Recenzja książki: Łatwopalni

Recenzuje: Justyna Gul

(…) Sztuką jest po prostu… żyć. W równowadze. Żyć tak, aby nie patrzeć w przyszłość z nienawiścią. Aby dostrzec w niej wszystko to, co było dobre i piękne. Żyć tak, aby uświadomić sobie wszystkie błędy, które się popełniło i starać się już więcej nie iść tą błędną drogą (…).  

Wszyscy popełniamy błędy. Jedne pociągają za sobą mniejsze konsekwencje, na skutek innych wywieramy wpływ nie tylko na swoje życie, ale i znacząco zmieniamy życie innych. Ze świadomością złych wyborów jesteśmy zmuszeni trwać niekiedy do końca naszego życia, ale czy rzeczywiście muszą przekreślać one naszą przyszłość? Czy konieczna jest wieczna pokuta, przybranie cierpiętniczej miny i dobrowolne skazanie na wieczną tułaczkę?

Jeden z głównych bohaterów najnowszej powieści Agnieszki Lingas-Łoniewskiej zapewne odpowiedziałby twierdząco na tak postawione pytanie. Tym samym książka Łatwopalni, opublikowana nakładem wydawnictwa FILIA, staje się nie tyle powieścią wypełnioną wątkami romansowymi, co człowieczymi rozterkami i problemem winy oraz kary. Autorka porusza całe spektrum problemów dnia codziennego, a także roztrząsa kwestie egzystencjalne, jednak dzięki lekkiej formule otrzymujemy zgrabną powieść, która podbija serca czytelników swoją prawdziwością i emocjonalnością.

Przenosimy się do małego śląskiego miasteczka, gdzie wychowała się i obecnie pracuje Monika Rudzka. Trzydziestoletnia nauczycielka języka polskiego to „czarny koń” lokalnej społeczności – jako była dziewczyna Grzegorza Czarniewskiego, syna najzamożniejszej rodziny w okolicy, jest nietykalna dla innych mężczyzn. Po zerwaniu z playboyem nie może ułożyć sobie życia, zaś fakt, iż cała okolica jest zależna od firm prowadzonych przez lokalnych „Carringtonów”, nie pomaga w nawiązywaniu romansów. Szczególnie, że Grzesiek, mimo posiadania prawowitej małżonki, nie może zapomnieć o Monice – śledzi ją, prowokuje, aranżuje spotkania. I choć początkowo można odnieść wrażenie, że swoim zachowaniem przypomina wzgardzonego samca, to jednak nachodzi refleksja, czy to czasem nie prawdziwa miłość? Co prawda, maskowana jest prostackimi gestami, ale jednak prawdziwa i trwająca całe lata, przesiąknięta zrozumieniem własnych błędów.

Kilka lat temu Monika oddałaby wszystko za takie zainteresowanie. Grzesiek był jej pierwszą prawdziwą miłością. To z nim wiązała nadzieje na przyszłość, u jego boku chciała wkroczyć w dorosłe życie. Tymczasem on wzgardził jej uczuciem, zdradzając i traktując jej wybaczenie oraz milczące przyzwolenia na romans za pewnik. Godność nie pozwoliła dziewczynie być "tą drugą". Ku wzburzeniu matki, postanowiła zerwać z Grześkiem, choć za decyzję płaci rok po roku dezaprobatą i ciągłymi utyskiwaniami rodzicielki.

Monika zagubiła się, utknęła w miejscu, we własnym domu czując się niczym w wiezieniu. Nie potrafi porozumieć się z matką, a pomimo zamieszkiwania pod wspólnym dachem ich rozmowy przypominają konwersacje obcych sobie osób, ograniczające się wyłącznie do wymiany komunikatów. Dziewczyna nie widzi sposobów na wyrwanie się z klaustrofobicznego miasteczka, które mimo niewątpliwego uroku ogranicza ją i nie pozwala jej rozwinąć skrzydeł.

Dopiero przybycie nieznajomego mężczyzny zmienia jej świat, pozwalając uwierzyć, że przed nią jest jeszcze inna przyszłość niż ta, na którą się skazuje poprzez zaniechanie działania. Jarek Minc, bo o nim mowa, to tajemniczy malarz-podróżnik, który nigdzie nie może odnaleźć swojego miejsca. Nie pozwalają mu na to demony przeszłości, troskliwie przez niego pielęgnowane. Strzeże zazdrośnie swojej prywatności, choć przy Monice jego dusza wyrywa się do życia. Ciąży na nim jednak straszliwe piętno – to ciężar winy, jaką niewątpliwie ponosi. Jednak kara, jaką sam na siebie nałożył, jest niezwykle okrutna. Już same wspomnienia nie pozwalają mu spać spokojnie w nocy, zaś on w masochistycznym zapale wciąż wraca do wydarzeń sprzed lat. Wówczas był przekonany, że ma przed sobą całe życie i świetlaną karierę. W osiągnięciu sukcesu pewną przeszkodą była żona i dziecko. Niejednokrotnie zastanawiał się nawet, w jakim miejscu byłby, będąc samotnym i nie skrępowanym obowiązkami rodzinnymi człowiekiem. Na jego nieszczęście przewrotny los usłyszał te myśli i pozwolił mu przekonać się, jak to jest nie mieć koło siebie bliskich…

Po straszliwym wypadku Jarek uciekł od dotychczasowego życia, zrezygnował z praktyki lekarskiej, kariery, o którą niegdyś tak zabiegał. Rozpoczął niekończącą się wędrówkę z miejsca na miejsce, by zarobić na chleb, imając się różnych zleceń – malując martwą naturę czy prowadząc kursy pierwszej pomocy. Właśnie takie zadanie powierzyła mu wicedyrektorka szkoły, w której uczy Monika. Jarek ma prowadzić cykl zajęć, zatem musi znaleźć nocleg w okolicy. Tak właśnie trafia do domu Moniki…

Choć sam pomysł na Łatwopalnych mógłby sugerować płomienny romans, którego temperaturę podnosi jeszcze istnienie miłosnego trójkąta, to tak naprawdę uczucie służy tu czemu innemu. Mistrzowsko skonstruowani przez Lingas-Łoniewską bohaterowie wchodzą w skomplikowane relacje, które stanowią punkt wyjścia do dalszych zmian, a także do przebaczenia. Na jaw wychodzą nie tylko tajemnice z przeszłości, ale również długo uśpione emocje, dzięki czemu czytelnicy otrzymują książkę utkaną z uczuć i refleksji, której nie można odłożyć bezrefleksyjnie po zakończeniu lektury. Choć autorka zastosowała prosty schemat, choć chwilami zachowanie bohaterów może wydać się irracjonalne, to należy pamiętać, że dla nich to prawdziwe życie, w którym stawką jest przyszłość, zaś ich obciążeniem pozostaje przeszłość.