Wybrano 100 najlepszych książek XXI wieku. Lista może rozczarować

Redaktorzy "New York Times" wybrali 100 książek, które – ich zdaniem – są najważniejszymi książkami XXI wieku. Wśród nich znalazły się nie tylko książki anglojęzycznych autorów, ale również tytuły wydane w Europie.

^{fotografia ilustracyjna / Pexels}

New York Times Book Review z okazji pierwszych 25 lat tego stulecia przygotowało listę 100 książek, które uznało za najważniejsze XXI wieku. W artykule czytamy: 

Wielu z nas z radością spogląda wstecz i podsumowuje swoje lektury życia i dlatego właśnie tu, w The New York Times Book Review postanowiliśmy uczcić pierwsze 25 lat tego stulecia przez ambitny projekt: podjęliśmy pierwsze kroki w określeniu tego, co najważniejsze i postaraliśmy się wyłonić najbardziej wpływowe książki epoki. 

Jednak próba wyboru 100 najważniejszych książek ostatnich lat wcale nie były czymś prostym. Redaktory NYT rozpoczęli współpracę z analitykami z działu Upshot gazety, dzięki czemu udało się rozesłać setki ankiet do osób związanych z literaturą. Byli oni proszeni o wymienienie 10 najlepszych książek, które miały swoją premierę od 1 stycznia 2000 roku do dzisiaj.

Swój udział w tym badaniu miał między innymi: Stephen King,  Bonnie Garmus, Claudia Rankine, James Patterson, Sarah Jessica Parker, Karl Ove Knausgaard i wielu innych. W artykule znalazły się także słowa skierowane do czytelników: 

Mamy nadzieję, że jesteście równie zainspirowani i oszołomieni, jak my, tym jak rozległe tematy, głosy, opinie, doświadczenia i wyobrażenia są tutaj reprezentowane. 

Jakie książki są najważniejszymi tytułami XXI wieku? 

Na liście znalazło się sporo pozycji z gatunku literatury pięknej. Sześć książek z listy zostało nagrodzonych prestiżową nagrodą Pulitzera. Warto jednak zwrócić uwagę, że prawie 90% wyróżnionych powieści zostało napisanych w języku angielskim. Zaledwie 13 książek oryginalne było napisanych w innym języku. Sprawdźcie poniżej, jakie powieści znalazły się w najlepszej dwudziestce.

20. Erasure, Percival Everett

Erasure to wydana w 2001 roku powieść Percivala Everetta, która w 2023 roku została zaadaptowana do oscarowej produkcji Amerykańska fikcja. Książkę można nazwać literacką satyrą. Śledzimy w niej losy powieściopisarza i profesora, któremu udaje się osiągnąć sukces w mainstreamie dopiero w momencie, w którym tworzy stereotypowy i uproszczony obraz czarnego cierpienia. Książka dotychczas nie ukazała się w Polsce. 

19. Cokolwiek powiesz, nic nie mów. Zbrodnia i pamięć w Irlandii Północnej, Patrick Radden Keefe

Cokolwiek powiesz, nic nie mów. Zbrodnia i pamięć w Irlandii Północnej to reportaż stworzony przez Patricka Raddena Keefe, który trafił na półki polskich księgarń w 2020 roku dzięki Wydawnictwu Czarne. Publikacja bada historię krwawego i brutalnego konfliktu w Irlandii Północnej. Autor rozmawia z osobami, które wzięły udział w tych wydarzeniach oraz z ich rodzinami. Okazuje się, że dyskusja związana z tym wątkiem dalej jest obecna.

18. Lincoln w Bardo, George Saunders

Lincoln w Bardo to powieść George'a Saundersa. To literacki debiut, którego akcja się toczy podczas wojny secesyjnej. Pewnego dnia ginie chłopiec Willie, syn tytułowego Lincolna. W książce obserwujemy żałobę rodziców dziecka. 

17. The Sellout, Paul Beatty

W 2015 roku na angielskojęzycznym rynku ukazała się powieść The Sellout autorstwa Paula Beatty'ego. Jest to satyra dotycząca roli rasowości w życiu obywateli Ameryki.

16. Niesamowite przygody Kavaliera i Claya, Michael Chabon 

Niesamowite przygody Kavaliera i Claya to jedna z najpopularniejszych powieści Michaela Chabona. Akcja książki toczy się podczas pierwszej złotej ery amerykańskiego przemysłu komiksowego. Jest to historia niesamowitej przyjaźni i kariery dwójki żydowskich chłopców. Wspólnie tworzą oni wyjątkowe komiksy, które podbijają serca czytelników. 

15. Pachinko, Min Jin Lee 

Pachinko to poruszająca powieść śledząca burzliwe losy koreańskiej rodziny. Akcja książki toczy się na początku XX wieku i opowiada o Sunji, dziewczynie, która musi wyemigrować do Japonii. Z czasem pojawi się u niej prawdziwa tęsknota za ojczyzną. W powieści będziemy również mogli poznać losy czterech kolejnych pokoleń rodziny Sunji. 

14. Kontury, Rachel Cusk

Kontury to pierwszy tom półautobiograficznej trylogii autorstwa Rachel Cusk. Główną bohaterką książki jest Faye. Kobieta wybiera się do Aten, by poprowadzić warsztaty pisarskie. W drodze na miejsce poznaje Greka, z którym odbywa pasjonujące rozmowy. 

13. Droga, Cormac McCarthy 

Droga to dystopijna powieść drogi Cormaca McCarthy'ego. To opowieść o bezimiennym mężczyźnie i jego młodym synu, którzy wędrują przez postapokaliptyczną ziemię. Od czasu do czasu spotykają zdesperowanych ludzi będących kanibalami. W głównej mierze jest to jednak opowieść o rodzicielskiej miłości i utraconym świecie. 

