Julian Przyboś

Julian Przyboś - biografia, życie i twórczość

Julian Przyboś urodził się 5 marca 1901 r. w Gwoźnicy. Od 1912 r. uczęszczał do gimnazjum w Rzeszowie. Debiutował (chociaż anonimowo!) jako szesnastolatek sonetem Wschód słońca umieszczonym na łamach tajnego uczniowskiego pisemka "Zaranie". W 1918 r. wstąpił do konspiracyjnego kółka samokształceniowego podlegającego POW. Zajmował się sabotażem i dywersją, walczył z Ukraińcami o Lwów (w 1919 r. otrzymał nawet honorową odznakę "Orląt Lwowskich"). W 1920 r. zdał maturę i wziął udział jako ochotnik w wojnie polsko- bolszewickiej. Jesienią tego samego roku rozpoczął studia z zakresu polonistyki oraz filozofii na Uniwersytecie Jagiellońskim. W 1922 r. ogłosił na łamach "Skamandra" wiersz Cieśla, który uznał za swój właściwy debiut.

Julian Przyboś - studia, młodość, Zwrotnica

W 1923 r. ukończył studia (nie zdobył jednak dyplomu, dostał tylko absolutorium) i zaczął pracować jako nauczyciel w kilku gimnazjach (pracę tę wykonywał aż do wybuchu II wojny światowej). W tym samym roku poznał Tadeusza Peipera i podjął współpracę ze "Zwrotnicą"- czasopismem Awangardy Krakowskiej. Tam publikował w latach 1925- 1927 liczne ważne artykuły. W latach 1928- 1930 współpracował także z wydawanym w Paryżu czasopismem "L'art Contemporain- sztuka współczesna", natomiast w latach 1931- 1933 redagował wraz z Jalu Kurkiem czasopismo awangardystów "Linia". Od 1933 r. był patronem młodych twórców skupionych wokół pisma "Nasz wyraz". W latach 1937- 1939 przebywał w Paryżu, podróżował po Francji, Belgii i Włoszech. Podczas tych wszystkich lat umieszczał liczne poezje oraz artykuły na łamach rozmaitych czasopism.

Julian Przyboś a II wojna światowa

Wojna zastała go na Zaolziu. W październiku 1939 r. znalazł się we Lwowie, gdzie w grudniu otrzymał posadę bibliotekarza w Zakładzie Narodowym im. Ossolińskich. Rok później wszedł w skład Komitetu Mickiewiczowskiego, który organizował na Ukrainie obchody 85 rocznicy śmierci wieszcza, został też członkiem Związku Radzieckich Pisarzy Ukrainy.

Po wkroczeniu Niemców do Lwowa przez jakiś czas był robotnikiem w ogrodach miejskich. W 1941 r. został aresztowany przez gestapo, ponieważ podejrzewano go o współpracę z NKWD. Został jednak zwolniony z braku dowodów. Po odzyskaniu wolności wyjechał ze Lwowa do rodzinnej Gwoźnicy, gdzie do końca okupacji pracował jako rolnik i wydawał konspiracyjnie swoje utwory.

Julian Przyboś a komunizm

Po wyzwoleniu Rzeszowa (sierpień 1944 r.) został Kierownikiem Wydziału Informacji i Propagandy Urzędu Wojewódzkiego. Został też członkiem Krajowej Rady Narodowej, a później następcą przewodniczącego Komisji Oświaty przy KRN. Został też prezesem Związku Zawodowego Literatów Polskich.

W styczniu 1945 r. przeniósł się do Krakowa. W tymże roku wstąpił do PPR (od 1949 r. PZPR) Szeregi partii opuścił w r. 1958, protestując w ten sposób przeciw zgładzeniu Imre Nagy'a. W latach 1947- 1951 przebywał w Szwajcarii pełniąc obowiązki posła nadzwyczajnego i ministra pełnomocnego PRL. Po powrocie do kraju pełnił do 1955 r. funkcję dyrektora Biblioteki Jagiellońskiej w Krakowie. W 1955 r. przeniósł się do Warszawy, gdzie zatrudnił się w redakcji "Przeglądu Kulturalnego". W latach 1965- 1967 był zastępcą redaktora naczelnego "Poezji". W międzyczasie w 1966 r. został wiceprezesem PEN- Clubu. W 1969 r. jego stan zdrowia gwałtownie się pogorszył. Zmarł 6 października 1970 r. w Warszawie.

Kalina Beluch

Julian Przyboś - bibliografia

1925 Śruby
1926 Oburącz
1930 Sponad
1932 W głąb las
1938 Równanie serca
1944 Póki my żyjemy (rok wcześniej wydanie rękopiśmienne)
1945 Miejsce na Ziemi
1950 Czytając Mickiewicza
1952 Rzut pionowy. Wybór wierszy
1955 Najmniej słów. Poezje. Materiały poetyckie. Objaśnienia.
1956 Linia i gwar. Szkice
1958 Narzędzie ze światła
1962 Więcej o manifest
1963 Sens poetycki. Szkice
1965 Na znak
1968 Kwiat nieznany