Oto książki roku 2022!

Niemal 100 książek nagrodzonych w kwartalnych plebiscytach serwisu Granice.pl w roku 2022 („Najlepsza książka na wiosnę", „Najlepsza książka na lato", „Najlepsza książka na jesień" oraz „Najlepsza książka na zimę") rywalizowało w kilkunastu kategoriach o uznanie jurorów i internautów w najstarszym internetowym konkursie „Książki Roku", organizowanym już po raz 14 przez redakcję serwisu Granice.pl. W głosowaniu oddano ponad 90 tysięcy głosów. Które książki wydane w roku ubiegłym warto przeczytać?

– W organizacji naszego plebiscytu kluczowa jest wiarygodność głosowania – podkreśla Sławomir Krempa, redaktor naczelny serwisu Granice.pl Każdy może założyć i potwierdzić dowolną liczbę kont w każdym z serwisów o książkach, podobnie jak każdy może założyć dowolną liczbę kont mailowych i w ten sposób wpływać na wyniki głosowania w innych tego typu konkursach. Dlatego kilka lat temu wprowadziliśmy konieczność potwierdzenia głosów za pomocą SMS-ów. Od tego czasu możemy zagwarantować, że w naszym plebiscycie głosują prawdziwi ludzie. SMS-y te są dla osób głosujących bezpłatne – wszystkie koszty pokrywa organizator plebiscytu, nie ma tu miejsca na oszustwa czy manipulacje. W ten sposób naprawdę oddajemy głos w ręce czytelników.   

Książki Roku 2022

Najważniejszą spośród nagród – nagrodę główną jury – otrzymała powieść Tu nie ma nic Krystiana Janika (Wydawnictwo Lira). 

– Tu nie ma nic to ballada o Odchylicach, opowieść o ludziach, którzy żyjąc na pograniczu, tkwią zawieszeni pomiędzy tym, co prawdziwe, a tym, co wymarzone. To dwutorowa historia o miłości do futbolu, alkoholu i kobiet – w takiej kolejności, spięta bolesnym poczuciem inności, która nie ogranicza się jedynie do miejsca zamieszkania. – podkreśla Adrianna Michalewska z redakcji serwisu Granice.pl

Zaklęty w słowach opisywany przez Janika świat jest boleśnie tymczasowy i tak samo prawdziwy, a odczytywanie go przynosi odbiorcy katharsis, oczyszczenie. Choć dzieli nas od niego zaledwie cienka linia papieru, oddychamy z ulgą, że Odchylice są od nas oddalone o lata świetlne, dzięki czemu nasze światy nigdy się nie splotą.

Mówi się, że w genach można przenieść bardzo wiele… dobrego, jak i złego. Cechy charakteru, wyglądu, sposób postrzegania rzeczywistości lub – jak w przypadku bohaterek powieści Iwony Żytkowiak – „niechciejstwo”. Powieść Niechciane (Wydawnictwo Replika), która otrzymała najwięcej głosów pośród wszystkich książek zgłoszonych i – co za tym idzie – zdobyła nagrodę główną internautów, ukazuje historię rodziny, w której pierwsze skrzypce grają kobiety. Jak każda historia, tak i ta lubi się powtarzać. I jak każda historia, ta również ma swój koniec i początek. 

Iwona Żytkowiak stworzyła rozdziały swojej książki, opierając się głównie na retrospekcjach bohaterów, przeplatając je jednocześnie z czasem teraźniejszym. To daje możliwość wyraźniejszego dostrzeżenia zmian, jakie zaszły w konkretnej postaci, gdyż mamy przed oczyma zarówno jej przeszłość, jak i dzień dzisiejszy. Autorka opisuje historię kilku kobiet złączonych więzami krwi w niezwykle przekonujący i realistyczny sposób, przez co jej powieść odbiera się aż nadto emocjonalnie.

Najlepsza proza polska i zagraniczna 2022

Nagrodę jury w kategorii prozy polskiej przyznano powieści Katarzyny Kieleckiej Znajda (Wydawnictwo Szara Godzina). 

Znajda to powieść wzruszająca, przepełniona emocjami. Czytelnicy, którzy znają prozę Katarzyny Kieleckiej, z pewnością spodziewać się będą wspaniałego języka i stylu, jednak to, co w Znajdzie otrzymają, przerośnie ich oczekiwania. W powieści autorka zdaje się ważyć każde słowo, jakby było ono tak samo cenne, jak okruch wojennego chleba. Głębokie przemyślenia, trafne wnioski i spostrzeżenia układają się w powieści we wspaniałe metafory czy porównania. Znajda to proza daleka od banałów czy wyświechtanych stwierdzeń. To, jak autorka opisuje wojenną (ale i współczesną) rzeczywistość, potwierdza, jak wielką empatią jest obdarzona. Katarzyna Kielecka nie ocenia, ale za sprawą prezentowanych uczuć pokazuje cierpienie, jakiego doświadczali i wciąż doświadczają ludzie.

Znajda to książka, która otwiera serca: pokazuje, że pomoc można nieść zawsze i wszędzie. Czasami wystarczą drobne gesty, innym razem potrzeba czasu i cierpliwości. Ważne, by przy tym wszystkim pozostać człowiekiem, człowiekiem otwartym, empatycznym i bezinteresownym.

