Inne wydania:
Przekład: Jakub Ekier
Posłowia: Jakub Ekier, Łukasz Musiał
Józef K., oskarżony bez podania zarzutów, to nie żaden skromny urzędnik ani człowiek bez winy – choć tak się zwykło czytać Proces. Siła, która niszczy karierę i życie ambitnego bankowca, to – także wbrew tradycyjnej lekturze – ani biurokracja, ani dyktatura. O co tu w takim razie chodzi?
By znaleźć własną odpowiedź, trzeba i warto uważnie czytać arcydzieło Kafki, odkrywając w nim niewyczerpane bogactwo sensów i bezsensów. W tym wydaniu przydatne w tym celu szkice dołączyli tłumacz, a także prof. Łukasz Musiał, który za swoją książkę Kafka. W poszukiwaniu utraconej rzeczywistości otrzymał prestiżową nagrodę „Literatury na Świecie”.
Świeżej daty przekład "Procesu" unika filologicznych pomyłek wcześniejszego i uwzględnia rozdziały zarzucone przez Kafkę. Stara się też odtwarzać symboliczny charakter tej odrealnionej prozy, ale i jej rzeczowy język, ironię i humor.
Informacje dodatkowe o Proces:
Wydawnictwo: Officyna
Data wydania: 2016-08-17
Kategoria: Literatura piękna
ISBN:
Liczba stron: 272
POLECANA RECENZJA
PROCES
Jedna z najsłynniejszych książek w historii literatury zaczyna się znamiennym zdaniem, które jednocześnie jest jej streszczeniem: Ktoś musiał zrobić doniesienie na Józefa K., bo mimo że nic złego nie popełnił, został pewnego ranka po prostu aresztowany.
Wydawnictwo MG podjęło się przypomnienia Procesu Franza Kafki w nowym wydaniu. Piękna książka w twardej okładce daje czytelnikowi coś więcej – a mianowicie ilustracje autorstwa Bruno Schulza, jednocześnie autora przekładu powieści.
Jak wiadomo, utwór ten obrósł już w tysiące interpretacji i odczytań, nie ma sensu dokłada...
więcej
Kup książkę Proces
Sprawdzam ceny dla ciebie ...
Cytaty z książki
REKLAMA
Zobacz także
Proces - opinie o książce
Proces, którego … nie było? Jest oskarżony. To Józef K. Trzydziestoletni kawaler. Pracownik banku. Jest oskarżenie, choć nigdy niesprecyzowane. Nigdy nie wypowiedziane na głos. Nigdy nie sformułowane na piśmie. Jest aresztowanie, a raczej powiadomienie o aresztowaniu. Bo zaaresztowany Józef K. powinien wręcz zajmować się wszystkimi swoimi obowiązkami jak dotychczas z jedną małą różnicą. Otóż ma pozostać do dyspozycji sądu. Jest wreszcie wyrok. Wykonany.
„Jestem niewinny! To pomyłka!” To słowa, które wielokrotnie Józef K. wypowiada. Ale… Jak może dowieść swojej niewinności, skoro żadne zarzuty nie zostały mu postawione? I to jest absurd pierwszy. Józef K. próbuje ustalić, o co jest oskarżony. I popada w lekką paranoję. Zaczyna tracić czujność. Zaczyna popełniać błędy. Zaczyna wyolbrzymiać rzeczy mało istotne. Zaczyna gorączkowo ustalać fakty. Ale bez powodzenia. Ta sytuacja zaczyna być źródłem jego frustracji, bo … o jego sprawie wie całe miasto. Czasem odnosi wrażenie, że inni wiedzą o wiele więcej od niego.
Sąd. Sąd jest nieuchwytny. Sąd jest niedostępny. I to jest absurd drugi. Rzekomo toczy się proces, w którym oskarżony Józek K. nie bierze udziału. Raz trafił na dziwnie spotkanie na strychu dusznej kamienicy, na którym omawiana była i jego sprawa. Ale żadnych konkretów czy wniosków. A adwokat? Kiedy adwokat już się znalazł próbuje dowiedzieć się co nieco o procesie Józefa K., ale … szczegółów brak. I to jest absurd trzeci.
