Światłoczułość
Jakub Jarno

To, co autor zawarł w swoim debiucie, powala na kolana. I te niby proste historie trzech osób, są naładowane takim ładunkiem emocjonalnym, że dotykają duszy.... Tyle mądrych słów, przemyconych wartości, pytań, refleksji. Autor ma pierwszym miejscu postawił tu na uczuciach - głównych bohaterów: Mateusza, Jana, Anny - ale nie tylko, bowiem postaciom drugoplanowym również poświęcił tu miejsce. Ich kreacja była perfekcyjna - tzn z ludzką odsłoną życia, naładowanego bólem, cierpieniem, ale też łagodnością i subtelnością. Autor nie boi się trudnych, mocnych czasem też brutalnych wątków, ale opisuje je z niebywałą delikatnością, subtelnością. Narracją operuje pięknym językiem, dając czytelnikowi to, co najważniejsze, czyli emocje. Ogółem - historia niełatwa, a z drugiej strony prosta, naładowana emocjonalnie, wyrażająca głębokie prawdy i mądrości życiowe, często przez nas nieuświadomione.. Warsztat twórczy pisarza - niebywały, znakomity! Dla mnie tą książka ma w sobie same plusy. Choć myślę, że nie każdy będzie potrafił ja docenić. Literatura piękna jednak ma to do siebie, że do najłatwiejszych nie należy, jednak ja takich powieści potrzebuje - w pewnym sensie leczą duszę...
Polecam

„Światłoczułość” Jakuba Jarno to debiutancka powieść autora. Osobiście bardzo chętnie sięgam po debiuty, bo można odkryć świetnych autorów, z których wielu zostaje ze mną na całą swoją twórczą karierę. Zdecydowanie tak tez będzie w tym przypadku. Myślę, że autor nie spodziewał się, że pisząc to dzieło, postawił sobie tak wysoko poprzeczkę, jak nikt nie stawiałby przed debiutującym autorem. Zdecydowanie pokuszę się o stwierdzenie, że jest to jedna z najpiękniejszych historii, jakie kiedykolwiek czytałam i z pewnością zostanie w mojej głowie na zawsze, a polecać będę ją każdemu!
Książka napisana w innej formie niż zazwyczaj. Poznajemy historię ludzi, którzy w życiu wiele doświadczyli, a życie po traumatycznych przejściach już nigdy nie jest takie, jak było kiedyś. Główną postacią powieści jest Mateusz, fotograf, artysta, który w fotografii poszukuje ukojenia swoich ran. Kolejnymi postaciami, które poznajemy w powieści, jest Jan, który chce odnaleźć szczęście, wracając w swoje rodzinne strony oraz Anna, która doświadczyła w dzieciństwie niewyobrażalnych traum, o których dziecko nawet nie powinno słyszeć, bo jej życie już nigdy nie będzie takie samo! Poznajemy także Witka oraz „Żerkę”, między którymi kiełkuje uczucie, ale wystawiane jest na wiele prób i przeciwności. Ale to właśnie oni przybliżają w formie listów z dzieciństwa swoje przeżycia i uczucia, które towarzyszyły im w najgorszych czasach, jakie kiedykolwiek przyszło im przeżyć. Słowa wypowiadane w dziecięcym, szczerym i emocjonalnym stylu zdecydowanie najbardziej chwytają za serce, i to one poruszyły mnie najbardziej!
Autor w tej historii używa ogromnego wyczucia i subtelności, które są tak potrzebne w przypadku poruszania trudnych tematów. Przedstawieni bohaterowie analizują swoje problemy, pozwalają się utożsamić czytelnikowi z ich doświadczeniami i emocjami. Emocje, które są odczuwalne i dostrzegalne na każdej stronie i które towarzyszyły mi podczas czytania od pierwszej, do ostatniej chwili są niezwykle głębokie!
Opis nie mówi wiele o książce, jest tajemniczy i wielu mogłoby przejść obok tego tytułu obojętnie, jednak naprawdę warto poświęcić czas i sięgnąć po tak wyjątkowy debiut!
Nie można pominąć również tego, że „ Światłoczułość” przyciąga uwagę już okładką, która jest niezwykle prosta, ale przy tym piękna i zwracająca na siebie uwagę. Myślę, że ta prostota również informuje o tym, że tematy ujęte w książce nie są łatwe, ale warto zwrócić na nie uwagę. Ja ten tytuł bardzo polecam! Myślę, że to jedna z najlepszych książek, jakie czytałam w tym roku, a zdecydowanie najlepszy debiut, który czytałam kiedykolwiek! Bardzo polecam!