Najwięcej głosów czytelników w kategorii prozy polskiej otrzymała książka Anny H. Niemczynow Uśpione namiętności (Wydawnictwo Luna)

Czy marzenia mają datę ważności? I czy może być za późno, by je zrealizować? Odpowiedzi na te pytania znajdziemy w powieści Uśpione namiętności. Anna H. Niemczynow pisze o zaczynaniu nowego rozdziału w życiu, ale przede wszystkim o tym, że warto podążać za własnymi pragnieniami.

W Uśpionych namiętnościach autorce udaje się stworzyć interesujący szkic współczesnej rodziny, składającej się z wielu różnych osobowości. Chociaż akcja skupia się na głównej bohaterce, Izabelle, to sporo miejsca poświęcono także jej dzieciom – początkowo krytycznie nastawionym wobec matki, zainteresowanym głównie schedą po ojcu. Niecodzienne zachowanie Izabelle sprawia, że w życiu młodych dochodzi do przewartościowania życiowych przekonań.

Książka Anny H. Niemczynow to również opowieść o miłości. Jednak nie banalnej, ze łzawym love story na końcu. To raczej historia miłości, do której powraca się z nostalgią. O której wspomina się ciepło po latach i która pomaga zamknąć dawny rozdział, a otworzyć się na nowe wydarzenia w życiu.

W kategorii prozy obcej jurorzy wyróżnili książkę Kim Ae-ran Tętniące życie (Kwiaty Orientu). To poruszająca opowieść o życiu, które zaczęło się zbyt szybko i skończyło przedwcześnie.

W książce jesteśmy świadkami zderzenia młodości ze starością. Młodości i starości fizycznej, ale też psychicznej. Tętniące życie to wspaniała próba zdefiniowania odpowiedzialności: za własne życie, za decyzje, które się podejmuje, za kroki, jakie należy postawić w drodze ku przyszłości. Kim Ae-ran pokazuje, jak choroba zmienia człowieka: sprawia, że każda chwila jest bardziej cenna, że zwiększa się wrażliwość i sposób postrzegania pewnych spraw. Sprawia też, że chory staje się bardziej doświadczony, w sposób bardziej dojrzały patrzy na przemijające życie, wyciąga wnioski, potrafi przyjrzeć się pewnym sprawom z wielu punktów widzenia. 

Tętniące życie to książka skłaniająca do refleksji. Do zastanowienia się nad tym, czym dla nas jest życie? Czy cieszymy się z niego wystarczająco? Czy doceniamy każdy dzień, każdą chwilę, czy życie przelatuje nam przez palce? Na pytania te każdy z czytelników będzie musiał odpowiedzieć samodzielnie.

Duszne i wilgotne mokradła pod miastem, pełne nierówności społecznych lata 50. XX wieku i młoda dziewczyna, która musiała nauczyć się przetrwać. Tak w kilku słowach opisać można nagrodzoną przez internautów w kategorii prozy obcej bestsellerową powieść Delii Owens Gdzie śpiewają raki (Wydawnictwo Świat Książki). To pasjonująca historia, w której elementy kryminału łączą się z wątkami obyczajowymi.

Delia Owens za sprawą swojej powieści wyszła poza konwencje, tworząc opowieść o człowieku i samotności, o szukaniu wspólnotowości i zrozumienia. Jej opowieść momentami jest trudna, niemal nie do zniesienia, bo porusza czułe struny w duszach czytelników.

Gdzie śpiewają raki to nie tylko zgrabnie napisane postaci czy odtworzona sceneria Karoliny Północnej, ale także gra z konwencjami prozy współczesnej, momentami balansująca na granicy literatury pięknej i popularnej. Kryminał w powieści Owens stanowi jedynie pretekst do tego, by szerzej zarysować losy bohaterki i mieszkańców miasteczka Barkley Cove.

Powieść Delii Owens to historia, która kusi czytelnika za sprawą świadomego użycia języka oddziałującego na czytelników. To historia niebanalna i z całą pewnością pisana z dużą dozą autorefleksji.

Książki Roku 2022 - powieści pełne emocji

Wśród powieści obyczajowych jurorzy wyróżnili Niedoskonałych Jolanty Kosowskiej (Wydawnictwo Zaczytani). Pisarka przekonuje w niej, że ucieczka nie jest najlepszym sposobem rozwiązywania problemów, czasem jednak zdystansowanie się od nich może pomóc nam na nowo odnaleźć sens swojego życia.

Najnowsza książka Jolanty Kosowskiej to niezwykła powieść obyczajowa, która pokazuje prawdziwą siłę przyjaźni i miłości. To także opowieść o życiowych zawirowaniach i zmianach, do których często potrzeba sporej odwagi.

Za sprawą Niedoskonałych Jolanta Kosowska po raz kolejny zabiera czytelników w literacką podróż po Portugalii. Mieliśmy okazję trafić do tego kraju już za sprawą Pocztówek z Portugalii; bohaterowie najnowszej powieści spacerują natomiast uliczkami jednej z najstarszych dzielnic Lizbony. Obraz miasta w powieści Kosowskiej okazuje się niezwykle plastyczny. Chociaż Niedoskonali nie są przewodnikiem po zakamarkach Alfamy, czytelnik z łatwością może wyobrazić sobie przestrzenie, w których znajdują się bohaterowie.

