Neolityczne siekiery i topory ze zbiorów Muzeum Mazowieckiego w Płocku
Zbigniew Miecznikowski

Ocena: 0 (0 głosów)

"Neolityczne siekiery i topory ze zbiorów Muzeum Mazowieckiego w Płocku" to książka będąca opracowaniem unikatowej kolekcji 61 zabytków pochodzących z młodszej epoki kamienia, określanej również mianem neolitu. Okres ten ze względu na przełomowe przemiany gospodarcze związane z wprowadzeniem uprawy roślin i hodowli zwierząt uważany jest za jeden z najważniejszych w dziejach ludzkości.

Na obszarze ziem polskich neolit datowany jest na ok. 5500-2300/2200 lat przed Chr. Jego początki wyznacza obecność pierwszych, przybyłych z południa, grup ludności o rolniczo-hodowlanym modelu gospodarki. Obok zmian w sposobach zdobywania pożywienia, które w znaczący sposób wpłynęły na upowszechnienie osiadłego trybu życia, grupy te przyniosły również, nieznaną do tej pory, umiejętność wytwarzania naczyń glinianych, ponadto tkactwo, plecionkarstwo oraz obrabiane przy pomocy szlifowania, gładzenia i polerowania nowe formy narzędzi kamiennych.

Wśród tych ostatnich na pierwszy plan wysuwają się wytwarzane w okresie całego neolitu siekiery i topory, pełniące zarówno funkcję broni, jak i narzędzi pracy wykorzystywanych m.in. do karczowania lasów pod pola uprawne. Niektóre z nich, szczególnie najbardziej okazałe formy, uznać należy za wyroby prestiżowe, podkreślające status i pozycję społeczną właściciela. Ponadto pełniły one ważną rolę w ówczesnym systemie wierzeń, na co wskazywać może obecność tych zabytków w grobach prawie wszystkich kultur neolitycznych, jak również ich miniatury używane jako talizmany.

Prezentowany w omawianej publikacji zbiór neolitycznych siekier i toporów znajdujących się w zbiorach Muzeum Mazowieckiego w Płocku to kolekcja wyjątkowa. Jej wysoka wartość naukowa wynika z dwu przesłanek. Z jednej strony jest to interregionalny charakter zbioru, gdyż oprócz okazów odkrytych na Mazowszu w jej skład wchodzą również zabytki pochodzące z innych części Polski (Śląsk, Kujawy), jak również spoza granic naszego kraju (Litwa). Z drugiej strony opisane zabytki możemy łączyć prawie ze wszystkimi najważniejszymi ugrupowaniami kulturowymi okresu neolitu, a więc, kolejno, z najstarszymi społecznościami rolniczo-hodowlanymi zaliczanymi do cyklu kultur naddunajskich, następnie z kulturą pucharów lejkowatych, kulturą amfor kulistych, wreszcie z wyznaczającą koniec neolitu oraz początki epoki brązu kulturą ceramiki sznurowej.