"Każdy człowiek jest swoją narracją, a żeby ją ułożyć, musi się nauczyć u źródła. Tylko jedno jest źródło narracji. Książki. Tylko tam się opowieść wije, tylko w nich poznasz, jak ją budować. A bez tego nie skonstruujesz ani siebie, ani nikogo innego w tobie."

Długo wpatrywałam się w kartkę, zanim udało mi się ubrać w słowa swoje odczucia. Wszystkie wydawały mi się niewystarczające, puste. Stwierdzenie, że to poruszająca historia, zdaje się zbyt ogólne, jakby nie oddawało jej prawdziwej głębi. Opisanie jej jako pięknej również nie przedstawi pełni jej wartości. Nawet to, że zanurzając się w tej opowieści, zapomniałam o całym świecie, wydaje się zbyt mało. Najlepiej samemu doświadczyć i ocenić. Autor przenosi nas ,,w czasy, gdy było więcej śmierci niż życia", w których zanikła normalność, a każdy dzień to nieustanna walka o przetrwanie. Tak wiele tu smutku, tęsknoty, gorzkiej, dojmującej rzeczywistości. Na tym tle postaci Żerki i Witka, wyróżniają się wrażliwością i wciąż tlącym się płomieniem człowieczeństwa. Losy tej dwójki splotły się na krótko, lecz nierozerwalnie. Ich korespondencja jest prosta, pokrzepiająca, a zarazem głęboka: ,,nie znaliśmy uczuć, one jednak zaczynały poznawać nas". To także piękne spojrzenie na literaturę, będące hołdem dla słowa pisanego. Audiobook w interpretacji Krzysztofa Gosztyły, Karoliny Gruszki i Antoniego Pawlickiego trafia prosto w serce, roztrzaskując go na wiele odłamków. Autor takim debiutem postawił sobie poprzeczkę bardzo wysoko i nie łatwo będzie ją przebić. Jestem jednak pewna, że z pewnością mu się to uda.

To jedna z tych powieści, które chodzą nam po głowie długimi godzinami. ,,Światłoczułość" wciąż powraca do nas obrazami pełnymi odrazy i cierpienia, ale również - na przekór sobie - malowniczej sielskości. Wszak to baśń jest. Szorstka, o ocaleniu.

To także jedna z tych powieści, która stawia przed nami kolejne pytania. I to nie tylko te o największe zło, jakie wciąż, z uporem maniaka, wyrządza sobie ludzkość, o to czy owo zło ma narodowość i wiarę, czy jest - chociaż trudno nam to przyznać - po prostu cechą przypisaną do naszego gatunku. ,,Światłoczułość" każe nam zastanawiać się również nad sensem literatury wobec której pozostajemy bezradni, która traktując o człowieczeństwie, mówi ,,sprawdzam" i prowokuje tym samym (bo przecież test ten oblewamy regularnie) do ożywionych dyskusji.

W ramach lektury, można zastanowić się nad słowami felietonisty Marcelego Szpaka (oczywiście to pseudonim), który pisał, że wojna to zgrany temat, obliczony na to, że zawsze zadziała, uderzając w odpowiednie emocje. Mamy ją bowiem zakodowaną w naszych ,,matrycach" od najmłodszych lat, przez zalew tekstów martyrologicznych i militarnych, które wciąż wykorzystują te same mechanizmy. Patrzymy więc na niedolę niewinności i bezbronności, na ruinę marzeń i zgliszcza pięknych chwil. Patrzymy na cierpienie tych, którzy wojny chcą najmniej, nie rozumieją jej i niczego z niej nie mają: osierocane dzieci, okaleczane kobiety, wyrzucanych na śmietnik historii starców. I między tym wszystkim dostajemy przebłyski nadziei, że można to przetrwać, że można dać sobie radę w najgorszych warunkach. Że można zostać bohaterem, chociażby tylko swojej własnej opowieści, że można zostać wzorem godnym do naśladowania, albo zasłużyć na wieczne potępienie.