Tych niedorzeczności jest więcej. Są pytania. Odpowiedzi brak. Świat przedstawiony w „Procesie” to przerażający świat. Ludzie zmanipulowani, tłoczący się w dusznych pomieszczeniach, czyhający na czyjeś potknięcie, zabiegani za swoimi niedorzecznymi sprawami, egoistyczni, poniżani i sami się płaszczący przed najmniejszym nawet przedstawicielem władzy. Ludzie gotowi na wiele, aby tylko odmienić swoje nędzne życie. Ludzie przewrażliwieni i asekuracyjni, aby tylko nie narazić się na pomówienia. Ludzie żerujący na nieszczęściu innych. Tu nie ma ludzi szczęśliwych.
I rozmowa Józefa K. z kapelanem więziennym. Obnażyła całą prawdę o Józefie K. Zaślepiony i powtarzający w kółko jedno zdanie niczym mantrę. Nie wychodzący poza swój schemat pojmowania świata. Szybko poddający się emocjom. A wystarczy czasem … spojrzeć na daną sytuację z innej perspektywy. Wystarczy czasem zadać odpowiednie pytanie i słuchać. Słuchać i wyciągać odpowiednie wnioski.
„Proces” Kafki to nie jest łatwa książka. To lektura wymagająca. Bo tu nic nie jest powiedziane wprost. To i przekleństwo, i błogosławieństwo. To daje nam możliwość wielorakich interpretacji. Dla jednych motywem podstawowym może być zniewolenie, dla innych manipulacja, dla kolejnych samotność, a jeszcze inni mogą wysnuć wnioski teologiczne… Jedno jest pewne. To książka, po którą warto sięgnąć i z której każdy wyciągnie to, co dla niego jest najważniejsze.
OSKARŻONY FRANZ K.
Są powieści, są dzieła do zrecenzowania których ciężko jest się zabrać człowiekowi. Bo wielkie, bo ważne w jego życiu, bo już wszystko zostało o nich powiedziane. Wszystko powyższe można odnieść do ,,Procesu", bo to powieść absolutnie wspaniała, jedna z tych, które wprost kocham i przede wszystkim dzieło zanalizowane na każdy możliwy sposób. Nie mam więc szans na oryginalność, ale coś jednak mogę zrobić - powiedzieć to, co czuję i to, jak sam odbieram najsłynniejsze dzieło Franza Kafki. Nie wierzę bowiem w jego profetyzm, wyznając natomiast teorię, że Kafka popełnił najdoskonalszy w dziejach literatury surrealistyczny horror.
Józef K. jest oskarżony. Pytanie brzmi o co? Odpowiedź jednak zdumiałaby każdego - najwyraźniej nie jest upoważniony do uzyskania owej wiedzy. Kiedy pewnego ranka budzi się rano i odkrywa, że gosposia nie przygotowała śniadania, trafia w sam środek koszmaru. W jego mieszkaniu są obcy ludzie, urzędnicy, którzy mają go pilnować, a ona sam jest aresztowany, chociaż dziwny to areszt, bo nie odbierający mu swobody. Józef K. decyduje się dociec prawdy i zrozumieć swoje położenie w trybach urzędniczo-prawnej maszyny, które dosłownie mielą jego osobę...
Wielu mój wstęp mógł oburzyć, bo horror w naszym - i nie tylko - kraju, jest gatunkiem niedocenianym. Poniżanym. A przecież tak jak wśród literatury, która trafia na wyższą półkę, pełno jest, kolokwielnie rzecz ujmując, gniotów, jakie ciężko jest czytać, tak w horrorze zdarzają się arcydzieła, które przechodzą do historii. Nikt jednak nie poniża takich gatunków, jak dramat czy powieść socjologiczna, bądź psychologiczna, nawet kiedy jej przedstawiciele sięgają dna. Dlatego też prywatnie, z upartością będę nazywał arcydzieło literatury, jakim niewątpliwe jest ,,Proces" horrorem.
