Sekretne wojny Mossadu
Yvonnick Denoel

Światowy kocioł

„Sekretne wojny Mossadu” Yvonnick Denoël

wyd. Czarna Owca

rok: 2013

str. 368

Ocena: 5/6

Powstające po II Wojnie Światowej państwo Izrael, zewsząd otoczone przez wrogie kraje arabskie, musiało, i nadal musi, radzić sobie z problemami wynikającymi z takiego, a nie innego sąsiedztwa. Podstawę sukcesu tego „miejsca na ziemi” stanowi uzyskana i utrzymana przewaga. Lektura książki „Sekretne wojny Mossadu”, której autorem jest Yvannick Denoël, pozwala wysnuć wniosek graniczący z pewnością, że w głównej mierze ten cel został osiągnięty dzięki izraelskiemu Instytutowi Wywiadu i Zadań Specjalnych. Tę przydługą i nieciekawą nazwę da się zastąpić jednym słowem, pobudzającym wyobraźnię i jednocześnie wiejącym grozą – MOSSAD. Zapewniam, że lektura „Sektetnych...” dostarcza naprawdę wielu informacji i uchyla rąbka tajemnicy o samej organizacji i nie tylko.

Autor bardzo swobodnie obraca się w temacie służb wywiadowczych, nic dziwnego, w końcu nie jest to jego pierwsza książka traktująca o tym zagadnieniu. Mało tego, jest historykiem specjalizującym się w tym temacie. Oczywiście jak na szpiegów przystało, autor pisze pod pseudonimem i znalezienie o nim jakichkolwiek informacji, czy też zdjęć, stanowi nie lada problem. Ta anonimowość pozwala przypuszczać, że pisarz może być związany ze służbami specjalnymi. Uzyskuje w ten sposób również pewien margines bezpieczeństwa, choć dziś wiem, że ci o których ta książka jest, na pewno dokładnie wiedzą, kim jest autor i gdzie przebywa – tak na wszelki wypadek, gdyby należało zareagować.

Sama książka niestety nie posiada ilustracji – choć z drugiej strony, jakby się zastanowić, to jakie ilustracje mogłyby się tam znaleźć? Fotografie agentów, narzędzia wykorzystywane przez szpiegów, czy może zdjęcia miejsc gdzie były przeprowadzane operacje? Żadna służba nie chciałaby się czymś takim chwalić, zresztą Yvannick Denoël tak ciekawie posługuje się słowem, że obrazki i mapy są po prostu zbędne. Nie wiem czy to autor, czy też wydawca „Czarna Owca” wybrał okładkę, ale trafia ona
w samo sedno. Obrazuje charakter Mossadu – bezwzględnej i profesjonalnej służby, która nie waha się likwidować przeciwników.

Sekretne wojny Mossadu to pasjonująca historia powstania i działania izraelskich służb wywiadowczych: Mossad, Szin Bet oaz Aman. Książka przedstawia rywalizację tych organizacji oraz ich współpracę. Zawsze jednak na piedestale stoi tytułowy Mossad. Okazuje się, że służba w tej organizacji otwiera drogę do wielu lukratywnych stanowisk w prywatnych firmach. Ogrom faktów przedstawionych w książce zapiera dech w piersi i daje do myślenia, a co najważniejsze - pozwala inaczej spojrzeć na decyzje polityczne. Kolejne strony zapisane są dziejami ludzi związanych
z Mossadem, pojawiają się tu takie nazwiska jak Peres czy Milchan oraz wiele innych. Dowiadujemy się, jak zawiła i rozległa jest sieć powiązań świata biznesu i polityki. Mało tego, poznamy historię i zasady istnienia i finansowania OWP czy też Hezbollahu oraz problemy jakie z tego wynikały dla Izreala. W książce zaprezentowane zostają mniej i bardziej znane operacje realizowane przez Mossad. Wśród nich zabójstwa, handel bronią czy też wykradanie tajemnic handlowych. Mamy okazję dowiedzieć się co robią islamscy ekstremiści w Paryżu, Ameryce Południowej i dlaczego w latach 70-80 Cypr był bardzo niebezpiecznym miejscem. Historie ukazane w „Sekretnych wojnach Mossadu” pokazują dlaczego ta służba wywiadowcza z małego i młodego Izreale stała się wzorem do naśladowania dla wielkiej organizacji jaką jest CIA. Od lat 40 w historii Mossadu zdarzały się liczne wpadki, szeroko komentowane przez opinię publiczną, często też zmieniali się ich sojusznicy i bliscy współpracownicy. W książce odnajdziemy również polskie akcenty. Każdy z rozdziałów mógłby stanowić osobny scenariusz dla wysokiej klasy filmu szpiegowskiego, czy też sensacyjnego. Powiązania między poszczególnymi organizacjami, operacjami i wydarzeniami są tak szerokie, że wiele nazwisk przewija się przez kolejne, czasami bardzo odległe od siebie strony. Niestety nie cechuję się szczególnie dobrą pamięcią do nazwisk, więc było to dla mnie dość uciążliwe – no cóż widać nie mógłbym być agentem :)