Początkowo czytając słowa Szpaka, pomyślałam sobie, że trzeba być dosyć odważnym, by coś takiego napisać. A potem doszłam do wniosku, że przecież to dobrze, że ktoś nam podobne uproszczenie wyłuskuje, bo dzięki temu zyskujemy szersze spojrzenie na dany temat i oddajemy się owocnej refleksji. Nawet jeśli, jak to ujął: ,,działanie historii wojennych jest czysto funkcjonalne i fizjologiczne", to niczego im to nie odbiera. W większości nie jesteśmy tymi, którzy po tym, jak doprowadzą do konfliktu zbrojnego, ukrywają się w bezpiecznych miejscach. Jesteśmy za to mięsem armatnim, przypadkowymi ofiarami przemocy, trzymającymi się kurczowo nadziei, że kiedyś to wszystko się skończy i jakoś przetrwamy. Dlatego mądrze napisane powieści wojenne mają z jednej strony ogromną moc terapeutyczną, a z drugiej nie pozwalają nam na ,,oswojenie" tematu. Według mnie jeśli dana lektura wojennej powieści sprawi, że chociaż jeden człowiek zawaha się przed skrzywdzeniem drugiego to niech powstaje ich jak najwięcej (tych mądrych, oczywiście). Ponadto jeśli jako społeczeństwo będziemy świadomi konsekwencji jakie wojna z sobą niesie - przede wszystkim tego, że jeśli wybucha, oznacza to przegarną dla wszystkich - to może będziemy w stanie w porę zatrzymać zapędy tych, którzy do niej dążą. Tak wiem, że przemawia teraz przeze mnie naiwny idealizm, ale co mi innego pozostaje, w obliczu tego, co prognozują nam w najbliższej przyszłości spece od geopolityki...

I może tu tkwi odpowiedź na kolejne pytanie: czy warto - literacko, filmowo - wciąż powielać traumatyczne doświadczenia. Bo jak już wiemy, sam widok cudzego cierpienia odciska na nas piętno i wywołuje reakcje stresowe. Za sprawą opowieści zatem zachowujemy kontakt z tragicznymi wydarzeniami, przeżywamy je, chociaż ich nie doświadczyliśmy. Wynika z tego, że mimo iż nie są to doświadczenia przyjemne, to jednak konieczne do kształtowania naszej społecznej wrażliwości.

Zresztą, nawet w ostatnio opisywanej przeze mnie książce ,,Cienie. Auroria", jeden z podziemków mówi miej więcej coś takiego: Jednej wojny już doświadczyłem, do drugiej nie mam więc zamiaru dopuścić. I to jest chyba bardzo znaczący i wystarczający komentarz.

*

Może ,,Światłoczułość" korzysta z narzędzi, które już na wylot znamy i nie wnosi nic nowego do dyskusji na temat konsekwencji wojennej pożogi, ale nie da się ukryć, że to głos ciekawy i wyrazisty. Taki, który trafia ,,bardziej" i celniej niż inne. Poza tym, to opowieść o tym, co warto ocalić, co trzeba w sobie chronić, co jest ważne, o sile empatii i potrzebie poszukiwania. O straconych szansach i o tym, żeby ich nie żałować, ale skupić się na tym, co się ma, nawet jeśli jest tego niewiele. O tym, że nawet najgorsze zło, nie odbiera nam wrażliwości, jeśli mu na to nie pozwolimy, że ostatecznie, to my decydujemy kim jesteśmy. I o tym, że świat nie jest czaro-biały. Znajdziemy tu zatem wiele prostych prawd, wartych tego by o nich wciąż i wciąż przypominać.

