Zmierzch cesarstwa rzymskiego. Tom 1 i 2
Edward Gibbon

Nie bez powodu pozycja ta często jest nazywana książką historyczną wszechczasów. Niewiele jest prac napisanych przez badaczy, które krążą zarówno w powszechnym, jak i naukowym obiegu przez blisko 250 lat. I nie chodzi tu o traktat filozoficzny, a pracę historyczną. Taką pozycją jest monumentalne dzieło Edwarda Gibbona traktujące o schyłku i upadku cesarstwa rzymskiego.  Wydane po raz pierwszy w końcu XVIII wieku, wielokrotnie wznawiane i tłumaczone na kilkanaście języków już na stałe zagościło wśród klasycznych pozycji dziejów starożytnych. Pokolenia czytelników na całym świecie uczyło się patrzeć na Rzym i Konstantynopol oczami Gibbona.  

Państwowy Instytut Wydawniczy postanowił uszanować wyraźną wolę autora, jak i potrzeby czytelników i po raz pierwszy trzy tomy dzieła wychodzą jednocześnie. Trzymając się tradycji i tym razem rzecz ukazuje się pod dwoma tytułami. Pierwsze dwa tomy to Zmierzch cesarstwa rzymskiego, a trzeci – Upadek cesarstwa rzymskiego na zachodzie.  Pozycje wydane są w serii zwanej „ceramowską”, a zatem starannie przygotowane, nieskąpo ilustrowane, z twardą okładką o charakterystycznym dla serii układzie graficznym. Zmierzch ukazuje się już po raz czwarty, a Upadek po raz drugi.

Początków schyłkowego okresu tego największego w dziejach ludzkości imperium dopatruje się Gibbon już w wydarzeniach wieku II po Chrystusie. Dalej konsekwentnie prowadzi opowieść poprzez zdobycie Rzymu i Konstantynopola przez kolejnych barbarzyńców, aż do schyłku wieku XVI. Oryginalna narracja wyraźnie rozdziela dzieje cesarstwa na zachodzie i dzieje właściwego Rzymu od losów Konstantynopola i cesarstwa wschodniego. Dopiero w upadku tego ostatniego autor upatruje końca rzymskiego imperium.

Siła i popularność dzieła Gibbona opiera się na porządnym warsztacie naukowego badacza źródeł z epoki przy jednoczesnych literackich walorach tekstu. W polskim wydaniu  udało się zachować literacką wartość, a może nawet ją uwypuklić. Trzy woluminy bez reszty wciągają czytelnika plastycznością opisu i rzeczowością narracji podanej żywym, dalekim od naukowej hermetyczności językiem. Warto dodać, że dzisiaj, w czasach namysłu nad kondycją zachodniej cywilizacji w XXI wieku, nasuwające się analogie otwierają dodatkowe pole do dyskusji. Jednym zdaniem –  to ze wszech miar książka do czytania i zarazem dla każdego inteligenta rzecz niezbędna.

Informacje dodatkowe o Zmierzch cesarstwa rzymskiego. Tom 1 i 2:

Wydawnictwo: PIW
Data wydania: 2017-09-15
Kategoria: Historyczne
ISBN: 9788306034110
Liczba stron: 496
Tłumaczenie: Stanisław Kryński, Zofia Kierszyc, Irena Szymańska, Mikołaj Szymański