Internauci za najlepszą powieść obyczajową roku 2022 uznali książkę Weroniki Umińskiej Tiary z Albanii (Wydawnictwo Lucky).

Ambra, dziedziczka jubilerskiej fortuny, podczas licytacji w Nowym Jorku wchodzi w posiadanie przepięknych, platynowych, ale przy tym bardzo tajemniczych i nieco zdekompletowanych tiar. Chcąc dowiedzieć się o nich jak najwięcej, zwraca się o pomoc do swojej babci. Z informacjami uzyskanymi od nestorki rodu wraz z narzeczonym Piotrem i kuzynem Giorgiem wyrusza do Albanii, by odnaleźć brakujące elementy, jak się okazuje, prawdziwie królewskich tiar.

Książkę Weroniki Umińskiej czyta się z prawdziwym zainteresowaniem. W fabułę opowieści autorka wplata historyczne fakty, zwyczaje i tradycje, co mocno ubarwia narrację. Dzięki takiemu zabiegowi czytelnik sporo dowiaduje się o historii Albanii – od XV wieku, aż do współczesności. Składa w całość informacje o tym, dlaczego tak wiele łączy Albańczyków i Włochów. A wszystko to podane jest w bardzo przystępny, intrygujący i interesujący sposób. Autorka nie zanudza odbiorców trudnymi czy skomplikowanymi informacjami. Wyłuskuje za to prawdziwe perełki, anegdoty i wiadomości, które zwyczajnie zapadają w pamięć. Ciekawostki historyczne autorka okrasza także informacjami dotyczącymi tradycyjnej kuchni danego regionu. Bohaterowie książki zajadają się sycylijskimi specjałami, z przyjemnością sięgają po wiedeńskie frykasy podczas wizyty w Austrii, ale także z zainteresowaniem odkrywają tradycyjne smaki Albanii. Weronika Umińska na końcu książki zamieściła przepisy na każde z dań, o którym wspomniała w Tiarach z Albanii. Dzięki temu każdy czytelnik będzie mógł przygotować potrawy te we własnej kuchni i z radością się nimi delektować.

Tiary z Albanii to książka dla wszystkich miłośników powieści przygodowych. Intrygujące zwroty akcji, troszkę tajemnic, porcja wiedzy historycznej – to składniki, z których Weronika Umińska przygotowała smaczny czytelniczy kąsek.

Nagrodzona przez jurorów w kategorii romansów książka Anny Szczypczyńskiej Kilka upalnych nocy (Wydawnictwo Literackie) to powieść, w której elementy erotyczne nie służą wyłącznie dostarczeniu czytelnikom rozrywki. To książka, która skłania do wsłuchania się w siebie, odkrywania własnych pragnień i poszukiwania spełnienia. 

Anna Szczypczyńska wykorzystuje w swej powieści tropy znane i często wykorzystywane w powieściach obyczajowych, jednak „ogrywa" je w sposób naprawdę interesujący i dość odkrywczy. Klasyczna opowieść o zdradzie i budowaniu samej siebie na nowo z obowiązkowym w podobnych historiach niepozornym sąsiadem / przyjacielem w tle przeistacza się w wydaniu Szczypczyńskiej w historię o samopoznaniu.   

Kilka upalnych nocy to opowieść o tym, że warto czasem przytulić samą siebie. Że trzeba mieć odwagę, by czasem zatańczyć z samą sobą, wykrzyczeć swoje pragnienia, zaśpiewać w głos ulubioną piosenkę czy pójść na sanki, nie bacząc na to, „co ludzie powiedzą". To opowieść o odwadze bycia sobą, o wsłuchiwaniu się w siebie, o czułości wobec samej siebie. To poruszająca opowieść o tym, że warto samej sobie poświęcić chwilę uwagi. Że warto być swoją najlepszą przyjaciółką. Bo lepszej – próżno szukać.

Najwięcej głosów czytelników w kategorii romansów otrzymała powieść Dziewczyna ze słonecznikiem (Wydawnictwo Dragon), której autorką jest Aleksandra Rak. Opowiada ona o emocjonalnych perypetiach, o malarstwie, sztuce, muzyce, ale też o trudnych rodzinnych relacjach.

Łucja to młoda, dwudziestopięcioletnia pracownica domu kultury. W ramach jesiennych warsztatów plastycznych dla dzieci zaprosiła do współpracy jednego z mikołowskich artystów, znanego i cenionego Joachima. Mężczyzna nie zamierzał jednak skorzystać z zaproszenia i w zastępstwie wysłał swojego syna, Kacpra. Współpraca Łucji z Kacprem nie od razu dobrze się układa, jednak za sprawą spotkania z synem znanego malarza Łucja poznaje Bonia. Bonio, przyjaciel Kacpra, jest muzykiem, a Łucja natychmiast wpada mu w oko. Młody muzyk prosi Kacpra o przysługę – chce, by przyjaciel namalował dziewczynę na okładkę debiutanckiej płyty zespołu Bonia. Relacje między młodymi ludźmi zacieśniają się, ale zaczynają też mocno gmatwać. Kto jest szczery, a kto tylko udaje uczucia? Czy można kochać dwóch mężczyzn jednocześnie? I czy w imię przyjaźni warto poświęcić miłość? Na te (i wiele innych) pytań czytelnicy znajdą odpowiedzi w książce Dziewczyna ze słonecznikiem.