Pewnie owa wyrazistość, to powód dla którego powieść Jarno przeczytałam trzykrotnie. Pierwsza lektura była przesycona przede wszystkim emocjami i ciekawością. Z uwagą śledziłam losy dwójki bohaterów, Żerki i Witka, rozdzielonych przez wojenną zawieruchę. I wciąż narastała we mnie złość na to, jaki los młodości gotują dorośli, na bestialstwo, którego ta staje się bezwolnym świadkiem (i ofiarą). Drugie czytanie, skupiło się wokół słów dojrzałego, stojącego już u kresu życia mężczyzny, któremu naznaczona traumą młodość, nie stępiła zmysłów, nie odebrała umiejętności współodczuwania. Podobały mi się jego celne obserwacje i porównania obu światów, tego przeszłego i tego teraźniejszego, jak np. opowieści o listonoszach, ich poczuciu misji, oraz o współczesnej potrzebie nazywania wszystkiego. Dałam mu się prowadzić przez czas, pustkę i szarość, przez fikcję literatury faktu i prawdę powieści. Potakiwałam, gdy stopniował zło. Rozumiałam, gdy cieszył się, że nie wie, co go ominęło, ,,co by było gdyby". Trzecie, najwolniejsze, dotyczyło wyłuskiwania z tekstu zdań perełek. Zachwycona warsztatem, chłonęłam tkane pięknie słowa. Pewnie nie tylko dla mnie od teraz zapałki pozostaną już zapałczanami.

Po każdej kolejnej lekturze zdawało mi się, że ,,Światłoczułość" staje się cięższa. Jakby zapisywała się w niej dodatkowo każda moja myśli i łza. Po każdym czytaniu byłam też coraz bliżej dotknięcia czułości. Takiej która ocala, ale tak prawdziwie, bo dzięki niej zachowujemy coś więcej niż tylko powłokę. Takiej, która sprawia, że ludzie mają (odzyskują?) kolory. Narrator uważa, że jest takich niewielu. Oby się mylił. Bo bardzo potrzebujemy wrażliwości, jej perspektywy. Dzięki niej zachowamy człowieczeństwo w godzinie próby.

Jak już wspomniałam wyżej, powieść Jarno, to dla mnie poniekąd baśń o ocalaniu. Czytając ją takim kluczem, nie poczułam oporu świata przedstawionego. Nie przeszkadzały mi zadeptujące wręcz los zbiegi okoliczności, poplątane światem drogi bohaterów, ich pech w szczęściu i szczęście w pechu. Nie zgrzytał mi urok książki łączącej po latach, medycyna Żerki, związek Witka. Oczywiście, to mój - aż dziw bierze, że romantyzujący - sposób interpretacji wspomnień bohaterów. Wydaje mi się, że każdy z nas może wybrać inną ścieżkę, którą odbędzie z nimi wędrówkę, a to świadczy o tym, jak bardzo to pasjonująca książka. Taka o  której można niestrudzenie dyskutować przez długie godziny.

,,Światłoczułość" z niemym przymusem, prowadzi nas tam gdzie niekoniecznie sami kiedykolwiek byśmy zawędrowali. Dlatego stawiam ją obok ,,Czerni" Artura Pomiernego, jako książkę ważną.

P.S. Jakub Jarno jeszcze przed debiutem postanowił, że nie będzie się wypowiadał publicznie ani udzielał wywiadów. Uważa, że to jego opowieści są ważne nie on. ,,Jedynie kryjąc się w słowach, można sprawić, by te ożyły w umysłach innych.".

 [współpraca reklamowa barter]

"Wojna wyzwala najgorsze w większości, ale też najlepsze w tych, którzy trochę dobra w sobie niosą".

Trzy różne opowieści, trzy postacie z każdą z nich zaczyna nas łączyć silna więź. Mateusz jest fotografem z pasją. Widzimy go jako człowieka i artystę. Witek i Żerka po raz pierwszy zobaczyli się gdy byli dziećmi. Od razu nawiązała się między nimi nić porozumienia i akceptacji. Przyjaźń przyszła sama. Wybuch wojny zmienił wszystko, zostali rozdzieleni, a jednak ona ciągle w nim żyła, była tak, jak on w niej. Z zewsząd wyłaniało się bestialstwo, okrucieństwo, ale i człowieczeństwo. A oni trwali w przekonaniu, że gdzieś tam jedno na drugie czeka.

