Niecierpliwe
Amal Djaili Amadou

„Im większe serce, tym większa jest cierpliwość”

Niecierpliwe … Spokojne … Oddane bezgranicznie … Posłuszne … Upokarzane …

Djaïli Amadou Amal przedstawiła niesamowite historie trzech kobiet, których losy są ze sobą powiązane. Ta opowieść to fikcja literacka, ale wiele w niej jest prawdy, biorąc pod uwagę życiorys autorki. Zapewne przemyciła w niej skrawki swojego trudnego życia, pokazała to, co odczuwała sama, od wewnątrz, co ją męczyło i utrudniało normalne życie. Wie, jak to jest żyć z mężczyzną, którego się nie kocha, którego jej wybrali inni.

Młoda Ramla zostaje przeznaczona starszemu od siebie mężczyźnie i pozbawiona złudzeń, że będzie mogła rozpocząć życie u boku ukochanego, którego siłą rzeczy musiała pozostawić. Hindou, jej siostra, zostaje wydana za brutalnego kuzyna, który codziennie się awanturuje i bije swoją żonę. Natomiast Safira, najstarsza z nich, przeżywa męki, gdy mąż, po dwudziestu latach małżeństwa, sprowadza sobie drugą, młodą żonę. Kobieta za wszelką cenę pragnie się jej pozbyć. Jaki będzie finał walki każdej z kobiet nie tylko z despotycznym mężem, ale i współżoną? Czy te kobiety, odważne i wartościowe, będą miały na tyle siły i odwagi, aby się wyzwolić z pęt zniewolenia i codziennej przemocy? Czy w ogóle możliwe jest, aby odejść od męża?

„Cierpliwości, Safiro! Cierpliwość to drzewo, którego korzeń jest gorzki, ale owoce bardzo słodkie”.

Autorka – na podstawie tych trzech historii - pokazała bardzo smutny i przerażający obraz życia kobiet w innej kulturze. Życie kobiet w Afryce to pasmo męki, nieszczęść i upokorzeń. Przemoc fizyczna i psychiczna to coś normalnego i codziennego. Kobiety są pozbawione wszelkich praw i przywilejów. Mają służyć panu, czyli swojemu mężowi, zaspokajać jego wyuzdane potrzeby seksualne, zajmować się domem i liczną gromadką dzieci. Słowem, mają być matkami, żonami i kochankami, gotowymi na każde skinienie pana i władcy. Małżeństwa w tej kulturze to nierówne związki poligamiczne, pozbawione miłości i ciepła, pełne pogardy i strachu, niemocy kobiet, które nie mogą mieć swojego zdania, a na pewno nie mogą go publicznie wyrażać.

„To prawda, co mówią, że miłość jest tak długa jak droga bez końca, tak głęboka jak studnia, tak parząca jak ogień, tak bolesna jak dźgnięcie włócznią? To musi być to!”

Lektura skłania do refleksji i przemyśleń. Dlaczego tak w dzisiejszych czasach jeszcze jest na świecie? Tłumaczenie tradycją i inną kulturą do mnie nie dociera. A gdzie jest miejsce w tej inności dla kobiety? Dlaczego jest traktowana przedmiotowo? Kto mężczyznom w ogóle dał takie prawo i przyzwolenie? Ale obraz jest troszeczkę pocieszający, kobiety znają swoją wartość i powoli zaczynają walczyć o swoje prawa, prawo do edukacji i wykształcenia, do decydowania o sobie, do życia zgodnie z własną wolą. To proces trudny, ale możliwy do realizacji.

Opowieści są trudne i bolesne, obok nich nie można przejść obojętnie. O sytuacji kobiet w innej kulturze trzeba mówić głośno, nie można zbywać tego stanu milczeniem, nie można akceptować takich zachowań i dawać na nie ciche przyzwolenie.

Ten bardzo wyrazisty reportaż zostanie w nas na zawsze. Tego się nie da zapomnieć. Ale mając świeżo przed oczami obraz tych nękanych kobiet należy się cieszyć z tego, że u nas nie ma przyzwolenia na takie upokarzanie i traktowanie kobiet.

