Odkrywanie dzikiej przyrody interioru Azji Środkowej by Tomasz Q. Pietrzak, 2015
tronę granicy z Kazachstanem. Stepy uzbecko-turkmeńskie są siedliskiem owego wielkiego dropia Otis tarda spp. Pustynny waran Varanus griseuscaspius jest największą jaszczurką fauny Uzbekistanu osiągającą1,5 metra długości. Warany te są wpisane do czerwonej listy zwierząt zagrożonych wymarciem IUCN Red List. Zwie się ich smokami pustyni. Nie jest pewne, czy inne jeszcze populacje z nieznanych gatunków nie zasiedlają obszarów górzystych. Ryc.3 Wzór łapy ksy-gyika wykonany na podstawie śladów z Bagien Zaisan, na pograniczu chińsko-kazachskim. Dzięki uprzejmości M. Trachtengertsa. Wzorem do naśladowania dla polskich przyrodników jest badacz fauny i flory XIX-wiecznej Samarkandy, Leon Barszczewski. Obecność pewnych rzadkich zwierząt, endemiczne rośliny i zapierające dech krajobrazy przynoszą ożywczy powiew determinacji. Odbycie wypraw poznawczych na zapomniane ziemie, przyświeca wyższym celom, jakim jest określenie lokalnych warunków naturalnych. Odkrycie jakiejś niedostępnej doliny w Azji Środkowej, umieszczonej gdzieś na zachodzie Turkmenii, za wzniesieniami Boysuntov, bądź w pasmach chińskich turkestanów, pozostaje wciąż wielką zagadką oczekującą na przyrodników. Fauna tych regionów jest w gruncie rzeczy, w dalszym ciągu nieznana. Dedukcja jest cechą pożądaną w poszukiwaniach nieznanych populacji. Tymczasem, z Azji Środkowej posiadamy raporty o pewnych zwierzętach lub ich nieznanych populacjach. Eksploratorzy donosili w ciągu ostatnich 200 lat o obecności różnych włochatych czy wodnych kręgowców z Tien-szania kazachskiego, bądź z bagien Zachodnich Chin. Są one znane pod nazwami takimi jak ksy-gyik, będący nieznanym włochatym ssakiem podobnym do niedźwiedzia,bądź małpy. Kilka nieznanych wodnych sumów Siluridae lub wielkie okazy prastarych łososi odpowiadają za relacje krajowców nad wielkimi jeziorami Azji Środkowej. Dobrze wiedzieć, że kilka populacji dużych ptaków występuje w tym regionie. Pod nosem badaczy żyją takie stworzenia jak rzadka szczekuszka Ili Ochotona iliensis, zwana też magicznym królikiem z Tien-szania chińskiego. Azhar Ali, pakistański specjalista od bioróżnorodności poszukuje populacji niedźwiedzi Ursus thibetanus oraz piżmowca Moschus sp. w regionie gęstych lasów Parku Narodowego ChitralGol, przy granicy afgańsko-pakistańskiej. Nie wiemy też, czy natknął się na ekskrementy zupełnie nieznanych zwierząt. Ryc.4 Stara mapa Jedwabnego Szlaku. Obraz zmodyfikowany na podstawie Sheherd Mediaeval Commerce (1923) Jakie jeszcze zagadki zwierzęce czekają na zoologów wokół niezmierzonych obszarów Xinciangu, na krawędziach pustynnej Kotliny Tarim, bądź w górach niebezpieczeństwa, w chińskim Ałtaju? A może kolejne inwentorie megafauny północnych rubieży afgańskich dostarczą następnych jeszcze zaskakujących potwierdzeń z historii naturalnej. Konieczna jest więc współpraca jednostek naukowych i organizacji non-gov z krajów zaangażowanych w zasoby naturalne i paradygmat konserwacji. Fauna z dalekiej Jakucji, z antycznych przestrzeni niezwykłych formacji skalnych nie została dotychczas poprawnie wykryta. Diagnoza na Dzikich Ziemiach wyjaśnia taksonomiczną przynależność wielu dzikich i niezbadanych zwierząt, będących częścią wielkiej megafauny. Etnozoologiczna metoda, stosowana od lat przez historię naturalną, jest właściwym sposobem wyjawienia rekordów nieznanych populacji zwierząt. Zasoby przyrody takich krain, jakie skrywają wschodnie odgałęzienia rozległych Gór Tien-szan na Chińskim Turkestanie (Xīnjiāng) lub mityczne Bagna Hari ze środkowego Afganistanu, nie zostały do tej pory poznane. Mamy więc białe plamy z diagnozy terrasilvestre. Owe dzikozwierzęta i nieznani dzicy ludzie, z gatunku Homo sapiens zamieszkują na granicach bagien Hari, znanych powszechnie jako „unknown swamps\", gdzieś na południowy-zachód od wzg&oa