Czymże innym jest bowiem, niż koszmarem sennym, który zdarza się na jawie? Jak bohater "Głowy do wycierania" Lyncha, Józef musi zmierzyć się z bezsensowną grozą, która wdziera się do jego życia, a której nic nie uzasadnia. Wciśnięty w tryby machiny, która powoli odziera go ze wszystkiego, co miał, choć pozornie wszystko to mu pozostawia, przeistacza się w desperata gotowego na każdy rodzaj działania. I jest w tym niewątpliwa wielkość, jest siła, jakiej niewiele w literaturze się zdarza, jest obezwładniająca prawda i przekonująca strona społeczna. Ale jest też wszystko to, co mieści się w ramach gatunku nazywanego "Horrorem" czy "Grozą", czasem thrillerem, jako że bark tu stricte paranormalnych zdarzeń. Horrorem wyrosłym na gruncie osobistym autorami, napisanym po zerwaniu zaręczyn i mocno osadzonym w codziennej pracy urzędnika. Nie jest to może oryginalne podejście, bo spory, jakie toczą się wokół interpretacji powieści objęły już chyba wszystkie możliwe tematy, ale jest to podejście moje, takie, jakie czuję ja i przy jakim będę uparcie obstawał, jednocześnie uznając wielkość także społeczno-psychologiczno-politycznych stron powieści.
Niezależnie jednak od tego, jak nazwiemy "Proces", jest to literackie arcydzieło i przeczytać je trzeba. Przeczytać, poznać, zachwycić się - jest bowiem czym. Szkoda jedynie, że powieść nie jest powieścią ukończoną, że Kafka kazał spalić multum fragmentów, i że sam nie skończył pisać jej nigdy. Z drugiej strony, finał - rwany i symboliczny, oniryczny wręcz, to finał, który pasuje doskonale i nie pozostawia wrażenia braku. Dlatego kto jeszcze nie czytał, niech jak najszybciej nadrobi ten błąd! Szczególnie, że wydanie od MG zachwyca jakością i bogactwem ilustracji autorstwa tłumacza powieści, Bruna Schulza.
Recenzja opublikowana na moim blogu http://ksiazkarnia.blog.pl/2016/08/29/proces-franz-kafka-2/
"Proces" - jednostka wobec absurdu
"Proces" - jedna z najbardziej znanych powieści Franza Kafki - pokazuje, jak radzi sobie człowiek w ekstremalnej, absurdalnej sytuacji bez wyjścia.
Absurd to wyrażenie, sytuacja, pojęcie oparte na sprzeczności i pozbawione logiki oraz sensu. W literaturze jest często sposobem na opisanie świata, który przestał być oparty na uniwersalnych ponadczasowych zasadach i stał się wrogi człowiekowi. Kategorię tę do perfekcji opanował Franz Kafka - szczególnie widoczne jest to w "Procesie".
Głównym bohaterem jest prokurent bankowy Józef K. Jego życie płynie monotonnie. Mieszka w pensjonacie, raz w tygodniu odwiedza kochankę Elzę. Nagle jego poukładane życie zostaje zachwiane.
W dniu swoich 30. urodzin zostaje odwiedzony przez nieznajomego, który przyprowadza kilku innych mężczyzn. Mają oni dla bohatera niemiłą niespodziankę - oznajmiają mu, że został on aresztowany i nie może opuszczać mieszkania. Na pytanie za co, otrzymuje bardzo enigmatyczną odpowiedź: Proszę pójść do swego pokoju i czekać. Wdrożono już dochodzenie i w swoim czasie dowie się pan o wszystkim. Wychodzę już poza instrukcje, rozmawiając z panem tak uprzejmie.
Dziwne zachowanie niespodziewanych gości budzi niepokój, wyprowadza z równowagi Józefa K. i pozbawia go pewności siebie. Co to byli za ludzie? O czym mówili? Jakiej władzy podlegali? K. żył przecież w państwie praworządnym, wszędzie panował pokój, wszystkie prawa były przestrzegane, kto śmiał go we własnym mieszkaniu napadać?