Polecam, znakomita, poruszająca i przenikliwa! Odważna i prawdziwa!

Pieśń uciszonych

Dja?li Amadou Amal oddała głos kobietom, którym został on odebrany. Trzy historie, które łączy jedno - pozbawienie podstawowego prawa do decydowaniu o sobie. Czy możliwe jest przetrwanie w takiej rzeczywistości? Już pierwsze strony "Niecierpliwych" mogą wywołać w wielu czytelnikach (a zwłaszcza czytelniczkach) dyskomfort. Pouczenie jakie otrzymują bohaterki powieści przed zawarciem małżeństwa automatycznie wywołuje sprzeciw, bo kto chciałby wyzbyć się własnej osobowości i całkowicie poddać mężowi?

Kobiety opisane przez Amal są w mniejszym lub większym stopniu traktowane jak przedmioty, którymi rozporządzają mężczyźni - ojcowie, bracia, wujowie i w końcu mężowie. Jeśli żona jest bita - to jej wina. Jeśli mąż ją zdradza - to jej wina. Jeśli mąż wpada w nałogi - to również wina jego żony. Bohaterki "Niecierpliwych" to kobiety pozbawione głosu, możliwości samostanowienia, a nawet prawa do obrony. Kobiety, które robią wszystko, by przetrwać. Amal przedstawia z jaką rzeczywistością wiąże się wielożeństwo i co oznacza ono zarówno dla pierwszej żony, jak i każdej kolejnej.

Tematyka podjęta w "Niecierpliwych" jest ważna i aktualna. W zachodnim świecie łatwo zapomnieć, że wciąż są miejsca, w których kobiety są traktowane na równi z towarem. W powieści przydałoby się jednak posłowie, w którym Amal wyjaśniłaby, jakie miejsce opisuje i dlaczego sytuacja wygląda tam tak a nie inaczej. Brak wyjaśnienia sprawia, że czytelnicy wychowani w innej kulturze, niż ta opisana w powieści, mogą utożsamić sytuację bohaterek z islamem, co - jak mi się wydaje - byłoby bardzo krzywdzącym uogólnieniem, ponieważ złe traktowanie kobiet nie wynika z religii a z jej wypaczenia.

Krótka, treściwa, ważna i poruszająca książka. Historie trzech kobiet osadzone w konkretnym miejscu, kulturze, religii pokazują sytuację kobiet, które są traktowane przedmiotowo. Stosowana jest wobec nich przemoc, nie mają możności stanowienia o sobie, nie są szanowane i nie mają wsparcia. I choć wydawać by się mogło, że ich oprawcami są mężczyźni, mnie bardziej przeraża to, jak traktują je inne kobiety. Matki, siostry i wszystkie inne. Zamiast darzyć się wsparciem, opieką, być solidarnymi wobec siebie, okazuje się, że największym wrogiem kobiet są inne kobiety. I niby powieść dzieje się w Kamerunie, autorka zwraca uwagę na problem tamtejszych kobiet, trudno oprzeć się wrażeniu, że w nieco zmienionej formie, ale jednak na europejskim gruncie też łatwo znaleźć analogicznie dziejące się sytuacje. Wiem, że chodzi tu o zwrócenie uwagi na konkretną kulturę, ale obawiam się, że takie sytuacje mogą być uniwersalne. Ważny to głos w literaturze. Opowieść jest prosto, ale dobrze napisana, jest bardzo esencjonalna i wprost. Historie Ramli, Hindou i Safiry chwytają za serce, przerażają i dają sporo do myślenia. Nie rozumiem tamtej kultury, przenigdy nie chciałabym się tam znaleźć i skóra mi cierpnie jak o tym czytam. i jestem świadoma, że nie można odwracać głowy i udawać, że się nie wie. Może dzięki takim lekturom będziemy też zauważać to, co dzieje się na naszym podwórku i trochę bardziej się uwrażliwimy na krzywdę wokół nas.