Najlepsze książki roku 2022 - sagi rodzinne

Z Teofilem Kłoskiem, głównym bohaterem nagrodzonej przez jurorów w kategorii „sagi rodzinne" książki Andrzeja H. Wojaczka Jutrznia. Wrzeciono Boga (Szara Godzina) spotykamy się w murach więzienia, gdzie – samotny i opuszczony – oddaje się głębokim rozmyślaniom na temat swojego życia, podjętych decyzji oraz ukochanej żony. Klara, wciąż szaleńczo zakochana w swoim mężu, decyduje się zerwać z nim wszelkie kontakty, aby tylko mieć pewność, że jej ukochany przeżyje i jeszcze będzie im dane się zobaczyć. Po kilku miesiącach weteran wychodzi na wolność i dopiero wtedy dowiaduje się, co działo się w otoczeniu najbliższych mu osób przez cały czas jego nieobecności.

W swojej najnowszej powieści z cyklu Wrzeciono Boga Andrzej H. Wojaczek chce zatrzymać uwagę czytelnika na XVII-wiecznym dramacie historycznym Przeor Paulinów, o czym świadczy cytowanie fragmentów sztuki w różnorakich momentach powieści. Z pewnością nie można zarzucić pisarzowi braku umiejętności dobierania cytatów do konkretnych sytuacji, w jakich znajdują się bohaterowie jego powieści. Oprócz tego autor serwuje czytelnikom solidną porcję języka śląskiego, który dodaje niezwykłej autentyczności postaciom oraz całej książce. Przede wszystkim historia kończąca sagę o losach śląskiej rodziny dostarcza bardzo dużo bezcennej wiedzy, wzrusza i skłania do przemyśleń między innymi na temat rodzajów walki, jaką można podjąć w obronie własnych poglądów. Walka bowiem nie zawsze musi oznaczać konieczność chwycenia za broń.

Internauci w kategorii sag rodzinnych wyróżnili powieść Iwony Żytkowiak Niechciane, która otrzymała również najwięcej głosów w całym plebiscycie. 

Najlepsze książki roku 2022 - z historią w tle

Powieści historyczne potrafią czytelnika porwać, przenieść do innego świata. Akcja toczy się wartko, a losy bohaterów są niezwykle absorbujące. Nie każdy jednak potrafi utrzymać tempo i podołać wyzwaniu, by zapanować nad akcją, historią, warstwą emocjonalną. Ewa Sobieniewska w nagrodzonej przez jurorów debiutanckiej książce Srebrne wrzeciono (Wydawnictwo Lira) pokazała, jak się to robi. Niemal pięćset stron prawdziwej uczty literackiej połyka się w okamgnieniu!

Srebrne wrzeciono to historia dwóch niezwykłych kobiet. Przepięknej Vaivy, którą posądza się o czary oraz młodziutkiej Wiktorii, która ucieka przed niechcianym zamążpójściem. Dwie bohaterki dzieli niemal dwieście lat, ale ich losy są do siebie podobne: obydwie muszą opierać się mężczyznom, którzy z całych sił pragną przejąć nad nimi władzę.

Obie są piękne, silne, niezależne, wyróżniają się na tle innych. I obie narażają się przez to na opresję. O ile Wiktoria ma wiele szczęścia i otacza ją życzliwość, o tyle Vaiva doświadcza wielkiego cierpienia, a jej życie pełne jest gorzkiej niesprawiedliwości. Mimo wszystko żadna z nich się nie poddaje. Czasem resztkami sił walczą o miłość, o swoje własne ja, o miejsce w świecie, o życie na własnych zasadach.

Powieść Ewy Sobieniewskiej to bez wątpienia cudowna rozrywka, ale też coś o wiele więcej. To literatura, która pochłania i otacza, angażuje i zachwyca. Bohaterowie z krwi i kości, dobro i zło, paląca niesprawiedliwość, wielka miłość, burzliwe dzieje… Srebrne wrzeciono to książka, którą trzeba przeczytać!

W tej kategorii czytelnicy szczególnie chętnie głosowali na powieść Niny Majewskiej-Brown Ocalona z Auschwitz. Pójdę za Tobą na koniec świata (Wydawnictwo Świat Książki). To bolesna opowieść o tych, którym udało się wyjść z obozowego piekła, ale i o trudach życia poza obozem, gdy sen z powiek spędzały niepewność, strach oraz świadomość obecności czyhającego na każdym kroku zagrożenia.

– Książka została naprawdę mocno dopracowana pod względem historycznym, autorka w bardzo wiarygodny sposób oddała wydarzenia mające miejsce w czasie II wojny światowej, serwując czytelnikowi natłok skrajnych emocji oraz skłaniając do refleksji nad własnym życiem oraz wyborami, jakich dokonujemy – podkreśla czytelniczka zakochanawksiazkach.