Postać Józefa K. przypomina średniowiecznego Everymana, czyli Każdego, przeciętnego człowieka, którego życie polega na poszukiwaniu prawdy. Everyman rozpięty jest między Dobrem i Złem, a jego egzystencja jest wędrówką. Dzięki jego przeciętność i anonimowość sprawia, że czytelnik utożsamia się z jego problemami. Jednak jedyną winą Józefa K. jest tak naprawdę jego życie.
Franz Kafka w swojej powieści chciał pokazać, jak radzi sobie człowiek w ekstremalnej, absurdalnej sytuacji. Przepełnia go poczucie bezsilności i wszechogarniające zwątpienie. Sytuacja jest jeszcze bardziej skomplikowana, gdy osoba taka jest samotna tak jak Józef K. W chwili oskarżeni musi szukać pomocy u obcych ludzi, gdyż nie ma życia rodzinnego. Nawet jeśli spotyka się z jakąś kobietą, to ich relacje są powierzchowne. Z kochanką Elzą spotyka się z przyzwyczajenia, bez żalu zostawia ją do Leni. Szuka w kobietach pomocy w trakcie procesu. Wierzy, że mogą uchronić go przed wyrokiem. "Werbuję sobie pomocnice – pomyślał prawie zdumiony – najpierw panna Bürstner, potem żona woźnego sądowego, a wreszcie ta mała pielęgniarka, która ma na mnie jakąś niepojętą ochotę. Jak ona tu sobie siedzi na moich kolanach, jakby to było jedyne, dla niej stworzone miejsce!".
Absurd ukazany w "Procesie" jest sposobem na opisanie świata, który osacza człowieka i którym staje się on wyalienowany. O dziele Kafki mówi się, że to krzyk rozpaczy: żadnego ratunku dla człowieka. Wyraźnie widać to w „Procesie”, w którym absurdalne są: sytuacja oskarżenia, proces, który rozgrywa się poza bohaterem, sąd nieprzypominający prawdziwego, lecz będący tajemniczą instancją o niekończących się stopniach hierarchii oraz scena śmierci, która podkreśla uprzedmiotowienie bohatera i uwypukla grozę świata, w którym żył.
Polecam "Proces" każdemu bez wyjątku, a szczególnie miłośnikom literatury refleksyjnej, w której pojawiają się pytania egzystencjalne oraz Franza Kafki.
Franz Kafka napisał "Proces" w 1914 roku, ale książka została wydana dopiero 11 lat później. Rok po śmierci autora. Jednak pisarz nie chciał, aby ta historia ujrzała światło dzienne. Jak widać jego ostatnia wola nie została na szczęście wypełniona. Kafka pragnął, żeby niewydane utwory zostały spalone po jego śmierci. Inne zdanie na ten temat miał jednak jego przyjaciel - Maxa Broda. To właśnie dzięki niemu czytelnicy mają okazję poznawać, wciąż na nowo tą jakże skomplikowaną historię. To on zadecydował także które fragmenty będą częścią "Procesu". Wiele rękopisów nie zostało w niej ujętych. Nieżyjący Kafka nie mógł niestety dokończyć dzieła. I do tej pory nie wiadomo jaki był w tej kwestii zamysł autora. Nadal toczy się spór wśród badaczy jego twórczości w kwestii kolejności i kompletności poszczególnych rozdziałów tegoż utworu...
Wstyd się przyznać, ale dopiero teraz (w wieku 36 lat) pierwszy raz przeczytam tę powieść. Z tego co pamiętam to nie była ona lekturą obowiązkową za moich czasów licealnych. Teraz wreszcie się zmobilizowałam i zasiadłam do lektury. Tych co jeszcze nie znają fabuły "Procesu" uprzedzam, że to przerażająca opowieść o Józefie K., szanowanym urzędniku bankowym, który nagle zostaje aresztowany. Nie wiadomo dlaczego. Nie wiadomo także kto go oskarża... W sumie to niewiele tu wiadomo...