Wymykająca się wszelkim schematom piękna opowieść. Angażuje emocjonalnie, pochłania. Mamy czasy II wojny światowej, teraźniejszość i chwytające za serce, po dziecięcemu pisane listy. Z przekazu Autora, z jego słów bije prostota, wrażliwość i piękno. Aż trudno uwierzyć, że to debiut. Słowa wnikają w czytelnika, kaleczą i jednocześnie dają ukojenie. Bohaterowie poranieni, zagubieni, niejednoznaczni, zaskakujący, dobrzy i źli. Wyraźnie, wręcz namacalnie czujemy ich emocje, wewnętrzne rozterki, rozważania, strach, niepewność, ból.

Wspomnienia ich siła i znaczenie, spod nich wyłania się miłość. Trudne, bolesne doświadczenia, szara, wojenna rzeczywistość. Dobrzy i źli ludzie, ukrywający się Żydzi, walka, holokaust. Z coraz gęstszego mroku, wyłaniają się światło i czułość. Losy bohaterów splatają się ze sobą, każdy z nich ma za sobą traumatyczne przeżycia. Miłość zostaje poddana trudnym próbom. Delikatność i moc przekazu. Biją z niej ból, smutek, niemoc, zagubienie, tęsknota, strata i nadzieja.

Przejmująca, niezapomniana, emocjonalna, subtelna podróż. Trudno ubrać w słowa głębię uczuć, jakich doświadczyłam podczas czytania. Coś pięknego, literatura najwyższych lotów. Bardzo, bardzo polecam!

W świecie, gdzie często promuje się twardość i niezłomność, wrażliwość bywa postrzegana jako słabość, ale w rzeczywistości to nasza największa siła. To zdolność głębokiego odczuwania, empatii i otwartości na innych. To odwaga, by pokazać siebie prawdziwego - ze wszystkimi emocjami, bez zakładania maski. To właśnie o tych wszystkich emocjach i wrażliwości jest debiutancka powieść Jakuba Jarno pod tytułem ,,Światłoczułość".

,,Światłoczułość" to pierwszy debiut, który zrobił na mnie tak ogromne wrażenie! Autor stworzył historię, która już od pierwszych stron wciąga czytelnika w podróż przez życie, emocje, przestrzeń, a przede wszystkim przez wrażliwość.

Jakub Jarno ma naprawdę niesamowite pióro - pełne subtelności, delikatności, a zarazem potrafi sprawić, że każde słowo porusza w czytelniku całą paletę doznań literackich i emocjonalnych. Pisze o emocjach w taki sposób, że odczuwamy je całym sobą i nie możemy się od nich uwolnić. 

Autor nie boi się pisać o rzeczach trudnych, poważnych i bardzo ważnych. W tej krótkiej powieści udało mu się poruszyć tematy traumy, wspomnień, nadziei i miłości, ubierając je w słowa tak, by powieść była zarazem piękna i bolesna.

,,Światłoczułość" to książka, która zasługuje na to, aby o niej mówiono. Pod tą minimalistyczną okładką kryje się wiele poważnych tematów, emocji i refleksji, które zmuszają czytelnika do zatrzymania się na chwilę i przemyślenia własnego życia. Jest to historia, która naprawdę musiała zostać opowiedziana i która na bardzo długo pozostanie w moim sercu. Gorąco polecam!

 ,,Historia, która domagała się, by ją opowiedzieć.

Narrator, który czekał, aż zjawisz się, by jej wysłuchać.

I ona. Dziewczyna, w której wszyscy się gubili, lecz on jeden się w niej odnalazł."

,,Światłoczułość", historia, która została opowiedziana, a ja faktycznie zjawiłam się po to, aby ją poznać. I poznałam. I zamarłam na chwilę. I zagubiłam się. I kompletnie nie umiałam znaleźć słów, które oddałyby piękno tego, co przeczytałam.

