Recenzja książki: Filary czy puzzle? O etyce w polskim buddyzmie
Recenzuje: Danuta Szelejewska
Rozumiany jako system zwyciężania siebie samego przez opanowanie namiętności, buddyzm od dawna przyciąga uwagę Zachodu. Treść książki Filary czy puzzle?, opowiadając O etyce w polskim buddyzmie, pozwala spojrzeć na świat wartości z nowej perspektywy.
Rozpoczynając od podstaw etyki buddyjskiej, która uważana jest za szansę na odnowę moralną, Beata Łazarz za punkt wyjścia przyjmuje mądrość i dobroć, obszernie przy tym omawiając prowadzące do wyzwolenia Cztery Szlachetne Prawdy (o cierpieniu, przyczynie cierpienia, ustaniu cierpienia, ścieżce prowadzącej do ustania cierpienia). Wylicza trucizny umysłu (ułuda, pragnienie, nienawiść), podtrzymujące dobro cnoty (miłująca dobroć, współczucie, współradość, bezstronność) oraz akty woli (czyste, nieczyste). Przedstawia buddyjskie podejście do kwestii zdrowia i choroby, omawia relację między buddyzmem a wegetarianizmem (wiążącym ograniczeniem jest zalecenie, by mnich nie spożywał mięsa ze zwierzęcia zabitego specjalnie dla niego, którego śmierć widział lub słyszał odgłosy zabijania). Wyjaśnia wskazania dotyczące nieużywania środków oszałamiających, przytacza zasadność działań ekologicznych. Analizuje również pozycję kobiet na ścieżce do wyzwolenia (chociaż są pełnoprawnymi mniszkami, ich status i tak jest niższy od mnichów) oraz związane z ich obecnością w sandze (nazwa wspólnoty buddyjskich mnichów) relacje intymne (coraz większym wyzwaniem we współczesnym świecie staje się łączenie życia uczuciowego i rodzinnego z praktyką duchową).
Ponieważ zawarte w Filarach czy puzzlach rozważania pochodzą od praktykującej buddystki, dokładnie pokazują, w jaki sposób etyka charakterystyczna dla religii Wschodu wpływa na postawy życiowe zarówno wyznawców, jak i sympatyków. Omawiając zalecenia etyczne, uczą rozumienia nauk buddyjskich. W wielu miejscach publikacji czytelnik spotka się z argumentowaniem w wymiarze moralnym, karmicznym (prawo przyczyny i skutku), zdrowotnym oraz ekologicznym. Jest w lekturze mnóstwo dat, nazwisk, tytułów władców i stanowionych przez nich praw, procedur, wskazań wraz z sankcjami za ich nieprzestrzeganie. Są szczegółowe opisy konkretnych przypadków oraz zdarzeń, fragmenty listów, tytuły filmów, wpisy z forów internetowych. Wszystko obficie okraszone jest wypowiedziami Buddy i mistrzów zen, a te z kolei uzupełniają przemyślenia teologów, filozofów, psychologów oraz socjologów, spostrzeżenia etyków, historyków, ekologów i lekarzy oraz wspomnienia artystów. Każdy rozdział poprzedzono cytatem inspirującym, wyjaśniono znaczenie zapisanych kursywą terminów buddyjskich. Pomocą służą glosariusz, słownik najważniejszych postaci, obszerna bibliografia oraz przypisy końcowe.
Publikacja Wydawnictwa Czarna Owca jest potrzebna, zwłaszcza dzisiaj, w czasach tworzenia się licznych związków wyznaniowych, szkół oraz grup buddyjskich (formalnych i nieformalnych). Odnosząc się do buddyzmu w świecie, ale i praktyki polskich buddystów, pozwala spojrzeć na wschodnią duchowość z perspektywy lat, równocześnie akcentując plusy (działania buddyzmu zaangażowanego), ale i zagrożenia (diametralne różnice między religiami Wschodu a chrześcijaństwem). Zainteresowani odnajdą w lekturze przydatne treści.