Lektura Sekretnych wojen Mossadu, jak już wcześniej wspomniałem, niejednokrotnie przyprawia o zawrót głowy i gdyby nie to, że obiecałem sobie, że będę ją czytać tylko w pociągu podczas drogi na i z uczelni, to pewnie przeczytałbym ją w jeden dzień. Po tej lekturze nasuwają mi się dwa spostrzeżenia. Po pierwsze - jeśli książka opisuje takie, czasami nieprawdopodobne zdarzenia, to co jeszcze jest owiane tajemnicą i o czym na pewno nigdy nie usłyszymy? Po drugie - jak wielu mijanych przeze mnie ludzi jest agentami, szpiegami czy też terrorystami? Szczerze zachęcam do lektury.

Artur Borowski

 Szpiedzy i ich tajne misje gdzieś w najbardziej oddalonych zakątkach świata, to temat który od wielu lat króluje w kinie i literaturze. Któż z Nas nie fascynował się przygodami słynnego agenta brytyjskiego wywiadu - Jamesa Bonda, amerykańskiego równie nieomylnego Jacka Rayna, czy też chociażby Naszego rodzimego Hansa Klosa (Stanisława Moczulskiego). Wszystko to jednak literacka lub filmowa fikcja, upiększana efektownymi scenami i niewyobrażalnymi dokonaniami, przyprawiającym czytelników i widzów o szybsze bicie serca. Rzadko bowiem, a właściwie to nigdy, nadarza się okazja do poznania prawdy o funkcjonowaniu największych agencji wywiadowczych na świecie, których to praca jest skrzętnie skrywaną tajemnicą. Z tym większym zainteresowaniem zabrałam się do lektury książki, która przedstawia niemalże całą prawdę o funkcjonowaniu, powszechnie uznawanego za najlepszy na świecie, izraelskiego wywiadu - Mossadu. Autorem książki jest tajemniczy Yvonnick Denoël (jest to pseudonim pisarza), o którym wiemy jedynie tyle, iż jest uznawany za specjalistę od tematyki wywiadowczej. Książka ta została wydana nakładem Wydawnictwa Czarna Owca, a jej tytuł brzmi: "Sekretne wojny Mossadu".

 Słów kilka chciałabym poświęcić samemu Mossadowi, czyli izraelskiemu Instytutowi Wywiadu i Zadań Specjalnych., utworzonej w 1951 roku pod nazwą Instytutu Koordynacji, zaś od 1961 roku funkcjonującej pod obecną nazwą. Do głównych zadań agencji należy gromadzenie politycznych, technicznych i gospodarczych danych wywiadowczych poza granicami kraju oraz ochrona obywateli Izreala przez wszelkimi zagrożeniami z zewnątrz. Mossad uznawany jest za najbardziej skuteczną i efektywną służbę wywiadowczą na świecie, dzięki spektakularnym sukcesom, m.in.: schwytaniu nazistowskiego zbrodniarza  Adolfa Eichamana, uprowadzonego z Argentyny w 1960 roku i przetransportowaniu do Izraela, przechwycenie w 1968 roku blisko 200 ton tlenku uranu transportowanego na statku płynącym z Antwerpii do Palermo, a który to posłużył do produkcji izraelskiej bomby atomowej, przeprowadzenie w 1976 roku operacji "Thunderbolt", której efektem było odbicie 90 zakładników z porwanego samolotu pasażerskiego podczas lotu z Aten do Paryża, czy też wreszcie spektakularnej akcji wytropienia i zlikwidowania niemalże wszystkich członków organizacji terrorystycznej "Czarny Wrzesień", odpowiedzialnej za zamordowanie izraelskich sportowców podczas Olimpiady w Monachium w 1972 roku. Nieoficjalnie uważa się również Mossad za najbardziej brutalną i bezwzględną agencję wywiadowczą na świecie, która najpierw zabija, a dopiero potem gromadzi odpowiednie dane i dowody.

