Atlas dziur i szczelin
Michał Książek

Ostatnio po raz pierwszy wybrałam się do Puszczy Białowieskiej. Miałam okazję zobaczyć rzadkie ptaki, cenną roślinność, zwierzęta żyjące na tym obszarze. Sporo dowiedziałam się o zwyczajach, sposobie życia niektórych gatunków. Ale widziałam też na własne oczy, w jaki sposób ingerencja człowieka szkodzi temu kompleksowi leśnemu. I oto trafiła do moich rąk książka autorstwa Michała Książka pt. „Atlas dziur i szczelin”, która uświadomiła mi, że także w mieście, obok mnie, sporo gatunków roślin i zwierząt każdego dnia podejmuje próbę przetrwania, szuka sposobów na radzenie sobie z suszą, betonozą, głodem, ulewą.

Michał Książek, poeta, reportażysta, kulturoznawca, inżynier leśnik i ornitolog, na kartach tej niewielkich rozmiarów książki dzieli się z nami swoimi obserwacjami, wiedzą na temat przyrody

w miejskich murach Warszawy, Krakowa, Gdyni, różnicami w egzystencji przedstawicieli tych samych gatunków żyjących w mieście a w środowisku leśnym. Niektóre szczegóły naprawdę zaskakują. 

Na przykład, skąd autor wie, że para modraszek karmiąca młode „w ciągu sezonu znosi około osiemdziesięciu pięciu kilogramów gąsienic, motyli i pająków”? Albo czy wiedzieliście, że wróble „miejskie mają wyraźnie podwyższony cukier (być może prze gorszy pokarm i dostęp do węglowodanów), wiejskie zaś wyższy poziom tłuszczów i kwasu moczowego (zjadają owady oraz nasiona chwastów).” Jeszcze inna ciekawostka:

„…pszczoła jest jak filtr. Zatrzymuje wszystko, co szkodliwe, aby miód larw był czysty i bezpieczny.”

Na początku czytania „Atlasu dziur i szczelin” trudno mi było „wkręcić się” w treść książki z powodu stylu autora. Jednak z każdym kolejnym zdaniem lektura pochłaniała mnie coraz bardziej. Michał Książek posługuje się językiem z jednej strony zwięzłym, ale jednocześnie obrazowym, poetyckim, pełnym zaskakujących metafor. Oto dowód:

„Wsiąkanie deszczówki w glebę i przejmowanie jej przez rośliny to złożona choreografia i jeden z najbardziej interesujących procesów w przyrodzie. (…) woda ma cechy zwierzęcia o różnych nastrojach i potrzebach. Jest jak pies, który długo mości się przed zaśnięciem”.

Czyż powyższy fragment nie rozbudza waszej wyobraźni? Czasem podczas czytania pojawiał się uśmiech na twarzy. Ot, chociażby przy informacji, że „szpaki wyraźnie preferują pizzę na cienkim spodzie”. Innym razem gościł smutek. Tak działo się przy fragmentach, w których autor wskazywał, jak działalność człowieka niszczy przyrodę. To co zdaje się być piękne, pożyteczne dla istoty rozumnej, nie zawsze takie jest dla środowiska naturalnego.

Kiedy ostatni raz wsłuchaliście się w głos ptaka, obserwowaliście, jak w dziupli sąsiedniego drzewa gniazdują ptaki? Kiedy zatrzymaliście się, aby poprzyglądać się pszczole na kwiatku? Życie w ciągłym pośpiechu sprawia, że tracimy coś bardzo cennego - kontakt z naturą. Naukowcy twierdzą, że obcowanie z przyrodą poprawia nasze samopoczucie, wpływa pozytywnie na samoocenę, redukuje stres, podnosi odporność, łagodzi przebiegi depresji. Może po lekturze „Atlasu dziur i szczelin” będziemy potrafili z większą uważnością  przemierzać drogę do pracy, na zakupy, spacerować. Warto sięgnąć po książkę i spróbować.

Informacje dodatkowe o Atlas dziur i szczelin:

Wydawnictwo: Znak
Data wydania: 2023-06-14
Kategoria: Literatura faktu, reportaż
ISBN: 9788324092680
Liczba stron: 304
Dodał/a opinię: JolAga

Tagi: Reportaż i dziennikarstwo śledcze