Recenzja książki: Różaniec

Recenzuje: Uleczkaa38

George Orwell, Ray Bradbury, Aldous Huxley czy też nieodżałowany Janusz A. Zajdel to mistrzowie powieści dystopijnej, ukazującej przerażający, okrutny i niezwykle pesymistyczny obraz przyszłości człowieka i naszego świata. Gdy mogłoby się wydawać, że w tym nurcie nie może pojawić się już kolejna, równie dobra książka, na rynek trafia najnowsza powieść Rafała Kosika - Różaniec. To pozycja znakomita, a autor za jej sprawą na trwałe wpisuje się w historię polskiej science-fiction. 

Powieść Rafała Kosika przenosi czytelnika w daleką przyszłość, gdy rozmieszczone w przestrzeni kosmicznej ogromne pierścienie zastąpiły dawną Ziemię w wyniku nie do końca wyjaśnionej katastrofy, określonej mianem Przemiany. Każdy z pierścieni odpowiada jednej z dawnych metropolii i zamieszkiwany jest przez obywateli danego miasta. W jednym z takich obiektów - Pierścieniu Warszawa - żyje główny bohater, Harpad, zajmujący się na co dzień nielegalnym ustalaniem punktów PZ (punktów zagrożenia) każdego z mieszkańców pierścienia. Po przekroczeniu określonej granicy tych punktów następuje bezlitosna eliminacja danego człowieka. Spokojne i w miarę bezpieczne życie Harpada ulega diametralnej zmianie, gdy pewnego dnia wplątuje się on w polityczno-rebeliancki spisek. Ta działalność niesie śmiertelne zagrożenie jemu i jego córce, Marysi.

Różaniec to z jednej strony pełnokrwista, niezwykle mroczna powieść dystopijna o przerażającym losie człowieka w odległej przyszłości, z drugiej zaś - to pozycja oferująca  nie mniej ekscytujące elementy literatury sensacji, political-fiction, grozy... To książka napisana z ogromnym rozmachem, ukazująca czytelnikowi kompletny obraz zupełnie nowego świata i życia jego mieszkańców, ale też kompletna, barwna, trzymająca w napięciu do samego końca opowieść o poszukiwaniu prawdy. Lektura tej książki dostarcza niezwykłych emocji, wrażeń, przeżyć, zmusza też do ważnych przemyśleń. Ponadto oferuje cenne odpowiedzi na kluczowe pytania o to, dokąd zmierza nasz współczesny świat...

Pod kątem fabularnym książka prezentuje się wybornie. Kosik stworzył skomplikowaną, inteligentną, niezwykle rozbudowaną intrygę, której odkrywanie stanowi rozrywkę na najwyższym poziomie. Autor zapoznaje czytelnika z głównym bohaterem i zaprasza do towarzyszenia mu w jego pracy oraz życiu osobistym, w którym nagle pojawia się polityczno-rewolucyjny spisek... Spisek, stawiający Harpada między swoistym młotem a kowadłem. Tu nie ma dobrego wyboru - można wybrać jedynie zło lub tylko nieco mniejsze zło. Pojawia się też wielka polityka, zaczyna się też niebezpieczna gra Harpada z półświatkiem, balansowanie na granicy tragedii, która i tak nieuchronnie nastąpić musi... To wszystko stanowi jednak jedynie preludium do drugiej części opowieści - mrocznej historii o życiu w świecie Różańca. Całość puentuje wybitne zakończenie, dające tyleż samo odpowiedzi, co i pytań...

Na atrakcyjność lektury duży wpływ ma sposób toczenia jej narracji. Autor czytelnikom naprzemiennie rozdziały przedstawiające poczynania głównego bohatera - Harpada, i fragmenty opisujące wydarzenia z życia innych bohaterów. Czasami w kilku lub kilkunastu nawet kolejnych rozdziałach nie obserwujemy poczynań Harpada, skupiając się w tym czasie na życiu innych postaci, co automatycznie potęguje napięcie, ciekawość i głód poznania dalszego rozwoju wątku dotyczącego głównego bohatera.

Skoro mowa o Harpadzie - to postać, z którą czytelnik może łatwo się identyfikować, może się zżyć, polubić ją. To dobry z natury człowiek, który ma mnóstwo wad, ale potrafi odróżnić dobro od zła. Jego życie osobiste nie do końca się ułożyło, o czym świadczy separacja z żoną i rzadkie spotkania z córką, lecz choć w pewnym stopniu rekompensuje mu to jego życie zawodowe i pozycja najlepszego nuzzlera w Warszawie. Co ważne, jest to typ bohatera dysponującego wyjątkowymi zdolnościami i talentami, stopniowo odkrywamy wraz z nim samym. Świetnie wypadają także sylwetki warszawskich polityków, ubiegających się o urząd prezydenta pierścienia. To zakłamani, samolubni, bezwzględni ludzie, którzy dla władzy zrobią wszystko - włącznie z tym, co najgorsze. Z kolei dzięki perspektywie córki Harpada - Marysi - poznajemy powieściową Warszawę w wyjątkowy sposób...

Pierścień Warszawa to sztuczny, duszny, ciasny twór, obejmujący kilka dawnych warszawskich dzielnic i kilkadziesiąt głównych ulic, skonstruowanych na wzór pionowych konstrukcji. Sztuczne niebo, sztuczne słońce, sztuczne drzewa... Po prostu: sztuczna rzeczywistość. Rzeczywistość, oparta na inwigilacji poprzez tysiące kamer i podsłuchów, na strachu przed Eleminacją i wszechobecnej władzy SI o nazwie "g.A.I.a", która - de facto - przydzielając każdemu z obywateli punkty PZ, decyduje o tym, kto może cieszyć się wolnością, a kto zostanie skazany na tajemniczą eliminację. Pierścień Warszawa, podobnie jak cały system podobnych tworów, składających się na Różaniec, kryje jednak znacznie więcej tajemnic.

Wielką siłą tej opowieści jest jej niepowtarzalna atmosfera, podszyta aurą tajemnicy, niedopowiedzenia i lęku. Poznając Warszawę wraz z bohaterami tej książki, sami czujemy się tak, jakbyśmy byli zamknięci w tym sztucznym tworze, nieustannie inwigilowani i nie do końca potrafimy pojąć, czym właściwie to swoiste miasto jest. Zwątpienie, otumanienie, przeświadczenie o tym, że coś jest bardzo nie w porządku i postępujące szaleństwo - to klasyczne elementy dystopii, które Rafał Kosik sprawnie wykorzystuje.

Różaniec to więc powieść znakomita, jeśli nie wybitna. To kompletny, spójny i niezwykle intrygujący obraz przerażającego świata przyszłości, którego zrozumienie stanowi cel tej lektury. Takie książki powstają bardzo rzadko. Nie można powieści Rafała Kosika przegapić!