Uszwock
Przemysław Lis-Markiewicz

"Od czego zaczyna się odczłowieczanie? Od słów."

Książka, której lekturę mam za sobą jest jak najbardziej adekwatna do tego, co obecnie dzieje się na świecie, gdyż pokazuje jak rodzą się oprawcy, ale też w jaki sposób można odebrać człowiekowi to, co najważniejsze - godność. Dobitnie nam to pokazuje autor książki "Uszwock".

Miałam możliwość poznać już jedną z książek tego autora pt.: „Spowiedź ducha”, więc wiedziałam, że nie boi się on mówić prawdy w oczy i ma bezpośredni, ale też często kontrowersyjny sposób wyrażania swoich przemyśleń. Również w „Uszwock” stosuje prosty, ale dosadny przekaz piętnując zachowania, które powodują, że drugi człowiek sprowadzany jest do przedmiotu niepotrzebnego elementu na tym świecie.

Na wstępie autor opisuje dwie alternatywne sytuacje, które dzieją się obecnie, w XXI wieku, gdy jest już pandemia w 2020 roku, i potem podobną sytuację, ale w 1942 roku, by pokazać, że nasze zachowanie, czy reakcja na jakąś sytuację zależy od okoliczności. Tematem przewodnim jest w niej człowieczeństwo, pokazywane na bazie eksterminacji otwockich Żydów w czasie okupacji Otwocka. Uświadamia, że zawsze był ktoś, kto chciał narzucić swoje widzenie świata do swoich poglądów. Najczęściej posługiwano się poczuciem strachu i wyzwalaniem nienawiści, ukazując jakieś zdarzenia,jako zagrożenie.

Przemysław Lis-Markiewicz pisze o tym na wstępie, zanim przechodzi do czasów okupacji. W swoich początkowych rozważaniach idzie dalej ukazując nam mechanizmy, które są obecne w naszym społecznym systemie. Rysuje przed nami wizję państwa, które obiera sobie świadomie jakąś grupę społeczną, którą chce wykluczyć z grupy społecznej. W czasie okupacji byli to Żydzi i na ich przykładzie pokazuje, w jaki sposób odrzeć człowieka z wszelkiej godności.

Obecnie także możemy dostrzec pewne próby napiętnowania niektórych środowisk, chociażby społeczności LGBT, walczące o swoje prawa kobiety, czy też osoby wyrażające odmienne poglądy polityczne. Autor wykazuje, że duży wpływ na to ma religia, która wyznacza pewne wzorce zachowania, a wszelkie od nich odstępstwa są piętnowane i potępiane. Szczucie jednej grupy na drugą, wszechobecna propaganda to mechanizmy obecne od zawsze, odkąd istnieje ludzkość.

By jeszcze bardziej zagrać na naszych emocjach i uaktywnić wyobraźnię stworzył opowieść o ludziach pochodzących z różnych środowisk i poprzez ich pierwszoosobową narrację pokazał spojrzenie z perspektyw kilku osób, którzy pochodzili z różnych środowisk i narodów. Mamy, więc spojrzenie ofiary, ale też kata, kolaboranta i niemieckiego żandarma. Każdy z nich opowiada o sobie, ale zaczynamy poznawać ich losy jakby od końca, gdyż najpierw pojawia się Epilog, który z reguły jest na końcu opowieści. Tym razem rozpoczyna on każdy z wątków, by w kolejnych odsłonach cofnąć się do wydarzeń z przeszłości, które doprowadziły ich do chwili obecnej i do tego, kim się stali.

„Uszwock” to lektura szczególna, trudna i skłaniająca do refleksji nad ludzkością, jej wartościami i tym, co czyni nas człowiekiem. Autor opisuje wstrząsające obrazy, które pokazują, jak łatwo, szybko i można upodlić, poniżyć i pozbawić wszelkich praw istotę ludzką. Powiedzenie, że człowiek człowiekowi wilkiem lub też, że człowiek człowiekowi zgotował ten los doskonale wpisuje się w tę fabułę. I to jest w tym przerażające. W świecie zwierząt obowiązują określone prawa, a jednym z nich jest lojalność wobec grupy. W ludzkim świecie nie ma żadnych zasad. Obawiamy się wielu rzeczy, niebezpieczeństw, a tym czasem to człowiek jest tym, kogo należałoby się obawiać.

Książkę przeczytałam, dzięki wydawnictwu Psychoskok