Eliza Orzeszkowa

Eliza Orzeszkowa - biografia, życie i twórczość

Eliza Orzeszkowa, z domu Pawłowska urodziła się 6 czerwca 1841 roku w Milkowszczyźnie, zmarła 18 maja 1910 roku w Grodnie. Jej ojciec był zamożnym ziemskim właścicielem. Orzeszkową można uznać za jedną z najwybitniejszych pisarek epoki pozytywizmu.

Eliza Orzeszkowa – wczesne lata

Ojciec Elizy zmarł, gdy ta miała trzy lata. Po tym wydarzeniu wraz z matką, babcią i starszą siostrą autorka przeniosła się z dużego rodzinnego przybytku – który wydzierżawiono – do jednopiętrowego domu w Grodnie. 

Przez większą część dzieciństwa pobierała edukację domową, a od 1852 roku przebywała na pensji u sióstr sakramentek w Warszawie. Tam zaprzyjaźniła się z Marią Konopnicką, z którą łączyły ją podobne pasje i zainteresowania. Kobiety przyjaźniły się przez całe życie. U sióstr kształciła się do 1857 roku.

Eliza Orzeszkowa – pierwsze małżeństwo

Niedługo po powrocie w rodzinne strony Eliza poznała Piotra Orzeszkę. Ten szesnaście lat starszy mężczyzna oświadczył jej się. Kobieta biła się z myślami czy go zaakceptować, jednak naciski matki sprawiły, że przyjęła oświadczyny. Wychodząc za mąż miała tylko siedemnaście lat. Wspólnie z Piotrem zamieszkali w jego majątku. Wiejskie życie fascynowało autorkę, lecz to zainteresowanie przysporzyło jej wielu sporów małżeńskich. Nie można wątpić, że był to dla Orzeszkowej płodny czas jako działaczki społecznej. Piotr, choć w powstaniu styczniowym nie brał udziału, to został aresztowany za ukrywanie u siebie powstańca Romualda Traugutta, a potem zesłany na Sybir. Majątek skonfiskowano. Eliza nie pojechała za mężem, wróciła do Milkowszczyzny. Małżeństwo udało jej się unieważnić w 1869 roku. 

Eliza Orzeszkowa – dalsze życie

Orzeszkowa nie umiała zarządzać majątkiem ziemskim, sprzedała więc go i na dobre przeniosła się do Grodna. W 1894 roku ponownie wyszła za mąż, tym razem nie z przymusu. Związała się ze swoim wieloletnim przyjacielem – Stanisławem Nahorskim, mężczyzna niestety zmarł dwa lata później. W 1904 roku była nominowana do Literackiej Nagrody Nobla. Zastanawiano się komu przyznać nagrodę, trwały spory na tym gruncie, jednak ostatecznie wygrał Henryk Sienkiewicz.

Orzeszkowa zmarła 18 maja 1910 roku, cierpiała na choroby serca. Została pochowana na cmentarzu farnym w Grodnie. 

Eliza Orzeszkowa – twórczość

Do dzisiaj Orzeszkowa gości w szkołach i na spisie lektur. Jej najbardziej znanym dziełem jest Nad Niemnem, czyli wielowątkowa panorama polskiego społeczeństwa. Na główny plan wysuwa się miłość między dystyngowaną panienką, a chłopakiem z zaścianka. Inną fantastyczną i mniej znaną powieścią autorki są Dwa bieguny. Główną osią tej książki są jakże ważne dla społeczeństwa emancypantki. Nie możemy wątpić, że Orzeszkowa cechuje się przenikliwością, ogromnym zrozumieniem i wyczuciem problemów społecznych. Cytaty z jej dzieł do dzisiaj nie tracą na wartości. 

Kobieta napisała też wiele krótkich nowel takich jak: Gloria Victis, Oficer, Panna Róża, Bóg wie kto, i inne. Najczęściej publikowane były w magazynach. Są sporą częścią literackiego dorobku i można w nich zaobserwować aktualne wahania i problemy trapiące autorkę.

Nie możemy też zapominać o jej żywym zainteresowaniu życiem społecznym. Napisała mnóstwo felietonów, czy esejów na tematy, które akurat zajmowały ówczesne społeczeństwo. Można to wszystko przeczytać w trzytomowej Publicystyce społecznej.