,,Światłoczułość" to debiut. Czytam debiuty z różnym rezultatem. Ale ta debiutancka powieść w moim odczuciu zasługuje na najwyższe noty. Ta historia ociera się o arcydzieło i aż strach pomyśleć, jakie będą kolejne książki Jakuba Jarno. Jedno jest pewne - sam sobie postawił tak wysoko poprzeczkę, że będzie musiał naprawdę się starać żeby nie zawieść czytelników, których zachwycił.

Centralną postacią ,,Światłoczułości" jest fotograf, Mateusz. Mamy możliwość obserwować jego rozwój/jego podróż nie tylko jako artysty, ale także jako człowieka. Jego wewnętrzne zmagania pozwalają mu na zrozumienie siebie i swojej roli. Fotografia zaś staje się nie tylko pasją mężczyzny ale również metodą na rany własne i cudze. Poprzez prace Mateusza Jakub Jarno prezentuje refleksje na temat życia, wnosząc nieprawdopodobny ładunek emocjonalny.

Historia ,,Światłoczułości" skupia się na trzech różnych postaciach, a opowieść narracyjna Mateusza jest pierwszą z nich. Pozostałe to opowieść śledząca losy starszego mężczyzny, Jana i jego powrót po latach do rodzinnego miasta oraz historia kobiety, Anny próbującej sobie poradzić z traumami z dzieciństwa. Trzy różne opowieści, bardzo angażujące czytelnika. Czuje się nieprawdopodobną więź z każdą z osób spotkaną na kartach książki, odczuwa się niemal fizyczny ból. Jarno według mnie ma talent do kreowania postaci tragicznych i potrafi opisać ich z niesamowitą wrażliwością. Każda z postaci posiada takie wnętrze, takie emocje i taką przeszłość, że pozostaną z pewnością w pamięci na długo. Ich wcześniejsze losy rzutują na teraźniejszość a wątki się ze sobą splatają tworząc wielowątkową narrację.

Są jeszcze dwie postaci i choć drugoplanowe, to zajmują w powieści Jarno dużo miejsca i odnoszę wrażenie, że bez nich ten tekst byłby niepełny. To Żerka i Witold. Przyjaciele i mentorzy Mateusza, odgrywający kluczową rolę w jego twórczości i życiu. Relacja między nimi przekracza wszystko, co znane. Jest tam szacunek, porozumienie na najwyższym poziomie ale również moc subtelnych napięć czy całkiem niewypowiedzianych uczuć (oczywiście w odniesieniu do Żerki). To bardzo silna więź, która w życiu tak rzadko się przydarza.

Najwięcej Żerki i Witolda w retrospekcjach, gdzie cofamy się do ich dzieciństwa zdominowanego przez okrucieństwa II wojny światowej. W ,,Światłoczułości" poznajemy listy pisane przez Witka i stają się one kluczowe, by zrozumieć charakter i życie dorosłego Witolda. Podobnie jest w przypadku Żerki - tu też poznajemy jej wspomnienia z dzieciństwa i młodości naznaczone wojną. Brawa dla Jarno za delikatność i wyczucie tematu, za nie skupienie się na tamtych czasach i za zachowanie równowagi między teraźniejszością a przeszłością.

Jakub Jarno nie omija trudnych tematów związanych z wojną, walką, Holocaustem, a wspomniane listy dają wgląd w myśli i uczucia dziecka - z dziecięcą prostotą wyrażają wrażliwość Witka, ale także Autora.

Jakub Jarno - poznałam to nazwisko przed chwilą. Przed sięgnięciem po ,,Światłoczułość" był dla mnie zagadką. Od teraz będę wyczekiwać kolejnej powieści, która wyjdzie spod jego ręki/rąk. Nie na darmo mówi się już teraz i chwali Jarno za subtelność narracji, za emocje, za głębię. Mówi się i pisze o jego stylu pisania, który jest prosty i elegancki ale w pewnym sensie zapewnia czytelnikowi zaangażowanie w poznawaną historię. I ja tego właśnie doświadczyłam. Jarno zbudował ze mną więź - most ze sobą, ze swoją intymnością i z tą historią. Poczułam się jak jedna z bohaterek występujących na kartach książki.

,,Światłoczułość" Jakuba Jarno - przeczytajcie koniecznie!