12. Rok magicznego myślenia, Joan Didion

Co ciekawe wśród wyróżnionych książek znalazł się również poradnik autorstwa Joan Didion, czyli Rok magicznego myślenia. Pisarka opisuje najtrudniejsze doświadczenia, z jakimi każdemu z nas przyjdzie się zmierzyć. Chodzi mianowicie o żałobę i stratę. Z wyczuciem analizuje ona emocje i pokazuje, w jaki sposób o nich mówić. 

11. Krótki i niezwykły żywot Oscara Wao, Junot Diaz

Krótki i niezwykły żywot Oscara Wao to debiut Junota Diaza, który zachwycił krytyków. Jego książka przedstawia historię uważanego za nerda Oscara de Leóna. Śledzimy jego losy od dzieciństwa przez studia aż po pobyt na Dominikanie, gdzie nieszczęśliwie się zakochuje. 

10. Gilead, Marilynne Robinson

Gilead to pierwsza część sagi, która toczy się w małym miasteczku, gdzie żyją tam trzy pokolenia Amerykanów. Ich świat nadal jest ściśle związany z wojną secesyjną, której duchy są cały czas obecne. Serce tej zamkniętej społeczności stanowi religia. Głównym bohaterem powieści jest natomiast kalwiński pastor pozostawiający swojemu synowi list pożegnalny. 

9. Nie opuszczaj mnie, Kazuo Ishiguro 

Nie opuszczaj mnie to powieść opowiadająca o Kathy, Ruth i Tommym. Są oni wychowankami angielskiej szkoły. Początkowo życie w placówce wydaje się całkiem normalne. Stopniowo jednak na jaw wychodzi pewna przerażająca tajemnica. 

8. Austerlitz, W.G. Sebald

Austerlitz to szkatułkowa powieść o wyobcowaniu. Jacques Austerlit ma zaledwie pięć lat, gdy trafia do Wielkiej Brytanii, do walijskich protestantów. Na świecie wkrótce rozpęta się druga wojna światowa. Chłopiec dopiero po jakimś czasie pozna swoje prawdziwe nazwisko i dowie się, skąd pochodzi. 

7. Kolej podziemna. Czarna krew Ameryki, Colson Whitehead 

Kolej podziemna. Czarna krew Ameryki to wydana w 2016 brutalna powieść o niewolnictwie. Autor pokazuje głębokie i zawiłe aspekty niewolnictwa. W powieści łączy się historia, horror i fantastyka. Wszystko przeplata się z filozoficznymi rozważaniami i krytyką kultury. 

6. 2666, Roberto Bolaño

2666 to niejako testament pisarza, który miał świadomość, że umiera. Książka dzieli się na pięć części, które luźno się ze sobą łączą. Powieść toczy się w fikcyjnym meksykańskim mieście, które przyciąga grupę wyjątkowych bohaterów.

5. Korekty, Jonathan Franzen 

Korekty to książka, w której autor przygląda się problematyce zdrowia psychicznego i samodoskonalenia. W toku powieści śledzimy historię rozpadu rodziny.

4. Znany świat, Edward P. Jones 

Znany świat to ambitna i błyskotliwa opowieść, płynnie przenosząca się między przeszłością, teraźniejszością i przyszłością, odsłaniająca złożoność życia w ramach instytucji niewolnictwa. Powieść stara się pokazać, jak wiele wymiarów może mieć ten skomplikowany świata. 

3. W komnatach Wolf Hall, Hilary Mantel

W komnatach Wolf Hall to wciągająca powieść historyczna Hilary Mantel. Już wkrótce Henryk VII może umrzeć, nie pozostawiając męskiego potomka. Unieważnia więc on małżeństwo z Anną Boylen. Kościół nie chce jednak udzielić rozwodu, przez co król rozpoczyna wieloletnią walkę z instytucją. Właśnie wtedy na scenę wkracza Thomas Cromwell.

2. The Warmth of Other Suns, Isabel Wilkerson

The Warmth of Other Suns to powieść, która szczegółowo opisuje Wielką Migrację Czarnych Amerykanów z Południa na Północ i Zachód w latach 1915-1970. Wilkerson mistrzowsko łączy historie poszczególnych mężczyzn i kobiet z głębokim zrozumieniem szerszego kontekstu oraz literacką finezją.

1. Genialna przyjaciółka, Elena Ferrante

Genialna przyjaciółka to pierwszy tom fascynującej czterotomowej serii neapolitańskich powieści. Wprowadził on czytelników do świata dwóch dziewcząt dorastających w biednej, brutalnej dzielnicy Neapolu we Włoszech.

Jak można zauważyć, w przeważającej części w pierwszej dwudziestce znalazły się tytuły, które stały się globalnymi bestsellerami. Znaczną część z tych powieści od lat przeczytać można na polskim rynku. Zaskoczyć może fakt, że w czołowej dwudziestce zabrakło tytułów autorstwa laureatów Nagrody Nobla w dziedzinie literatury. Nagrodzony w ubiegłym roku Jon Fosse i jego Septologia znalazła się dopiero na 78 miejscu zestawienia. Kilka miejsc dalej – na miejscu 72 – pojawiła się Swiatłana Aleksijewicz z książką Czasy secondhandu. Na miejscu 23. i 53. uplasowała się Alice Munro, o której niedawno było głośno za sprawą ujawnienia szokującej rodzinnej tajemnicy.  W zestawieniu amerykańskiego dziennika na próżno szukać można prozy Olgi Tokarczuk. Kilkukrotnie pojawia się za to Zadie Smith czy Elena Ferrante.