Powstanie
Jerzy Alter

„Powstanie. Wielobarwna panorama Wielkopolski czasów Powstania” to zbiór opowiadań o nich, o Polakach z Poznańskiego. Jak to w przypadku takich zbiorów bywa jedne opowiadania zapadają nam w pamięci, inne nie. Jedne opowiadania czytamy z wielką ciekawością, inne niekoniecznie. Tak jest i tym razem. Nie zmienia to jednak faktu, że całość wypada dobrze. Nawet bardzo dobrze.

Świadomość zbiorowa. Trzeba ją zbudować i umocnić. Bo tylko tak można wygrać. Nie wystarczy wygrać zbrojnego powstania. Trzeba to zwycięstwo utrzymać. Aby to zrobić, potrzeba właśnie owej świadomości zbiorowej i współdziałania. Na każdym polu. Ale i to nie wystarczy. Gospodarność. Tak, trzeba być dobrym gospodarzem nie tylko we własnym obejściu, nie tylko we własnym domu. Trzeba być dobrym gospodarzem myśląc o całym regionie…

Wielka wojna. Temat wielkiej wojny przewija się przez większość opowiadań. Z jednej strony straszna wielka wojna. Wojna żołnierzy poborowych gnijących miesiącami w zaszczurzonych okopach. Wojna zbierająca wielkie żniwo. Rzesze tych, którzy przeżyli i powrócili z frontów do domu było okaleczonych (i fizycznie, i psychicznie). A tu trzeba budować nowy polski dom! Bo dzięki tej wojnie Polska znowu powróciła na mapę Europy. I choć walka o granice toczyła się i po 1918 roku wskrzeszenie Polski było faktem dokonanym. Niektórzy, tak jak Poznaniacy, musieli sami zadbać o to, aby powrócić do Ojczyzny. Jest jeszcze jeden szkopuł, który w tej wojnie dotyczył Polaków. Nie zapominajmy, że gdy wybuchła Wielka Wojna Polska była pod zaborami. A to oznacza, że Polacy zasilali szeregi trzech różnych armii: pruskiej, austriackiej i rosyjskiej. Tak, walczyli w przeciwległych okopach…

Żal… Była i nutka żalu. Gdy Lwów wzywał na pomoc Poznaniacy stawili się zwarci i gotowi. W pamięci jednak mieli swoje osamotnienie w walce. Warszawa nie pomogła…

„Trzech Józefów”. To opowiadanie doskonale pokazuje skalę problemów z jakimi wówczas się borykano. Były to problemy nie tylko z byłymi już zaborcami, nie tylko dotyczące wywalczenia na konferencji pokojowej jak najwięcej dla odradzającej się Polski… Były to problemy własne, wewnętrzne, polskie. Trzeba na nowo scalić nasz kraj, który przez ponad wiek podzielony był pomiędzy trzech jakże różnych zaborców. O odzyskaniu wszystkich utraconych ziem nie było mowy, ale trzeba zadbać o to, aby wyszarpać jak najwięcej. A to tego potrzeba jedności. Dyrygent tej orkiestry może być jeden. Tylko wtedy osiągnie się pożądany cel. A Józefów jest trzech. Ktoś musi ustąpić. Pytanie kto… Józef Piłsudski, Józef Haller, Józef Dowbor-Muśnicki…

„Powstanie. Wielobarwna panorama Wielkopolski czasów Powstania” to publikacja, którą warto poznać. Polecam :)

Każdy ma jakieś swoje ulubione miasto w Polsce, często jest to miejsce swojego zamieszkania, lub na liście pojawiają się Kraków, Warszawa, Łódź. Ja mam tak z Poznaniem mimo że silnie konkuruje z nim Gdańsk, który uwielbiam ale jeśli szukałabym spokoju, zieleni, ciszy, wybrałabym Poznań. Kiedy pojawiłam się w nim pierwszy raz urzekł mnie ten ład i porządek, leżaki na terenach zielonych, murale, naleśnikarnia, palmiarnia i Malta, nie wspominając o termach. Wieczory na Starym Mieście i Plac Wolności, na liście nie może zabraknąć Zamku Cesarskiego.
Poznań też miał swoje Powstanie, a dokładnie było to powstanie wielkopolskie, kiedy to w latach 1918-1919 Polacy próbowali uwolnić się spod pręgierza państwa pruskiego. Książka Jerzego Altera to zbiór ponad 30 luźnych historii, opowieści o zwykłych ludziach, splata się tu fikcja z prawdziwymi wydarzeniami. Ta walka to nie tylko słynny przyjazd Paderewskiego ale i ludzkie historie, doświadczenia życiowe.
Zamysł na książkę świetny jednak czegoś mi zabrakło, czegoś co splata te historie w jedną całość. Podobały mi się opowieści nie o tych, którzy obradowali nad Powstaniem, bardziej chłonęłam historię tych, którzy próbowali żyć w tych trudnych czasach.
Mimo tego że nie w każdym momencie było mi z książką po drodze, to jednak cieszy mnie to, że poznałam miasto za czasów bycia pod okupacją.