Leon Schiller

Leon Schiller - biografia, życie i twórczość

Leon Schiller urodził się 14 marca 1887 r. w Krakowie w spolszczonej rodzinie austriackiej. Uczył się w Gimnazjum Nowodworskim św. Anny w Krakowie, częściowo nauki (francuskiego i muzyki) pobierał także w domu. Maturę zdał eksternistycznie w 1906 r., po czym zdał na Wydział Filozoficzny Uniwersytetu Jagiellońskiego. Jednak już po roku przerwał studia i wyjechał do Paryża. Został studentem Sorbony i mieszkał we Francji do r. 1911 (z drobnymi przerwami na krótkiepobyty w Polsce i w Niemczech).
W 1912 r. ponownie zamieszkał w Krakowie, gdzie ukończył Kurs Abiturientów Akademii Handlowej, a następnie znalazł zatrudnienie w firmie prowadzonej przez ojca. Był też recenzentem teatralnym. W 1913 r. współorganizował Wystawę Nowoczesnego Malarstwa Scenicznego.
Czas I wojny światowej spędził głównie w Krakowie, choć wyjeżdżał też do Berlina i do konserwatorium muzycznego w Wiedniu. W 1917 r. był współzałożycielem grupy Formistów. Od tego samego roku zamieszkał na stałe w Warszawie. Wtedy też związał się z Teatrem Polskim- najpierw jako reżyser, później również jako kierownik muzyczny i literacki. W latach 20- tych pracował w tych samych funkcjach w Towarzystwie Teatrów Stołecznych, był też kierownikiem artystycznym Teatru Maska. W latach 1922- 1924 związał się z Teatrem Reduta Juliusza Osterwy, gdzie reżyserował wspaniałe spektakle. Jednak w 1924 r. pokłócił się z Osterwą i odszedł z Reduty. Został do 1926 r. kierownikiem artystycznym Teatru im. Wojciecha Bogusławskiego. Po jego rozwiązaniu wrócił do Teatru Polskiego w roli reżysera. Jednak w 1929 r. wywołał skandal swoją wersją "Opery za trzy grosze" i nie przedłużono mu kontraktu. Kontrowersje wokół jego osoby stały się później chlebem powszednim. Zarzucano mu przede wszystkim nieukrywane skrajnie lewicowe poglądy.
W 1929 r. Schiller przeprowadził się na rok do Teatru Miejskiego w Łodzi. Rok później został zaangażowany przez Wilama Horzycę jako kierownik artystyczny Teatrów Miejskich we Lwowie. Jednak nie zagrzał tam długo miejsca- opowiedział się za strajkiem aktorów, był też mocno krytykowany przez prawicowe środowiska. Na jakiś czas wyjechał do Warszawy, prowadząc Teatr Melodram. Jednak w 1932 r. Horzyca ponownie zatrudnił go we Lwowie. W tym samym roku kontrowersyjny reżyser został na krótko aresztowany za swe sympatie lewicowe i podpisanie odezwy antywojennej, w której poparto politykę Związku Radzieckiego. W atmosferze skandalu Schiller wyjechał ze Lwowa. Został zaangażowany przez Stefana Jaracza do Teatru Ateneum. Jednak już w 1933 r. drogi obu panów się rozeszły. Schiller założył Wydział Sztuki Reżyserskiej w Państwowym Instytucie Sztuki Teatralnej i prowadził go aż do wybuchu wojny.W międzyczasie rozpoczął współpracę z Towarzystwem Krzewienia Kultury Teatralnej, a od r. 1934 prowadził razem z Karolem Adwentowiczem Teatr Nowe Ateneum.
Przed wybuchem wojny pełnił rolę reżysera w wielu miastach. Podczas wojny mieszkał początkowa w Warszawie, gdzie zajmował się pisarstwem oraz współkierowaniem Tajną Radą Teatralną. W 1941 r. trafił na Pawiak, a stamtąd do Oświęcimia. Na szczęście po dwóch miesiącach został uwolniony dzięki finansowej pomocy rodziny. Niedługo później został oblatem benedyktyńskim. Podczas Powstania Warszawskiego kierował brygadą teatralną. Po upadku powstania został więźniem oflagu w Murnau. Po jego wyzwoleniu przez armię amerykańską zamieszkał w Lingen blisko granicy holenderskiej i założył tam Teatr Ludowy im. Bogusławskiego.
W 1945 r. przyjechał do Warszawy, ale wkrótce przeprowadził się do Łodzi. Tam przebywał do 1949 r. Bez trudu znalazł miejsce w nowej rzeczywistości- wiemy przecież o jego lewicowych poglądach. Stał po stronie władz. Wstąpił do partii, był też w latach 1947- 1952 posłem.
W 1949 r. przeprowadził się do Warszawy. Był rektorem przeniesionej z Łodzi szkoły teatralnej, a następnie dyrektorem Teatru Polskiego. Z obu stanowisk jednak odwoływano go z powodów politycznych. Rok później został prezesem Stowarzyszenia Polskich Artystów Teatru i Filmu oraz kierownikiem Sekcji Teatru Państwowego Instytutu Sztuki. W 1952 r. założył kwartalnik "Pamiętnik Teatralny". Zmarł 25 marca 1954 r. w Warszawie.

Kalina Beluch


Źródło: http://www.culture.pl/pl/culture/artykuly/os_schiller_leon