Diabelski pakt. Współpraca niemiecko-radziecka i przyczyny wybuchu II wojny światowej
Ian Ona Johnson

Reportaż Iana Ona Johnsona to najlepsze opracowanie dziejów tajnego paktu niemiecko-radzieckiego i jego katastrofalnych skutków.

Traktat wersalski drastycznie ograniczył niemiecką armię, zakazując rozwoju techniki wojskowej. W dniu 1go września 1939 roku Niemcy najechały na Polskę a ich potęga militarna była przytłaczająca. Nasuwa się pytanie, jakim cudem skoro jeszcze niedawno ich wojsko liczyło ledwo ponad 100 tysięcy żołnierzy. Gdy Hitler doszedł do władzy w roku 1933, wszystko pozostawało bez zmian. Jednak w roku 1939 jego armia liczyła ponad 4 miliony żołnierzy i dysponowała najbardziej zaawansowaną bronią na świecie. Jak do tego doszło?

Ian Ona Johnson, wykładowca historii wojskowej na Uniwersytecie Notre Dame, udowadnia, że odpowiedzi na te, jak i inne pytania należy szukać w Rosji Radzieckiej. Ponad dziesięć lat po zakończeniu I wojny światowej Niemcy i Związek Radziecki zawiązali tajne partnerstwo. Na ziemiach radzieckich powstała sieć poligonów i fabryk zbrojenowych. W ten sposób Niemcom udało się odbudować wojsko, a Związek Radziecki zdobył bezcenną wiedzę militarną. Zarówno Niemcy jak i Związek Radziecki stały się potęgami marzącymi o światowej dominacji.

"Diabelski pakt" to bardzo szczegółowy i rzetelnie napisany reportaż, oparty na poszukiwaniach w archiwach pięciu krajów, w tym odtajnionych zbiorach rosyjskich. Mimo iż jest to trudna pozycja ze względu na ogrom danych, to uważam, że warto po nią sięgnąć. Czytając tę książkę widać i czuć ogrom włożonej pracy i serca, wiele wydarzeń opisanych jest z niezwykłą dokładnością i skrupulatnością o szczegóły. Książka zawiera mnóstwo danych i z pewnością wymaga od czytelnika skupienia, jednak pomimo tych 400 stron czyta się ją nad wyraz dobrze. Ten reportaż zdecydowanie zasługuje na uwagę i warto poświęcić mu czas.

Jeżeli interesuje Was historia, jesteście ciekawi jak Niemcy, kraj ograniczony Traktakem wersalskim, stały się potegą militarną to z całego serca zapraszam Was do lektury. Myślę że temat tajnej współpracy niemiecko-radzieckiej zainteresuje nie jednego miłośnika historii.

To jest dobra książka. To książka, której warto poświęcić czas. Nawet jeśli historia nie jest waszym konikiem to pamiętajcie, że ona lubi się powtarzać…

Ian Ona Johnson wykonał świetną robotę, a temat wybrał sobie arcyciekawy. Tajna współpraca niemiecko-rosyjska i wojskowość. To temat, który warto zgłębić. I wtedy odpowiedź na pytanie, dlaczego we wrześniu 1939 roku zaskoczyła wszystkich wojskowa potęga III Rzeszy nie będzie skomplikowana. Ano dlatego, że Niemcy miały za nic postanowienia Traktatu Wersalskiego. Na chwilę schylili głowy, ale swoje po cichu robili, by w końcu wziąć odwet za to upokorzenie. A jak w tym wszystkim znalazła się ówczesna Rosja? Należy pamiętać, że w tamtym czasie i Niemcy, i Rosja były krajami wyrzuconymi poza arenę międzynarodową. To musiało się tak skończyć. Oni po prostu byli na siebie zdani. To była współpraca nie z wyboru. To była współpraca z konieczności. Niemcy musieli mieć gdzieś swoje poligony i fabryki zbrojeniowe, a Rosjanie ciągle musieli gonić zachodnią technologię. Lepsza okazja nie mogła się trafić!

Co na to inne państwa? Chyba zbyt późno spostrzegli się, że taka izolacja nie prowadzi do niczego dobrego. Po kilku latach politycznego ostracyzmu zaproszono zarówno Niemcy, jak i Rosję na światową konferencję gospodarczą w Genui w 1922 roku. Tymczasem dla nich istotniejszy był układ z Rapallo, który podpisali w trakcie trwania tejże konferencji. Cóż to było za zagranie dwóch przegranych! Pomimo oburzenia innych państw nie zostały podjęte żadne kroki! A to układ z Rapallo zapoczątkował ścisłą współpracę wojskową Niemiec i Rosji. Niemcy tę sytuację wykorzystali znakomicie. Mało tego! Układ w Rapallo nie tylko regulował współpracę niemiecko-radziecką. Pokazał też, że próba manipulacji innych państw nie powiodła się – Rosja zrzekła się odszkodowań wojennych z I WŚ, które miały zapłacić jej Niemcy. Oni mieli już swoje plany i nadszedł czas, aby je w końcu zrealizować.

To nie było łatwe partnerstwo. Nie raz wisiało na włosku. Jednak było potrzebne i jednej, i drugiej stronie.

Jaka nauka płynie z tej historii? Nadmierne karanie może mieć zupełnie odwrotny skutek. Nawet jeśli czegoś nie można robić oficjalnie zostaje jeszcze ścieżka nieoficjalna. Jak to ma się do obecnej sytuacji? Odpowiedź jest raczej oczywista…