 "Sekretne wojny Mossadu" to opowieść o działalności Mossadu na przestrzeni ostatnich lat, która ukazana jest poprzez przedstawienie najważniejszych i największych działań agencji. Mamy tu dostęp do wielu nieopublikowanych dotąd informacji o tajnych operacjach izraelskiego wywiadu, począwszy od pierwszych miesięcy istnienia państwa Izrael, poprzez tajne operacje w Afryce w latach 70-tych, współpracę z amerykańskim wywiadem, europejskie akcje antyterrorystyczne, gospodarcze powiązania z największymi przedstawicielami biznesu na świecie, wydarzenia z 11 września 2001 roku,  irańskim programie nuklearnym, długoletnią wojnę z Hamasem, a na wiosennej rewolucji krajów arabskich z przełomu lat 2011/12 skończywszy. Wszystkie owe wydarzenia opatrzone są komentarzem autora jak i również anonimowych informatorów, ukazujących  przebieg tychże wydarzeń w całkowicie nowym świetle.

 Książka Denoëla to smakowity kąsek dla wybranych, czyli tych,  dla których wydarzenia światowe z ostatnich lat stanowią pasjonujący temat. Nie jest to natomiast pozycja dla tych, którzy działalność szpiegowską postrzegają z pryzmatu filmów sensacji i tego typu powieści. Ci byli by z pewnością rozczarowani prawdziwą stroną "życia szpiega", więc chyba lepiej tego uniknąć. Z pewnością jest to książka o charakterze historyczno - dokumentalnym, gdyż liczba dat, nazwisk, podanych czystych faktów historycznych, może nieco przytłaczać. Na pewno lektura tej książki wymaga także sporej wiedzy historycznej, która przydaje się przy poznawaniu kolejnych rozdziałów opowieści, które w ten sposób są po prostu bardziej przystępne i interesujące. Zatem jeśli lubimy wiedzieć co się dzieje na świecie i kochamy historię współczesną - to ta książka z pewnością wywrze na Nas ogromne wrażenie.

 Największa wartością tej książki powinno być ukazanie nowych informacji, których dotąd nie mogliśmy poznać, lub dowiedzieć się o nich jedynie w bardzo pobieżnym stopniu. I wydaje się, że w dużej mierze te oczekiwania są tutaj spełnione, choć oczywiście musimy zdawać sobie sprawę, iż tak naprawdę nic, co nie mogło przedostać się do opinii publicznej, wraz z tą książką się nie przedostało. W zasadzie można chyba tu mówić o pewnym  kompromisie pomiędzy pisarzem, a byłymi lub obecnymi agentami izraelskiego wywiadu, którzy powiedzieli mu wszystko to, co nie może już w żadnym stopniu zaszkodzić działalności Mossadu jak i funkcjonowaniu państwa Izrael. Do największych "smaczków" zawartych w tej książce można z pewnością zaliczyć historię znanego hollywoodzkiego producenta filmowego - Arnona Milchana, twórcy takich filmów jak "Podziemny krąg", "Rose" , „Pan i Pani Smith", a który to przez wiele lat był tajnym współpracownikiem Mossadu. Do innych ciekawych informacji można zaliczyć tutaj np. wzajemne szpiegowanie się Mossadu i CIA, agencji wydawałoby się zaprzyjaźnionych i współpracujących z sobą od lat, a mimo to skupionych w swych działaniach na jak największej inwigilacji drugiej strony. I jeszcze jedna historia, opowiadająca o zabójstwach irańskich naukowców biorących udział w tworzeniu irańskiego programu naukowego, których to Mossad dopuszczał się potajemnie w latach 2010 - 2012, o których oczywiście świat nie wiedział. To tylko niektóre informacje, jakie poznajemy dzięki tej książce, a których bez niej poznać byśmy nigdy nie mogli. Interesujące jest także to, iż wraz z informacjami o działalności Mossadu, otrzymujemy także szereg danych mówiących wiele o poczynaniach innych wywiadów i rządów, z amerykańskim i rosyjskim na czele. Dzięki temu otrzymujemy niejako globalny obraz działalności agencji wywiadowczych, których siatki są ze sobą nierozerwalnie powiązane.

