Recenzja książki: Edukacja małego dziecka. Przedszkole - przemiany instytucji i jej funkcji. Tom 8

Recenzuje: Justyna Gul

Przemiany przedszkola

Okres wczesnoszkolny, zwany "złotym wiekiem szkolnym", to okres, w którym dzieci z łatwością i chęcią przyswajają nowe wiadomości i umiejętności. Wiek przedszkolny i wczesnoszkolny to również okres, kiedy warto kształtować ich postawy, rozbudzać zainteresowania, uczyć empatii i współdziałania. Społeczeństwo oczekuje od przedszkoli i szkół, że będą one odgrywały kluczową rolę w życiu dziecka i w procesie jego dorastania oraz wychowania. Jakość oferty edukacyjnej, jak również podejście do dziecka są szczególnie istotnymi kwestiami, warunkują bowiem prawidłowy rozwój dziecka oraz jego późniejsze funkcjonowanie w społeczeństwie i w zmieniającej się rzeczywistości. Warunkiem tej jakości jest jednak prawidłowo prowadzona polityka oświatowa oraz sami nauczyciele, a dokładnie ich stosunek do zmian i samodoskonalenia.

O przedszkolu jako instytucji, a także o kompetencjach nauczyciela wychowania przedszkolnego możemy przeczytać w kolejnym już, ósmym tomie Edukacji małego dziecka - w publikacji Przedszkole – przemiany instytucji i jej funkcji” Publikacja Oficyny Wydawniczej IMPULS pod redakcją Ewy Ogrodzkiej-Mazur, Urszuli Szuścik i Aleksandry Minczanowskiej, to nie tylko źródło wiedzy na temat funkcjonowania przedszkoli, organizacji  samej instytucji, warunków niezbędnych do spełnienia oraz niezbędnej kadry, ale również zbiór interesujących tekstów dotyczących kompetencji samych nauczycieli i dzieci. Tym samym publikacja jest nieocenioną pomocą dla dyrektorów placówek, zatrudnionej tam kadry, rodziców, studentów pedagogiki przedszkolnej i wczesnoszkolnej, a także wszystkich zainteresowanych tematem.

Książka złożona jest z czterech części, z których pierwsza porusza tematykę związaną z przedszkolem i nauczycielem w obliczu transformacji nauczania. Znajdziemy tu m.in. opracowanie Ireny Adamek, dotyczące postawy nauczyciela w sytuacji zachodzących zmian i jego kompetencji, w którym autorka próbuje odpowiedzieć na pytanie Jakiego nauczyciela potrzebujemy?, przedstawia ponadto jedną z metod służących do identyfikacji i utrwalania najważniejszych właściwości zajęć, czyli technikę zdarzeń krytycznych. Z kolei Radmila Burkovičova porusza istotne zagadnienia związane z przemianami przedszkola jako instytucji funkcjonującej na terenie Republiki Czeskiej.

Część druga dotyczy metod i form pracy w przedszkolu, a dokładnie metod tradycyjnych oraz nowych możliwości ich zastosowania. Pierwszy z tekstów tu zamieszczonych, autorstwa Doroty Radzikowskiej, porusza kwestie kompetencji, w tym kompetencji osobistych nauczyciela w kontekście wyzwań stawianych przez współczesny świat. Kornelia Solich przedstawia natomiast wyniki badań dotyczących samooceny studentów edukacji elementarnej w zakresie odbywanej przez nich ciągłej praktyki pedagogicznej w przedszkolu, zaś Ewelina Kawiak analizuje kompetencje dzieci w zakresie orientacji przestrzennej – badania przeprowadzone przez autorkę, a inspirowane metodą Edyty Gruszczyk-Kolczyńskiej, skupiają się na kwestii orientacji przestrzennej w kontekście umiejętności matematycznych dzieci kończących edukację przedszkolną. W części tej znajdziemy również pracę Magdy Dąbrowskiej, dotyczącą kompetencji nauczycieli do prowadzenia obserwacji dzieci w placówkach Montessori, tekst Jadwigi Oleksy, poświęcony środkom dydaktycznym w edukacji małego dziecka, a także uwagi Edyty Roszyńskiej na temat przedszkolnej edukacji przyrodniczej i Mirosławy Parlak, dotyczące sposobów intensyfikacji przyrodniczo-ekologicznej.

Część trzecia dotyka kwestii sztuki oraz twórczości i jej roli w życiu dziecka. Ewa Jędrzejowska charakteryzuje tu twórczość plastyczną dzieci w wieku przedszkolnym oraz próbuje odpowiedzieć na pytanie, jak rozwój tej twórczości postępuje. Grażyna Leśniczak z kolei zajmuje się rozwojem muzykalności dziecka, który to proces realizowany jest w sposób planowy w przedszkolu. Niezwykle cenny w kontekście prewencji jest tekst Katarzyny Rogozińskiej, poświęcony emisji głosu w wieku przedszkolnym, w którym znajdziemy przykłady ćwiczeń do wykorzystania w pracy z dziećmi.

Wyrównywania szans edukacyjnych dzieci w środowisku przedszkolnym dotyczy ostatnia część publikacji, w której Anna Gaweł omawia projekty POKL, EFS, pozwalające na tworzenie równych szans poprzez upowszechnienie edukacji przedszkolnej i kształcenia ustawicznego. Katarzyna Nadrowska koncentruje się natomiast na sytuacji dziecka ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi w odniesieniu do regulacji prawnych dotyczących wspierania dziecka w rozwoju – tekst stanowi studium przypadku; badania własne pokazują, jak w praktyce przebiegają diagnoza oraz wyrównywanie szans edukacyjnych dziecka.

Publikację Przedszkole – przemiany instytucji i jej funkcji warto potraktować jako zaledwie wstęp do rozważań na temat przemian przedszkola i nowych funkcji, które stawia przed tą instytucją zmieniające się otoczenie. Zamieszczone w tomie teksty dotyczą ważkich zagadnień, związanych z funkcjonowaniem przedszkoli, nauczycieli czy samych dzieci, ujmujących wszechstronnie kwestię edukacji przedszkolnej. Jest to jedna z tych publikacji, której z uwagi na wartość merytoryczną nie może zabraknąć w biblioteczce studenta, nauczyciela,  a przede wszystkim – dyrektora przedszkola.