Z czystym sumieniem mogę stwierdzić, że "Proces" to lektura posępna. Jednak jednocześnie można odnaleźć w niej fragmenty satyryczne a zarazem ukazujące koszmarną rzeczywistość przyszłości. Autor bowiem stał się tu prorokiem. W latach przedwojnia ukazał aresztowania niewinnych, nieomylność sądów, utajnianie aktów oskarżenia. Krótko mówiąc przedstawił totalitaryzm. Oblicze bezmyślnego zła. Okrutnego, niezrozumiałego świata. Bezsilność jednostki wobec systemu. Jednak "Proces" może być odczytywany także jako nagana wobec religii. Dodatkowo utwór wydaje się być o tym, jak niezrozumiałe i surrealistyczne może być życie.
Sam tytułowy proces może być odczytywany jako symbol ludzkiej egzystencji. Nie wiemy dlaczego tu jesteśmy, jak to się skończy, a nawet jakie są zasady tej "gry". Jednak bierzemy udział w tej "podróży" próbując zrozumieć jej sens, odnosząc po drodze małe, fałszywe zwycięstwa utwierdzające nas w wierze w postępie do celu. Jednocześnie zdajemy sobie sprawę z nieosiągalności "uniewinnienia", ale nie chcemy się poddać. Ukazany tu labirynt korytarzy sądowych może tu służyć jako obraz walki z niejasnym pojęciem prawa. Całkiem możliwe, że to opowieść o potrzebie znalezienia przez jednostkę sensu życia poprzez wgląd w siebie. A może to komentarz w kwestii degeneracji społeczno-politycznej. No cóż nie będę dłużej udawać, że zrozumiałam co autor miał na myśli... Przecież to tylko on wie co chciał przekazać w tej powieści...
Powieść pozostawiła mnie bezradną. Nie ma tu praktycznie żadnych wyjaśnień co rzeczywiście się stało. Brak logicznego następstwa, sensu wydarzeń i rozwoju postaci. Były chwile, że myślałam że może przybyli funkcjonariusze pomylili go z kimś innym kto wyglądał podobnie lub miał podobnie brzmiące nazwisko. Niektóre fragmenty książki to jakby uchwycenie chwili na fotografii. Pełne absurdu. Czułam się tak samo zdezorientowana dziwnymi wydarzeniami jak Józef K.. Zdarzenia tu przedstawione są niewytłumaczalne, bezcelowe. Fabuła przypomina dziwny sen. Niepokój i oszołomienie wyziera z każdej stronicy. To lektura pesymistyczna i zarazem cyniczna.
Atmosfera powieści przypomina nieco utwory Dostojewskiego. Oniryzm, surrealizm są tu połączone z rzeczywistością. Trzecioosobowa narracja jest pozbawiona osądów. Narrator to twór wszechwiedzący i wszechobecny. Styl można nazwać precyzyjnym. Roi się w nim od ironii i humoru. Ton przekazu jest naprzemiennie chłodny i złowrogo zabawny. Forma tej powieści jest zaskakująca. Nic nie wiemy o otoczeniu czy bohaterze. Brak tu centrum lub stabilnego punktu odniesienia. Odniosłam wrażenie, że wraz z główną postacią nieraz wykraczałam poza przestrzeń procesu do bardziej abstrakcyjnego świata.
Czy rzeczywiście Józef K. jest niewinny? Czy została ukazana tu rzeczywistość czy koszmar senny głównego bohatera? Na te pytania już nie uzyskam odpowiedzi, a to tylko dwa z wielu, które autor pozostawił bez odpowiedzi. Na zakończenie muszę jeszcze wspomnieć o ilustracjach autorstwa Bruna Schulza. Przyznam, że byłam ich bardzo ciekawa. Wykonane w tonacji czarno-białej (wydaje mi się, że węglem) współgrają z atmosferą utworu. Podkreślają nie do końca jasny jej przekaz. Jako uzupełnienie tej przygody niedługo planuję obejrzeć dwie ekranizacje tej powieści z 1962 i z 1993 roku. Już nie mogę się doczekać...
Była to moja lektura, lecz przeczytałam ją z przyjemnością. Józef K., uwięziony w surrealistycznym świecie, stworzonym przez Franza Kafkę, jest poniekąd każdym z nas. Jest to uniwersalna historia i każdy z nas może w niej znaleźć coś dla siebie.
