Recenzja książki: Drogowskazy

Recenzuje: Justyna Gul

Droga trzeźwości 

W kwietniu 1983 roku musiałem przestać pić. Niedługo później trafiłem na pierwszy mityng Anonimowych Alkoholików. Po pół roku abstynencji pojechałem na czterotygodniową kurację odwykową. Tam pozbyłem się wszelkich złudzeń. Przekonałem się, że jestem alkoholikiem i ze muszę zrezygnować z alkoholu pod każdą postacią. 

Tak zaczyna się kolejna książka autorstwa Wiktora Osiatyńskiego. Drogowskazy, opublikowane przez wydawnictwo Iskry, to rozmowy z ludźmi zajmującymi się problemami alkoholizmu i przemyślenia autora – doktora socjologii, doktora habilitowanego nauk prawnych oraz założyciela Komisji Edukacji w Dziedzinie Alkoholizmu i Innych Uzależnień. Przemyślenia tym głębsze i wywołujące szeroki oddźwięk w oddających się lekturze, że oparte zostały na osobistych doświadczeniach oraz przeżyciach ludzi, z którymi autor od lat współpracuje.

Publikacja wyznacza pewne kierunki działań, staje się faktycznym drogowskazem dla osób, które zmagają się z problemem uzależnienia, dla niosących pomoc, a także dla tych wszystkich, którzy są blisko ludzi potrzebujących wsparcia, choć nie zawsze potrafiących o pomoc się zwrócić. Autor omawia poszczególne formy i stadia uzależnień, porusza zagadnienia związane z efektywnym działaniem, niezbędnym do wyjścia z uzależnienia, a także analizuje jego przyczyny. Wszystko to czyni w sposób nieoczywisty - książka jest bowiem zbiorem rozmów, a także tekstów poświęconych konkretnym zagadnieniom związanym z uzależnieniem - kamieniom milowym w drodze do wyzwolenia się z pułapki wszelkich używek. 

Niektóre z tekstów zawartych w publikacji ukazały się już wcześniej na łamach kwartalnika „ArkA”, biuletynu dla osób uzależnionych oraz ludzi niosących im pomoc. Wszystkie jednak mają za zadanie otworzyć oczy zarówno uzależnionym, jak i ich otoczeniu, skłonić do refleksji oraz wskazać kierunek możliwych zmian.

Do rozmowy o uzależnieniu autor zaprosił między innymi Josepha C. Martina, jednego z pierwszych księży katolickich w USA, który publicznie przyznał się do alkoholizmu. Rozmówcy poruszają temat przyczyn uzależnienia (ksiądz jest przekonany, że istnieją dwie przyczyny alkoholizmu – jedna tkwiąca w genetyce, zaś druga w tradycji i częstotliwości picia), nieocenionej roli edukacji w kwestii uzależnień oraz obserwowanego osłabienia duchowości. Z Terencem T. Gorskim, jednym z najważniejszych autorytetów w dziedzinie leczenia alkoholizmu, autor rozmawia o szkoleniu, a właściwie Szkole Zapobiegania Nawrotom, której pozytywne efekty można było już zaobserwować w Skandynawii.  Osiatyński pisze również o dwunastu magicznych krokach, mających na celu zmianę sposobu myślenia osoby uzależnionej.

W części drugiej książki autor zajmuje się popędami i emocjami: złością, będącą  „emocjonalnym paliwem uzależnienia”, strachem zatruwającym duszę oraz pokładami wstydu. Pisze też o przemocy, zrozumieniu siebie i innych oraz koncepcji „pozytywnej dyscypliny”.

Trzecia część została poświecona duchowości, o której Osiatyński rozmawia z Ernestem Kurtzem, wykładowcą oraz dyrektorem badawczym i edukacyjnym w Guest House – ośrodku terapii alkoholizmu dla księży katolickich. Autor przytacza również publikacje z dziedziny psychologii autorstwa M.Scotta Pecka, który nie waha się wspominać w nich o swoich słabościach, błędach i trudnej drodze, którą sam przeszedł. Wspomina również Osiatyński księdza Tischnera. Jako filozof, profesor Józef Tischner nauczył mnie otwartości na drugiego człowieka – wyznaje Osiatyński, pisząc o spotkaniu z księdzem.

Kolejne rozdziały prowadzą nas do części czwartej, dotyczącej poszukiwania sensu w życiu i do rozmowy z Tischnerem właśnie. O potrzebie i pułapkach altruizmu to dialog niezwykły, bardzo osobisty i poruszający, ale przede wszystkim skłaniający do zastanowienia się nad swoim życiem i nad poszukiwaniem światła w sobie.

Niezwykła jest również książka Drogowskazy, która stać się może towarzyszką w słabości i motorem zmian, impulsem do nieustannej walki ze swoimi lękami i słabościami, z uzależnieniem. Publikacja Osiatyńskiego to nie tylko wsparcie dla osób uzależnionych i ich rodzin. To pozycja nie tylko dla osób zmagających się z problemem alkoholizmu, ale także mądra lektura poświęcona życiu, człowiekowi i jego ułomności. Nie można również nie wspomnieć o walorach edukacyjnych – kolejne części książki idealnie nadają się do wykorzystania w konstruowaniu programu spotkań na temat uzależnień, adresowanych do gimnazjalistów czy licealistów.