Wyjątkowości tej historii dodają również zdjęcia, które jeszcze bardziej uwypuklają prawdę płynącą z tej książki. Dzięki nim czytelnik może pełniej identyfikować się z bohaterami, zrozumieć, że opisany w książce Niny Majewskiej-Brown dramat dotknął prawdziwych ludzi. Całość uzupełniają relacje świadków, wspomnienia, wywiady z ludźmi, którzy związani byli z opisywaną przez autorkę historią.

Książki Roku 2022 - biografie, wspomnienia

W nagrodzonej przez jurorów Szkole po japońsku (Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego) Kumiko Makihara ukazuje wady i zalety nauczania w Kraju Kwitnącej Wiśni. Wyjaśnia też, jak przetrwała elitarną edukację syna w placówce oświatowej o wysokich wymaganiach i surowych zasadach.

Fakty przedstawione przez Kumiko Makiharę są zatrważające. Pokazują, że wysokie wymagania japońskiej edukacji uczą wprawdzie samowystarczalności i samodzielności w kontaktach społecznych oraz kształtują ducha współpracy w zespole, jednak w życiu ważna jest też umiejętność wyznaczania rozsądnych granic, radość z osiągniętego celu (niekoniecznie pod przymusem) i koleżeństwo we wspólnych działaniach (nie tylko rywalizacja). Autorka, przyznając się, że – by podołać wymogom edukacyjnym szkoły – stawiała synowi poprzeczkę za wysoko, przestrzega czytelnika przed podobnym działaniem. Udowadnia, że nadmiar wymagań nie popłaca, nie warto bowiem niszczyć wzajemnych relacji ani zdrowia psychicznego dziecka i rodzica.

Należąca do serii Mundus publikacja, ukazując japoński model edukacji, dowartościowuje to, co ważne: warto pamiętać, że chociaż ocenianie motywuje do wysiłku, to każda nieudana próba przypomina dziecku o jego słabościach. By mogło się ono stać pełnowartościowym człowiekiem, obok wymagań i zasad musi się znaleźć zrozumienie, łagodność, bliskość oraz poczucie bezpieczeństwa.

Robert Oppenheimer, syn emigranta, niemieckiego Żyda, geniusz, doskonale wykształcony fizyk, który nienawidził pracy w laboratorium uniwersyteckim, stał się jednym z symboli tajnej wojskowej misji USA.

Niezwykle ambitny i bardzo pracowity, absolwent Oxfordu i Uniwersytetu w Getyndze, twórca ośrodka badań nad fizyką kwantową w Berkeley w Kalifornii, ojciec bomby atomowej, jak nikt inny rozumiał zagrożenia płynące z jej stworzenia. Kai Bird i Martin J. Sherwin w nagrodzonej przez internautów w kategorii „biografie, wspomnienia" książce Oppenheimer. Triumf i tragedia ojca bomby atomowej piszą o uczonym jak o Prometeuszu, tytanie, który wykradł bogom ogień, aby ogrzać nim ludzkość. Za to dobro bogowie ukarali go wiecznym cierpieniem. Bo tak jak Prometeusz, któremu orzeł co nocy wyrywał wątrobę, tak Ameryka odrzuciła geniusza i oskarżyła go o zdradę, o sprzyjanie komunizmowi i o działanie na szkodę kraju. Jakim człowiekiem był Robert Oppenheimer? Aby się o tym przekonać, trzeba sięgnąć po książkę opublikowaną przez Wydawnictwo Replika.

Książki Roku 2022 - literatura faktu

Nagrodę jury w kategorii literatury faktu otrzymała książka Tysiąc bochenków. Zapiski z zaplecza wojny Serhyja Syniuka i Krzysztofa Petka (Wydawnictwo Bukowy Las). 

Książka Tysiąc bochenków. Zapiski z zaplecza wojny chwyta za gardło, bo tak łatwo wczuć się w sytuację jej bohaterów. Ludzi takich jak my, którzy budzą się we własnych łóżkach, by chwilę później zabrać dzieci pod pachę i uciekać. 

Nagle stajemy po drugiej stronie granicy. Czytamy o tym, jak do kraju dociera pomoc humanitarna, organizowana także przez Polaków. Czytamy o tych, którzy muszą wyjechać i o tych, którzy pozostają. W niektórych regionach życie toczy się dalej. Trzeba gotować, karmić zwierzęta, sprzątać. A wojna toczy się codziennie. Tuż obok.

Serhyj Syniuk i Krzysztof Petek oddają w nasze ręce mocną, ważną, potrzebną książkę. Reportaż, który ma w sobie duszę. Który jest świadectwem, głosem, ale też szansą, by zrozumieć wszystko jeszcze lepiej. 

Internauci wśród literatury faktu wyróżnili publikację Rosemary Sullivan Kto zdradził Anne Frank (HarperCollins Polska). To efekt kilkuletniej pracy zespołu pięćdziesięciu ekspertów, usiłujących ustalić, jak doszło do zdrady i kto podjął decyzję o wydaniu ukrywających się przy Prinsengracht 23 ludzi. Rosemary Sullivan w drobiazgowy sposób przeanalizowała prace badaczy, usiłujących po latach ustalić, czy aresztowanie Franków w sierpniu 1944 roku było efektem donosu, czy przypadkowego zbiegu okoliczności.