Kolejna z tegorocznych lektur. Czy znów okazała się dla mnie takim niewypałem? A może całkowicie inaczej. Franz Kafka to pisarz, który urodził się w Pradze w XIX wieku. Studiował prawo. ,,Proces" miał być tylko krótkim opowiadaniem. Przed śmiercią kazał spalić rękopis, który jednak przetrwał i został wydany.
Trzydziestoletni Józef K., pracownik banku zostaje bez żadnego powodu oskarżony i zostaje wszczęty przeciwko niemu proces. Czy bohater wygra z sądem?
Z pewnością nie jest to prosta lektura. Ciężko ją zrozumieć, jest tu wiele symboli, które dopiero musimy odczytać. To co najbardziej zauważyłam to opowieść o machinie biurokracji, w której centrum tkwi każdy człowiek. Jednocześnie jest samotny i wyobcowany z walce z wymiarem sprawiedliwości. Powinniśmy brać się z życiem za bary, nie czekać biernie na gwiazdkę z nieba, która wcale spaść nie musi. Chyba na to czekał Józef, który swój proces traktował jak głupi żart i zbyt wiele w kierunku poprawienia swojego położenia nie robił. Trzeba walczyć o swoje, nawet gdybyśmy byli na przegranej pozycji. Być może jednak coś odmienimy. Nie wiem czy o taką interpretację konkretnie chodziło autorowi, ale ja to właśnie zauważyłam
. Znów znajdziemy tutaj trochę absurdów, ale nie jest to taka zabójcza dawka jak u Gombrowicza. Z pewnością dlatego szybciej i z większymi chęciami mi się czytało. Nie została porwana, ale czegoś z pewnością się z niej nauczyłam.
Mimo, że sięgnęłam po nią dopiero kiedy miałam ją za lekturę to wciągnęła mnie bardzo i z chęcią czytałam każda strone poznając życie w XX wieku.
Każdy z nas jest Józefem K.
Wielopłaszczyznowa powieść, dająca do myślenia. Czy przypadkiem ten proces to nie nasze życie, przynajmniej ja to tak odebrałem. Genialnie pokazane wszechobecność aparatu państwowego. Super wykorzystany motyw labiryntu kancelarie na każdym poddaszu.
Po "Proces" sięgnęłam tak - jak chyba większość maturzystów z rozszerzonym językiem polskim - z przymusu. Ot lektura szkolna, którą trzeba przeczytać. Jednak w tym przypadku miałam spory problem. Zawsze w przypadku obowiązkowych lektur szkolnych miałam sprecyzowane poglądy na ich temat. Podobały mi się, albo nie i tyle. Z "Procesem" jest inaczej. Nie wiedzieć dlaczego nie powalił mnie na kolana, ale wewnętrznie czuję, że gdybym tylko z własnej woli zaczęła czytanie i nie byłoby wyznaczonego terminu "na jutro" spodobałby mi się o wiele bardziej. Chyba nie będę miała innego wyjścia jak w przypływie natchnienia przeczytać tą książkę jeszcze raz i wtedy dokonać prawdziwie obiektywnej oceny.
W prosty sposób ukazuje tragiczną sytuację aresztowanego Józefa K. Bez zbędnych literackich upiększeń, w prostych słowach Kafka stworzył trzymającą w napięciu historię.
Powróciłam do "Procesu" po innej książce, mówiącej o systemie totalitarnym i kompletnym braku sprawiedliwości i sądów w przypadku skazanych. Od tego czasu sprawa Józefa K. ma dla mnie inny wymiar
Pesymistyczna wizja świata. Ponura wizja mielących młynów sprawiedliwości. Człowiek wobec trybów machiny państwowej (nie tylko tej totalitarnej): bezbronny, skazany na przegraną, zagubiony. Bezduszność, obojętność, brak empatii urzędników. Gąszcz absurdalnych przepisów, praw, które nie mają służyć człowiekowi, a władzy. Dla rządzących wszyscy jesteśmy podejrzani, dla policji wszyscy jesteśmy potencjalnymi przestępcami. Wszyscy jesteśmy winni.
Powieść genialna, nieprzeciętna, momentami przerażająca. Historia Józefa K. to tak naprawdę historia każdego z nas, historia o życiu i śmierci. Dodatkowy plus za ciekawe wydanie i świetną okładkę.