 Jeśli chodzi o układ tekstów, to w zasadzie jest on chronologiczny, choć często zdarzają się pewne "powroty" do wydarzeń bardziej odległych w czasie, których kontekst jest niezbędny do przedstawienia danego tematu. Każdy z rozdziałów podzielony jest na kilka podrozdziałów, z których każdy przedstawia inną fazie danej operacji lub inny zakres czasowy opisywanych wydarzeń. Dzięki tej zasadzie czytelnik łatwiej orientuje się w całości materiału i płynniej przyswaja pokaźną ilość serwowanych mu informacji. Książka zawiera także pokaźną liczbę przypisów, odnoszących się nie tylko do cytowanych tekstów źródłowych, ale również i wyjaśniających wiele pojęć z dziedziny funkcjonowania wywiadu, czy też objaśniające sylwetki postaci występujących na stronach tej książki. Interesujący jest również ukazany na końcu tej pozycji, schemat organizacyjny izraelskiego wywiadu oraz wykaz wszystkich dotychczasowych dowódców Mossadu.

 Yvonnick Denoël to pisarz, który potrafi ukazywać czyste, historyczne fakty w sposób pasjonujący, godny najlepszych twórców literatury sensacji. Oczywiście brak tutaj literackiej fikcji, która mogłaby upiększać obraz całości, czyniąc go bardziej interesującym i pasjonującym. Niemniej wszyscy Ci, którzy wykażą się odrobina dobrej woli i zaakceptują ten styl toczenia opowieści, odnajdą w niej pokaźną dawkę emocji. Ważne jest również to, iż pisarz ten doskonale orientuje się w realiach polityczno - społecznych współczesnego świata, co pozwala na wysnuwanie ciekawych i logicznych wniosków oraz przypuszczeń, co do wydarzeń dziejących się niemalże na naszych oczach, jak i tych będących udziałem najbliższej przyszłości, jak chociażby przyszłości Iranu. Spojrzenie Denoëlna na działalność izraelskiego wywiad, to spojrzenie obiektywne, ukazujące zarówno wielkie sukcesu jak i spektakularne porażki tej organizacji. Czytając tę książkę czuje się pewną fascynację jak i również przerażenie tym wszystkim, do czego mógł i wciąż może dopuszczać się Mossad, by osiągnąć swoje cele. Ale taka jest prawda o świecie wywiadu i chyba właśnie taką prawdę, niczym nie ubarwianą i koloryzowaną,  chcieliśmy poznać z książki francuskiego pisarza.

 "Sekretne wojny Mossadu" to książka  niezwykle interesująca wśród innych pozycji swego gatunku. Książka ciekawa, zaskakująca, czasami przerażająca. Przystępując do jej lektury należy uzbroić się w pewną dawkę cierpliwości i dobrych chęci, które pozwolą Nam w pełni cieszyć się i pasjonować przedstawionym w niej materiałem. Wreszcie książka ta mówi o ważnych wydarzeniach ze świata, których nie moglibyśmy poznać nigdzie indziej. Dlatego też uważam, że warto sięgnąć po tę pozycję, choćby dlatego, by wiedzieć więcej o świecie, w którym żyjemy.