Przez blisko czterysta stron zapisu śledztwa poznajemy nie tylko realia życia w okupowanym Amsterdamie, ale i świat po wojnie: niejednoznaczny, trudny do zaakceptowania. Autorka stawia szereg pytań, między innymi o współpracę Ottona Franka z Szymonem Wiesenthalem, o podejmowanie i niepodejmowanie działań, które mogłyby ustalić przyczynę donosu, ale też rzucić niewłaściwe światło na osoby pomagające ukrywającym się Frankom, wreszcie – o to, jak daleko mogą się posunąć ludzie, kierujący się w życiu uczciwością i przyzwoitością.

Najlepsze kryminały 2022

Najwięcej głosów czytelników w kategorii kryminału otrzymała książka Lisica (Wydawnictwo Replika), której autorem jest Witold Horwath. To fascynująca opowieść o kobiecie, która miała odwagę, by spełniać swoje marzenia i realizować się w zawodzie, który w I połowie XX wieku wydawał się dla pań zamknięty.

W powieści Witolda Horwatha akcja toczy się błyskawicznie, przerywana kolejnymi zaskakującymi zwrotami biegu zdarzeń. Lisica składa się z ośmiu rozdziałów, opisujących kolejne etapy życia Hanki, a zarazem kolejne prowadzone przez nią sprawy. Całość prowadzi do naprawdę mrocznego śledztwa, którego finał wstrząśnie czytelnikiem, jednak całość napisana jest bardzo żywym językiem, z werwą i odpowiednią dawką poczucia humoru.

Lisica to rozrywka najwyższych lotów. Świetnie skonstruowana intryga, sprawnie poprowadzona fabuła, wartko płynąca narracja godna najlepszych gawędziarzy. Tę powieść czyta się z dużą przyjemnością, niemal 500 stron połykając dosłownie w kilka wieczorów i pozostając z nadzieją na kolejną książkę o przygodach nietuzinkowej pani detektyw.

Nagrodę jury w tej kategorii przyznano powieści Magdaleny Zimniak Piwnica (Skarpa Warszawska). To przejmująca opowieść o losach kogoś z przeszłości, kto chciałby, aby historia została usłyszana.

Akcja Piwnicy toczy się w czasach współczesnych (rok 2020) oraz tuż po wojnie (1944 i później). Magdalena Zimniak oddaje w ręce czytelnika puzzle. Ich układanie, rozdział za rozdziałem, dostarcza emocji i pozwala smakować przyjemność z wolna wyłaniającej się historii. A dzieje się tak, że Rafał i Aneta, młodzi pracownicy spółdzielni mieszkaniowej, wpadają na trop… ducha. Strzępy informacji o historii tego miejsca okazują się nitką, która będzie prowadzić do kłębowiska wydarzeń z przeszłości. Ta zaś, jak się okazuje, jest z nimi wyjątkowo mocno powiązana.

Magdalena Zimniak słynie z prozy psychologicznej. I znów daje popis talentu, bo jej bohaterowie są dopracowani w każdym calu. Znamy ich emocje, przeszłość, bolączki, pragnienia. Z dużą przyjemnością obserwujemy, jak między Rafałem a Anetą rodzi się uczucie, które będzie ich siłą. Finał jest mocny i poruszający. Zimniak wie, jak budować napięcie i jak sprawić, byśmy szczerze przywiązali się do bohaterów.

Piwnica to powieść, która trafi w gusta wielu, bo stanowi prawdziwą literacką ucztę. Docenić warto warsztat, pomysł, dbałość o szczegóły i atmosferę!

Książki Roku 2022 - fantastyka

Nagrodę jury w kategorii fantastyki otrzymała powieść Więcej niż zło Eweliny Stefańskiej (Fabryka Słów). To bardzo udana próba przełamania ram i konwencji kojarzonych zwykle z fantastyką. 

Przed wyruszeniem w drogę należy zebrać drużynę – to jeden z najbardziej znanych cytatów z gier komputerowych, który doskonale oddaje charakter wielu powieści fantasy. Ewelina Stefańska tworzy fantastykę au rebours – drużyna jakoś nie chce się zebrać, a żeby przejść pewną drogę, należy… się zatrzymać! Debiutująca powieścią Więcej niż zło pisarka bardzo świadomie gra z konwencją, łamiąc kolejne reguły gatunkowe i schematy. Rozmaitych „mrugnięć okiem" do czytelnika – nawiązań, ale też odwróconych schematów – jest dużo więcej, a odnajdywanie tych smaczków stanowić będzie dla świadomego odbiorcy świetną zabawę. 

Tym, co nadaje rytm i buduje napięcie w powieści, szczególnie przykuwając uwagę czytelnika, staje się zagadka kryminalna – sprawa tajemniczej śmierci, którą bohaterowie będą musieli rozwiązać. Jej wyjaśnienie poznamy jeszcze w tym tomie cyklu Kroniki traw, co sprawia, że Więcej niż zło jest wprawdzie wprowadzeniem w większy świat stworzony przez autorkę, ale stanowi też spójną – i bardzo zgrabną – całość. 

Książka Eweliny Stefańskiej, oparta na interesującym pomyśle, przełamująca schematy gatunkowe i reguły fabularne, to świetna propozycja dla czytelników otwartych na to, co w fantastyce nowe i świeże. 

