Relacja z pierwszej ręki
Janusz Andrzej Zajdel

"Tylko zegary chodzą w koło, czas posuwa się wyłącznie naprzód"

Niesamowity zbiór opowiadań autora zebranych w antologię przez jego żonę. Opowiadań jest trzydzieści trzy, poczytywanych przeze mnie, pomiędzy innymi lekturami od kilku miesięcy. Niektóre znałam już wcześniej, chociaż nie jestem wielką fanką tego typu literatury, ale czasem lubię sobie poczytać starych mistrzów tego gatunku. Opowiadania są bardzo różnorodne, jedne króciutkie inne całkiem sporej długości. Wywołały u mnie cały wachlarz emocji, od smutku i śmiechu, poprzez zdziwienie i zadumę. Moi faworyci:

01.) Bunt - Opowiadanie z roku 1972, a jakże aktualne

02.) Satelita - to opowiadanie rozłożyło mnie na łopatki śmiechu. ?

03.) Dokąd jedzie ten tramwaj ? - takie smutno-śmieszne, rewelacyjne

04.) Poczucie winy oraz Psy Agenora - te bardzo mnie zasmuciły ?

Wcale nie gorsze są i inne: Egipski kot, Uranofagia czy Chrzest bojowy.

Polecam cały zbiór z pełną odpowiedzialnością.

Zdecydowanie wolę dłuższe formy, ale warto było się zapoznać. Dużo ciekawych pomysłów do rozwinięcia, które mogłyby natchnąć intelektualnych spadkobierców Zajdla. Trafny wybór opowiadania tytułowego, pod czym na pewno podpisałby się sam Autor ze swoim zamiłowaniem do wieloznaczności, których w tym zbiorze również nie brakuje - oprócz typowej gry słów, są zarówno anagramy, jak i wyrazy wywołujące skojarzenia poprzez brzmienie. 

Wiele opowiadań poświęconych jest zagrożeniom związanym ze zbyt szybkim rozwojem techniki - w świecie Zajdla ludzie nie nadążają za nowoczesnością, każdego ranka budzą się w coraz bardziej skomplikowanej rzeczywistości, która, siłą rzeczy, "najsłabsze ogniwa" skazuje na klęskę, co jednak rykoszetem odbija się również na jednostkach wybitnych - tym samym doprowadzając cywilizację ludzką do upadku. W kontekście pędzącego rozwoju przywoływany jest też pęd kształcenia, a raczej "pęd wykształcenia" (kolejna wizja Zajdla materializująca się współcześnie), niosący ze sobą konsekwencje w postaci braków niższej kadry, podnoszenia formalnych wymagań, pracy na nieadekwatnych w stosunku do umiejętności stanowiskach, zbyt wąskich specjalizacji czy "dezercji" prawdziwych intelektualistów. 

Na uwagę zasługuje opowiadanie "Ten piękny dzień" skłaniający do refleksji nad sensem naszego życia i nieśmiertelnością jako celem samym w sobie. 

W "Grze w zielone" przyglądamy się z kolei mechanizmowi powstawania oraz podtrzymywania kłamstwa na ogromną skalę, co aktualnie (nie tylko w Polsce) praktykuje się z powodzeniem i niemym przyzwoleniem, o ile przynosi korzyści odpowiednim grupom. 

Natomiast tytułowe opowiadanie to dla mnie majstersztyk - Bóg, stworzenie Ziemi, grzech pierworodny (genetycznie przekazywana skaza, "błąd programu"), wygnanie z raju, odkupienie ludzkości, itd. w wydaniu sci-fi. 

Na koniec (choć w zbiorze nie jest ostatnie) polecam lekkie i rozrywkowe, choć gorzkie, bo zdarza się, że do bólu prawdziwe, "Felicitas" - o tym, jak łatwo, goniąc za marzeniami i ulegając złudzeniom, można stracić to, co najważniejsze...