Odkrywanie dzikiej przyrody interioru Azji Środkowej by Tomasz Q. Pietrzak, 2015
cute;rz Hindu Kuszu, zwanymi tam Koh-i-Baba. Lud Hazara posiada bogatą wiedzę, przekazy ustne i pisemne o wielu nieznanych populacjach, mających znaczący wpływ dla krajowców poprzez ostatnie stulecia. Są tam też populacje zwierząt-relikty autochtoniczne zupełnie prawie nieznane dla tych ludów. Jest więc szansa ponowna, by kontynuować praktyki jakie stały się udziałem Indiany Jonesa i przeprowadzić ekspedycje w imię Biologii Konserwatorskiej (ang. Conservation Biology) na tych dzikich ziemiach. Eksploracja odległych rejonów odbywa się w ramach programów indywidualnych, bądź ekspedycji uczonych-praktyków przyrodoznawstwa. Jakże niewiele wiemy o owym przeklętym interiorze głębi Azji Środkowej. Pewnym wyjaśnieniem na nurtujące nas pytania daje odpowiedź jednego z eksploratorów, Mike'a Libeckiego - Odbyłem wyprawy do pierwotnych krain nietkniętych przez człowieka. Owe wymarłe na wielu obszarach populacje, ostały się jako relikty w refugiach. Ludy Bolocha zamieszkujące Balochistan afgański (południe kraju) posiadają rozwiniętą wiedzę ludową. Odbyte podróże po osadach to sposobność na odkrycie przesłanek ol okalnych zwierzętach. Ryc.5 Uzbeckie wzgórza w Paśmie Turkestanu to obszary w dalszym ciągu określane jako terra incognita. Fotografia travelmyne.com Przedzierając się dalej w głąb niezmierzonych Chin czy w stronę krain kaspijskich, napotkamy na inne rozwiązania odnoszące się do zasobów naturalnych i dziedzictwa przyrodniczego tych obszarów. Jest co najmniej kilka obszarów zasługujących na szczególne zainteresowanie. Na południu Uzbekistanu wznosi się Hisaro-ałaj. Na wschód od Taszkientu rozciągają się niezbadane góry Piskom oraz Masyw Czatkalski. Wielka żyzna Kotlina Fergańska oddziela Góry Kuramińskie. Są one zasiedlone przez zwierzęta lądowe i wodne z różnych licznych ongiś grup zwierzęcych. Na przedgórzu Hisaro-ałaju i Tienszania rozciąga się odradzająca się i kwitnąca Kuzył-kum. Uzbekistan leży pomiędzy dwiema największymi rzekami Azji Środkowej Syr-darią i Amu-darią na południu. Bagna Syr-darii są w gruncie słabo zbadane. Zachodnie obszary tego wodnego systemu przechodzą we wzgórza Bukantau. De facto, największe połaci uzbeckiego kraju to równiny ogarnięte pustyniami i stepami. Zachowanie zasobów naturalnych wiąże się ścieśle wg. reguł ważnych dla wszystkich gatunków. Wiele regionów Kazachstanu jest w gruncie rzeczy nieznanych. W granicach Pogórza Kazachskiego znajduje się kilka niewielkich masywów górskich np. Góry Karkaralińskie, obok miasta Karkarały oraz zagadkowa Wyżyna Kokczetawska, której skrawek stanowią góry w krainie Burabaju. Na wschodzie Kazachstanu płyną największe rzeki Irtysz i jego dopływy, Iszymi i Toboł przynależące do Basenu Oceanu Arktycznego. Należy się spodziewać iż, szuwary i mokradła porosłe wzdłuż tych rzek skrywają niejedną jeszcze zagadkę dla przyrodników-badaczy historii naturalnej. Pisze się tak, wschodni kraniec Kotliny Bałchasko-Ałakolskiej zajmuje step Doliny Emin, leżące tam jeziora Sasykköl i Ała-kol otoczone są rozległymi i prastarymi bagnami. Nieznana jest megafauna wokół bagien okalających Jezioro Kanas, w prefekturze Altay w byłym Chińskim Turkestanie (Xinjiang) będącym pradawnym zbiornikiem śródlądowym. Jezioro zamieszkuje też nierozpoznany wielki tajmen - Hucho taimen. Według lokalnego folkloru Kanasi ta wielka ryba waży ponad 4 tony. Identyfikacja pozostałych populacji form wodnych (ang. freshwater forms) jest określana jako investigation fauna incognita. 4Ryc.6. Varanus griseus caspius tworzy populacje w faunie Uzbekistanu. Fotogafia dzięki uprzejmości Dennisa Nuridjanova. Największe cuda Azji Środkowej powstały nie z ręki człowieka, ale wyrosły z potęgi natury. Izolowane osady na Aktau Kazachskim i przy zaroślach wokół jeziora Ała-kol są siedliskiem rzadkich