Internauci wśród fantastyki wybrali książkę To nie jest kraj dla słabych magów (Spisek Pisarzy). Katarzyna Wierzbicka oddała do rąk czytelników historię porywającą i pełną humoru.

To nie jest kraj dla słabych magów ma w sobie coś z karnawałowej nieprzewidywalności. Katarzyna Wierzbicka wykorzystuje znane i ograne już motywy z literatury fantasy, dokłada do tego jednak prawdziwą kanonadę zwrotów akcji, ogłuszającą czytelnika i wpływającą na ostateczny efekt.

Autorka wplata w powieść także elementy zaczerpnięte z wierzeń słowiańskich. Mowa przede wszystkim o bogach – Welesie oraz Perunie – ale także innych postaci ponadnaturalnych, jak wodnik. Autorka raczej czerpie z dawnych wyobrażeń, przetwarzając je na własny użytek i wpasowując w ramy swojej powieści. Na pierwszy plan wysuwa się wątek przygodowy z udziałem głównej bohaterki. Poszczególne demony i inne mityczne stwory pojawiają się na poszczególnych etapach opowieści jako elementy konieczne do pokonania, by bohaterka mogła dotrzeć do celu swej podróży.

To nie jest kraj dla słabych magów to książka, która spodoba się zarówno dotychczasowym czytelnikom powieści Katarzyny Wierzbickiej, miłośnikom fantastyki, jak i osobom poszukującym zabawnej, a przy tym pełnej przygód lektury. Jedno jest pewne: przy nowej książce Katarzyny Wierzbickiej czytelnicy nie będą się nudzić.

Książki Roku 2022 - propozycje dla młodych czytelników

Czasem zastanawiamy się nad tym, czym jest szczęście? Czy jest to coś namacalnego jak czterolistna koniczynka? A może szczęście to spełnienie najskrytszych marzeń? Na poszukiwanie szczęścia wybiera się też gałgankowy pajacyk, bohater kierowanej do najmłodszych czytelników książki Marty Dębowskiej Szczęściarz (Wydawnictwo Bis) z fenomenalnymi ilustracjami Joanny Czarneckiej. Publikacja otrzymała nagrodę jury w kategorii „dla najmłodszych". 

Szczęściarz to pełna empatii i ciepła opowieść o sile marzeń oraz wierze w ich spełnienie. Coś, co wydaje się niemożliwe, w końcu się spełnia, dostarczając wszystkim wielu chwil prawdziwej radości. Marta Dębowska pokazuje również, jak wielką wartość ma przyjaźń. Nie liczy się to, jak wyglądamy, ale to, co mamy w sercu i jak serce okazujemy innym. Życzliwość, bezinteresowność, chęć niesienia pomocy – to bezcenne cechy, które pozwalają zjednywać sobie ludzi.

Czy Święty Mikołaj jest bardzo zajętym człowiekiem? Oczywiśćie, że tak – szczególnie w okresie Bożego Narodzenia. Kulisy jego pracy w zabawny sposób ukazuje Filip Pokrzywniak w nagrodzonej przez internautów książce Zawód: Święty Mikołaj (Zielona Sowa).

Autor z dużym poczuciem humoru opowiada o wszystkim tym, co chcielibyście wiedzieć o Mikołaju, ale boicie się zapytać. Zaglądamy do chaty Mikołaja, przeglądamy jego garderobę, sprawdzamy, jakimi technologiami się posługuje i kto pomaga mu w pracy. Poznajemy wszystkie obowiązki świętego, a także przyglądamy się produkcji zabawek w wielkiej fabryce, pozostającej na jego usługach. Odkrywamy też, jak zaawansowanym pojazdem są Mikołajowe sanie i sprawdzamy, co nasz bohater robi, kiedy nie rozdaje prezentów. Opowieści Filipa Pokrzywniaka towarzyszą równie humorystyczne, barwne ilustracje Przemysława Szukaja. 

Kolejne strony książki Zawód: Święty Mikołaj są jak okienka w kalendarzu adwentowym. To lektura, która sprawi, że czas oczekiwania na przyjście Bożego Narodzenia minie błyskawicznie!  

Nagrodę internautów w kategorii „dla starszych dzieci" otrzymała książka Psyjaciele, której autorem jest Marcin Kozioł. Pisarz kreśli w niej sylwetki sześciu psiaków, które towarzysząc swoim właścicielom w chwilach dobrych i złych, nie tylko umilały im czas, ale również ratowały z niejednej opresji.

Lektura łączy przyjemne z pożytecznym, bawi i uczy. Marcin Kozioł, sprawnie łącząc wiadomości ważne z ciekawostkami, rozwiewa wątpliwości oraz zaspokaja ciekawość. Komu Fryderyk Chopin zadedykował Walc Des-dur op. 64 nr 1? Jak irlandzki seter Dolar kupił Polakom wyspę w Afryce? Co spotkało mamę Klary i Alicji? Jaką wiadomość zawierała zdobiona złotą nicią koperta z beżowego papieru? Pytań znajdzie czytelnik jeszcze więcej, odpowiedzi będą satysfakcjonujące. Kolorowe, zabawne, sympatyczne ilustracje autorstwa Marcina Minora doskonale uzupełniają treść. Atutami publikacji są również: duży format, twarda okładka i gładkie kartki. Adresaci – mali i duzi, panie i panowie – każdy, kto w psie dostrzega najwierniejszego przyjaciela człowieka.