Taka, no, lektura. Mnie nie zachwyciła, ale może się nie znam.
Oto Józef K. i jego walka z systemem, która jest od samego początku skazana na klęskę. Książka skłaniająca do wielu przemyśleń.
Książka jest jedyna w swoim, od samego początku towarzyszy nam lęk, bezradność, duszność. Chcemy pomóc głównemu bohaterowi, ale jest to bezsensowana walka z anonimową instancją, która nigdy się nie skończy. Smutny koniec, przegrana, poczucie klęski. Polecam szczególnie czytać piękne wydanie z ilustracjami Schulza.
wyobcowanie czlowieka.Franz Kafka przedstawia bardzo osobliwy swiat,oraz absurdalny mechanizm sadowniczy,w ktorym logika walczy z nonsensem.Chociaz "Proces" zaliczany jest do najslynniejszych powiesci swiatowej literatury,to nie bede go zaliczal do grona najlepszych.
Czym innym jest, gdy literacki absurd niepokoi lub śmieszy, a co innego jeśli ma on odzwierciedlenie w rzeczywistości. Odkrycie tego zaskakuje i uświadamia własną bezsilność wobec niepisanych zasad podkopujących dumę człowieka.
Może to być powodem irytacji podczas lektury. Na tę jej bliskość prawdzie. Bo absurd to założenie „Procesu” Franza Kafki. Słowo to jest określeniem każdej, naprawdę każdej zapisanej przez autora karty tej powieści.
Główny bohater Józef K. jest aresztowany (choć za nie wiadomo co), a jednak porusza się swobodnie po ulicy i pracuje. Przesłuchiwany jest przez sąd niewiadomej nazwy mieszczący się na strychu(!) biednego czynszowego budynku mieszkalnego. Wytoczony jest przeciwko Józefowi K. zarzut, jednak nie można uzyskać informacji o jego treści… Choć w głównym bohaterze zostaje zaszczepiony niepokój, to jednak rozsądnie stara się on nie dać zastraszyć oraz nie respektować niedorzecznej sytuacji i nielogicznych zasad (i chwała mu za to ode mnie, tylko cóż z tego…).
Pierwszym moim wrażeniem było niedowierzanie oraz ciągłe oczekiwanie na to, kiedy kumple z pracy krzykną coś w rodzaju: „Jesteś w ukrytej kamerze!” lub bardziej prawdopodobne na początku XX wieku: „Stary, ale wykręciliśmy ci kawał!”.
Ilu czytelników „Procesu”, tyle jego interpretacji. Hipotezy wysuwane przez fachowych znawców literatury i czytelników mówią o totalitaryzmie, odpowiedzialności za własne życie, winie i karze. Jest to jednak standardowe gdybanie o tym, co autor miał na myśli. Po części każde z tych zagadnień jest poruszane w powieści. Osobiście absolutnie nie zgadzam się jednak z opinią, że jest to powieść o samotności.
Moim zdaniem głównym tematem książki jest bezsilność człowieka wobec sztywnego systemu (którego zasad w tym przypadku nie można znaleźć w ogólnodostępnych zapisach). Niestety, i w dzisiejszych czasach bywają surrealistyczne sytuacje związane z państwową biurokracją i prawem. Czy rzeczywiście „jedynie właściwą rzeczą jest pogodzić się z panującymi stosunkami”, jaką to radę otrzymuje główny bohater? Nawet jeśli zasadą jest utrata godności i załatwianie spraw za pomocą tylko i wyłącznie prywatnych kontaktów? Czy życie Józefa K. i nasze musi, koniecznie musi być podległe zasadom kumoterstwa i polegać na płaszczeniu się wbrew sobie przed wpływowymi osobami, by nie tyle coś osiągnąć, ale uwaga(!), obronić się przed bezpodstawnymi zarzutami!? „Smutne zapatrywanie. Z kłamstwa robi się istotę porządku świata.”
