaczna - takie są też moje odczucia po jej lekturze. Z pewnością nie jest to pozycja, po którą sięgnie się ponownie, nie jest to też powieść, którą czyta się z przyjemnością. Właściwie mogłyby to być dwie oddzielnie funkcjonujące publikacje, z których jedna traktuje o przeszłości, czyli o czasach dzieciństwa bohatera, zaś druga – o jego dorosłości. Zamysłem autora było z pewnością przeciwstawienie tych etapów w życiu człowieka, ale czy była to udana próba? Nie jestem przekonana, choć zarówno opowieść o młodym Iksie i jego działalności przestępczej, jak i o dorosłym już, trzydziestoletnim obywatelu Polski, wciągają i skłaniają do przemyśleń.

Metamorfoza, jaką przechodzi bohater, jest niezwykle widoczna. Dorastanie, wypełnione morzem tequili, pitej na hiszpańskim wybrzeżu, amfetaminą, LSD, haszyszem i skuną, pobytami w izbie wytrzeźwień, bijatykami i poczuciem wszechmocy ostro kontrastuje z Iksem Igrekiem już jako dorosłym przez wielkie De – jak dupa. Dwa kierunki studiów, staże w agencjach reklamowych za marne grosze i własna firma działająca w branży reklamowej ani trochę nie przybliżyły go do celu. Co więcej - mężczyzna dawno już cel ten stracił z oczu. Nawet decyzja, którą pewnego dnia podejmuje - decyzja, by ponownie stać się sobą, by zacząć kierować się zasadami sprzed podjęcia pracy zawodowej, a także by znaleźć hobby, któremu będzie mógł się poświecić, spalają na panewce. Zostaje sam ze swoim monotonnym życiem rozwodnika, który pustkę duszy zagłusza alkoholem i "trawką", zaś serca – kolejnymi podbojami. Bohaterowi nie pozostaje nic innego, jak tylko znaleźć sobie misję, która wniesie koloryt do jego nędznego życia. Postanawia zatem rozpracować tajemnicę Fundacji redukującej stres - „Stresencja”. Z jakim skutkiem?

Dość tego, że wszystkie jego dotychczasowe działania i próby bycia odpowiedzialnym, samodzielnym, samowystarczalnym (…) okazały się nic nie warte, były tylko żartem Kundery – pisze autor, a ja waham się, czy mam się nad Iksem litować, czy też jego użalanie się nad sobą warte jest raczej pogardy.

Podobny dylemat mam z jednoznacznym określeniem powieści, obnażającej słabość natury ludzkiej, ale też słabość systemu, odbierającego energię, by walczyć o siebie. Również należę do pokolenia omamionego wizją świetlanej przyszłości po studiach - tyle tylko, że możliwości dzisiejszego rynku pracy dawno już przestały być adekwatne do tych obietnic. Pytanie tylko, czy poddamy się i skończymy jako sfrustrowane własną bezsilnością jednostki, czy też weźmiemy sprawy w swoje ręce - nawet, jeśli oznacza to wyjazd z kraju. W końcu Europa bez barier do czegoś zobowiązuje. Atutem Freelancera jest natomiast (to już stwierdzić trzeba bez wahania) grafika tworzona przez autora, stanowiąca jedność z tekstem. I choć nie jestem przekonana, czy mam ochotę sięgnąć jeszcze kiedykolwiek po książkę Andrzeja Te, to w przypadku komiksu jego autorstwa uczynię to bez wahania.