Wszystkie opisane w Psyjaciołach psy znalazły się na kartach historii. Jednak warto pamiętać, że od każdego psa (kundelka również) człowiek może uczyć się miłości, wierności i bezgranicznego poświęcenia. Publikacja Wydawnictwa Bumcykcyk wyraźnie pokazuje, że warto pokochać czworonoga.

Powiedzieć, że książki Davida Walliamsa to publikacje nietuzinkowe, to nic nie rzec. Walliams kieruje do swoich czytelników (przede wszystkim młodych odbiorców) książki wysycone poczuciem humoru, ale przy tym nie stroniące od ważnych przemyśleń, wniosków i przesłań. Nagrodzona przez jurorów wśród książek dla starszych dzieci Bestia z Pałacu Buckingham (Dom Wydawniczy Mała Kurka) to najbardziej fantastyczna – bo rozgrywająca się w 2120 roku – powieść Davida Walliamsa, ale przy tym chyba najbardziej prawdziwa i najmocniej oddająca to co dzieje się wokół nas. Właśnie teraz.

Jeszcze chyba nigdy czytelnik nie odniósł wrażenia podczas lektury książki Walliamsa, że czyta o wydarzeniach, które niemal rozgrywają się na jego oczach. Autor z ogromną bezpośredniością opisuje walkę o władzę, obsesję kontroli i bezwzględność w eliminowaniu przeciwników. David Walliams daje dzieciom solidną lekcję „historii”, a starszym odbiorcom – porządny kurs moralności.

Bestia z Pałacu Buckingham to poruszająca powieść o dojrzewaniu do odwagi i o tym, że bez względu na okoliczności, za cel należy stawiać sobie dobro. To również historia o tym, czym lub kim tak naprawdę jest bestia. Czy to mityczny stwór, gotowy zniszczyć wszystko na swojej drodze? A może bestia tkwi w złym, pragnącym władzy, bezwzględnym człowieku? Na te pytania czytelnik będzie musiał odpowiedzieć samodzielnie.

Bestia z pałacu Buckingham zasługuje na wyjątkowe miejsce na półce wśród powieści Davida Walliamsa. To mądra, niosąca ważne przesłanie, a do tego pełna emocji książka, którą przeczytać powinno każde dziecko.

Nagrodę jury w kategorii „dla młodzieży" otrzymała książka Grzeczna dziewczynka, zepsuta krew autorstwa Holly Jackson (Books4YA). To fenomenalna, kryminalno-detektywistyczna powieść młodzieżowa, po którą z równą przyjemnością, co młodzi odbiorcy sięgną też dorośli miłośnicy kryminałów. 

Grzeczna dziewczynka, zepsuta krew to powieść, od której nie da się oderwać. To nieodkładalna historia, na którą warto zarezerwować dłuższy czas, by dać się wciągnąć w wir wydarzeń. Dynamiczna akcja. Mocno wiarygodni bohaterowie. Znakomicie zaplanowany splot wydarzeń. Niespodziewane zwroty akcji. Cała plejada podejrzeń i podejrzanych. A to tylko część atutów tej powieści. Książka jest przemyślana do ostatniej kropki, nie ma w tej historii luk czy niedopowiedzeń. I chociaż zakończenie jest otwarte, autorka już zapowiada kontynuację cyklu. Ciąg dalszy, na który miłośnicy serii z pewnością będą czekać z niecierpliwością.

Czy możliwa jest przyjaźń między dzieckiem i dorosłym? I czy zupełnie obca dziewczynka może zmienić życie dorosłej kobiety? Oczywiście, że tak. A udowadnia to w nagrodzonej przez internautów powieści Zaczarowana pani bibliotekarka Eliza Mikulska.

Zaczarowana pani bibliotekarka to książka kierowana do młodych czytelników – uczniów starszych klas szkoły podstawowej. Autorka udowadnia, jak ważne w życiu są relacje z drugim człowiekiem, otwartość na przyjaźń i miłość. Eliza Mikulska tłumaczy, że czas dochodzenia do tej otwartości może być bardzo długi. Wycofanie może bowiem mieć swoje źródła w traumatycznych doświadczeniach lub złych wspomnieniach z dzieciństwa. Empatia, serdeczność i wsparcie – to wszystko, czego potrzebuje osoba zmagająca się z alergią na dotyk.

Książka napisana jest przystępnym językiem. W narracji znajdziemy zwroty kierowane bezpośrednio do czytelnika – pytania lub stwierdzenia. Sprawia to, że czytelnik jeszcze bardziej angażuje się w lekturę i może odnieść wrażenie, że jest też równoprawnym bohaterem książki.

To już wszystkie publikacje nagrodzone w plebiscycie „Książki Roku 2022". Ze wszystkimi zgłoszonymi tytułami zapoznać się można na stronie www.ksiazkiroku.pl. Recenzje zaś biorących udział w konkursie książek, ich fragmenty, a także obszerne opinie czytelników znajdziecie, oczywiście, w naszym serwisie.