„Proces” to książka bardzo dobra w swoim wydźwięku i wyjątkowa. Choć niesamowicie odbiera się osaczający bohatera niepokój, to niestety lektura w dużej części wydaje się monotonna. Moja ocena byłaby o punkt wyższa gdyby nie to, że w mojej opinii jest przegadana i niepotrzebnie rozwleczona.
Ciekawostką jest, że choć na pierwszej stronie „Procesu” widnieje zapis „Przełożył Bruno Schulz”, to badacze przekonują, iż tłumaczenie „Procesu” zlecił on swojej narzeczonej Józefinie Szelińskiej, a sam nanosił jedynie korekty.
Jedna z najsłynniejszych książek w historii literatury zaczyna się znamiennym zdaniem, które jednocześnie jest jej streszczeniem: „Ktoś musiała zrobić doniesienie na Józefa K., bo mimo że nic złego nie popełnił, został pewnego ranka po prostu aresztowany.”
Wydawnictwo MG podjęło się przypomnienia Procesu Franza Kafki w nowym wydaniu. Piękna książka w twardej okładce daje czytelnikowi coś więcej – a mianowicie ilustracje autorstwa Bruno Schulza, jednocześnie autora przekładu powieści.
Jak wiadomo, utwór ten obrósł już w tysiące interpretacji i odczytań, nie ma sensu dokładać kolejnego, zostawmy to maturzystom. W „Procesie” szukano wielu metafor, zależnie od tego, kto ich szukał i w jakim okresie historycznym. Okazywało się za każdym razem, że wszystkie te interpretacje doskonale pasują, co świadczy tylko o genialności dzieła.
Pamiętać jednak należy, że „Proces” Franza Kafki jest przede wszystkim dobrze napisaną powieścią, którą czyta się z przyjemnością. Ma bowiem w sobie niewyjaśnioną tajemnicę, trzyma w napięciu i... nie pozwala o sobie zapomnieć.
Dodatkowym atutem jest także przekład mistrza słowa, Bruno Schulza, który doskonale oddał niepokojącą atmosferę tej opowieści. Jakby tego było mało – w obecnym wydaniu mamy jeszcze ilustracje, które dopełniają treści, stanowiąc swoisty dialog między dwoma twórcami. Schulz jako tłumacz, musiał wniknąć głęboko w świat Kafki, poznać go od strony językowej, ale także przyjrzeć się wizjom pisarza i spróbować oddać je na papierze w swoisty dla siebie sposób.
Wszystko to czyni obecne wydanie wyjątkowym, a ponowna lektura może stać się przyjemną ucztą.
„Proces” można odczytywać na nowo także w naszych czasach, zdominowanych przez technologie. Są one oczywiście bardzo pomocne, ułatwiają nam życie, ale w konsekwencji czynić z nas mogą swoich niewolników. Nasze dane są obecnie najcenniejszym dobrem. I to na ich podstawie pewnego dnia możemy zostać o coś oskarżeni, a potem skazani.
Wizja Kafki jest tym bardziej przerażająca, bowiem jest wciąż aktualna. Warto zastanowić się, na jakim uwolnieniu może nam zależeń: „Istnieją trzy możliwości, mianowicie: prawdziwe uwolnienie, pozorne uwolnienie i przewleczenie.” Pytanie tylko, czy niewinność jest takim pewnikiem, jak każdemu może się wydawać. Zagubienie Józefa K. w gąszczu niejasnych przepisów i sprzecznych interpretacji stało się przyczyną jego poddania się, mimo że był niewinny, a przynajmniej nie był świadomy swojej winy. Poddał się jednak, będąc bezbronnym wobec presji społeczeństwa, które prawa wymyśliło i zaakceptowało. Im są one bardziej skomplikowane, tym bardziej bezbronna jest jednostka.
Inne książki autora
Aforyzmy z zurau
0
109 aforyzmów jednego z najwybitniejszych pisarzy w historii literatury. Po raz pierwszy w całości po polsku, w układzie autora i w opracowaniu Roberto...
Franz Kafka. Rysunki
Zobacz wszystkie książki tego autora
0
Pierwsza książka, w której opublikowano całość dorobku graficznego Franza Kafki, w tym ponad 100 nowo odkrytych rysunków Rok 2019 przyniósł sensacyjne...
