Najlepsze powieści 2018 roku

2018 nie był złym rokiem dla literatury, wyszło sporo ciekawych i całkiem dobrych publikacji. Które wydane w 2018 roku powieści okazały się najlepsze? Jakich tematów dotyczyły wydane w ciągu ostatnich 12 miesięcy książki? 

-> Przejrzyj też nasze zestawienie najważniejszych wydarzeń w literaturze w 2018 roku!

1. Sprzedawca początków powieści Matei Visniec, Universitas, Kraków 2018

Brak zainteresowania krytyki tą postmodernistyczną powieścią z jednej strony zadziwia, z drugiej zaś pokazuje, jak dużą rolę w tym zakresie odgrywa wydawnictwo, które w tym przypadku kojarzone jest raczej z monografiami naukowymi, aniżeli z literaturą piękną. A Sprzedawca… jest prawdziwą rumuńską perełką literacką, w której zakochają się wszyscy miłośnicy prozy, bo jest to powieść o literaturze, o procesie twórczym, o wybitnych pisarzach i pełna interpretacji tytułowych początków powieści. A przy okazji jest to manifest podnoszący wszelkie problemy świata, a także upominający ów świat o uwagę dla rumuńskiej literatury, która dotąd nie doczekała się nagrody Nobla.

2. Lincoln w Bardo Grzegorz Saunders, Znak

 Nie bez powodu ta książka znalazła się na większości list najlepszych tytułów roku. Celowo nie określiłam jej mianem powieści, bo równie dobrze można jej formę zaliczyć do dramatu.

Tu powiem krótko, Lincoln w Bardo jest tak bardzo romantycznym dziełem, że autentycznie dziwię się, że zostało ono stworzone w XXI wieku w Ameryce. Saunders w poprzednim wcieleniu musiał być Mickiewiczem lub Słowackim, bo Lincoln w Bardo przywołuje skojarzenia z Dziadami czy Królem-Duchem. A główny bohater, Willie, syn Abrahama Lincolna jest wzorową kreacją romantycznego dziecka, niewinnego i dobrze oswojonego z przestrzenią pozaziemską.

I Bardo – u Saundersa nazwa zaświatów, u nas miasteczko leżące w sąsiedztwie Ząbkowic Śląskich, dawniej Frankensteina, z którego wydarzenia zainspirowały Mary Shelley do napisania najsłynniejszej powieści grozy. Przypadek? Nie chce mi się w to wierzyć.

3. Zielone sari Ananda Devi, Wydawnictwo w Podwórku

To jedna z książek podejmujących temat śmierci, choroby i świadomego doświadczania zmian zachodzących w naszym ciele. Na to pozwala narracja pisana z perspektywy umierającego na raka starszego mężczyzny.

Równocześnie jest to bolesna i trudna w odbiorze proza o przemocy, pogardzie i nienawiści, której źródłem jest poczucie niskiej wartości i chęć zdominowania oraz zdegradowania osób o wyższej pozycji społecznej. To jedna z mocniejszych książek minionego roku.

4. Ucho igielne Wiesław Myśliwski, Znak

Kolejna powieść o zmaganiach ze starością, tym razem w kontrze do młodości.

Trudno powiedzieć, ilu tak naprawdę jest tu bohaterów, ale można założyć, że narratorem jest jeden, ten sam mężczyzna, młody i stary. Patrzący na późniejszego siebie z młodszej perspektywy, a także z dojrzałego, starszego czy wręcz umarłego punktu widzenia spoglądający fragmentarycznie swoją przeszłość, fragmentarycznie, wybiórczo. Nie ma w nim woli poprowadzenia swojego młodsze „ja” przez drogę bez przeszkód, bez błędów.

Retrospektywa pozwala skonfrontować dwa stany człowieka: pierwszy, który jeszcze za mało przeżył, by móc coś powiedzieć o życiu i uniknąć błędów, drugi, który doświadczył całego życia, ale zbyt późno, by móc z lepszą świadomością nim pokierować. A forma tych wspomnieć ma pokazać jak krucha i myląca jest nasza pamięć.

5. Latawiec z betonu Monika Milewska, Mando

Powieść na granicy reportażu i fikcji. Z jednej strony zabawna, lekka, przyjemna krótka proza, z drugiej zaś wręcz symbolicznie stanowi przegląd polskiej historii najnowszej.

I jest to historia wpisana w miejsce nie-pamięci, czyli w jeden z kilku bardzo długich, betonowych wieżowców zwanych falowcami. Historia miejsca, architektury socrealizmu przeplata się z codziennymi losami jego mieszkańców, zmagającymi się z urokami mikromieszkań, niedojeżdżającą na każde piętro windą, a także dopasowującymi się do zmieniających się realiów politycznych, społecznych i technologicznych.

Historia kobiet

Gdybyśmy mieli wyróżnić wiodące tematy literackie minionego roku, wśród nich znalazłby się wątek historii kobiet – na co zwróciły uwagę dziewczyny z Barłogu Literackiego – wszak w 2018 roku obchodziliśmy stulecie praw wyborczych kobiet. I jest to wątek związany z pracą kobiet – czy to w fabrykach, czy to w rolach służących. Warto tu wspomnieć o takich książkach, jak Aleja włókniarek Marty Madejskiej, Służące do wszystkiego Joanny Kuciel-Frydryszak, Anioł w domu, mrówka w fabryce Alicji Urbanik-Kopeć czy Przemilczane. Seksualna praca przymusowa w trakcie II wojny światowej Joanny Ostrowskiej.

Historia polskiej kuchni

Kolejnym popularnym w 2018 roku tematem, też niejako związanym z rolą społeczną kobiet, ale nie tylko, była historia polskiej kuchni. Nie tylko wznowiono i ładnie edytowano felietony Marii Iwaszkiewicz w Kuchni Iwaszkiewiczów, ale też pojawiła się biografia Lucyny Ćwierczakiewicz (Pani od obiadów. Lucyna Ćwierczakiewicz. Historia życia Marta Sztokfisz). Ponadto wydano książki-rozmowy o zapomnianych smakach rodzimej kuchni Kapłony i szczeżuje. Opowieść o zapomnianej kuchni polskiej Jarosława Dumanowskiego i Magdaleny Kasprzyk-Chevriaux i kulturze kulinarnej Smak kwiatów pomarańczy. Rozmowy o kuchni i kulturze Tessy Caponi-Borawskiej i Agnieszki Drotkiewicz.

Starość i śmierć

Odchodząc od literatury faktu, da się zauważyć, że starość i śmierć (także młodych) to motyw uniwersalny, ale dość często obecny w najgłośniejszych powieściach minionego roku. Wystarczy tu wspomnieć o Krótkiej wymianie ognia Zyty Rudzkiej, Dokąd odchodzą parasolki Afonsa Cruza czy Kontenerze Marka Bieńczyka – a inne tytuły wpisujące się w ten nurt znajdują się w powyższym zestawieniu najlepszych książek beletrystycznych 2018 roku.