Recenzja książki: Księżniczka na wygnaniu czyli osiem żywotów Reginy Różyczki

Recenzuje: Danuta Szelejewska

Właściwy rozwój człowieka warunkowany jest wieloma czynnikami, wśród których ogromną rolę odgrywają prawidłowe relacje społeczne. Psychologiczna powieść Księżniczka na wygnaniu, stanowiąc przestrogę, pokazuje, jak łatwo można zniszczyć ufność, radość i pewność siebie, utrwalając tym samym strach oraz wyzwalając trudności w budowaniu poczucia własnej wartości i tożsamości.

Opuszczając dom dziecka, Regina Różyczka nie ma jasno określonych celów. Nie ma też miejsca, gdzie mogłaby się zatrzymać. Dom dziecka zabrał jej wszystko, niczego nie dając w zamian – tego Regina była pewna. Co ma robić? Gdzie się podziać? Jak dalej żyć? Wspomnienia z dzieciństwa wcale nie dają jej nadziei (tak bardzo chciałaby je wyprzeć z pamięci!), wprost przeciwnie: stojąc pośrodku nocy na ciemnej ulicy, z walizką pełną książek, smutnym wzrokiem patrzy w nieprzenikniony mrok. Myślami wraca do przeszłości. I przytula szarą kotkę, która – do tej pory bezdomna – od teraz towarzyszyć będzie Reginie na każdym kroku.

Książka Katarzyny Ryrych jest wyjątkowo trudna. Tytułowe … osiem żywotów Reginy Różyczki to osiem trudnych etapów jej dotychczasowego życia: życia wypełnionego brakiem poczucia bezpieczeństwa, świadomością odrzucenia przez mamę i babcię, drażniącym zapachem alkoholu, zmienianiem pieluch młodszej siostrze, surowym wychowaniem, karami, pobytami w kolejnych placówkach wychowawczych (kościelnych i państwowych) oraz spotkaniami w gabinetach pedagoga i psychologa, a także ciągłym strachem, niepewnością jutra, zdradzoną przyjaźnią, wreszcie – próbą samobójczą i przymusowym pobytem na zamkniętym oddziale psychiatrycznym. Czy w sytuacji, gdy Regina uodporniła się na kary i nie oczekuje nagród, braki są do odrobienia? Czy poszukiwanie swojego miejsca na ziemi ma jeszcze sens? A co, gdy nie znajdzie się choć jeden przyjaciel, który zrozumie, pomoże, nie przejdzie – jak gdyby nigdy nic – obok, nie pozostanie obojętnym? Wiele zła może uczynić odczuwane przez dziecko poczucie braku bezpieczeństwa.

Niełatwa w odbiorze publikacja Wydawnictwa IBIS każdemu da wiele do myślenia. Poruszone w niej tematy wyzwalają silne emocje. Prowokują do stawiania pytań i szukania odpowiedzi. Wytłuszczoną czcionką zapisano wydarzenia rozgrywające się po opuszczeniu przez Reginę domu dziecka, zwykłą – przywoływane przez nią wspomnienia. Pobudzają do refleksji przeplatające się ze wspomnieniami pytania, najpierw wynikające z dziecięcej ufności, potem – charakterystyczne dla dorastającej panienki, wreszcie – typowe dla kogoś doświadczonego przez los, kto w dniu osiągnięcia pełnoletniości rozpoczyna samodzielny byt. Nie dziwią więc zarysowane w lekturze egzystencjalne dylematy, pretensje bohaterki do życia i świata. Nie dziwią też wulgaryzmy, odzwierciedlające realia życia w placówkach opiekuńczo-wychowawczych, gdzie przebywają dzieci i młodzież z trudnych środowisk, którym bagaż doświadczeń utrudnia nawiązywanie prawidłowych relacji międzyludzkich. Powtarzająca się grafika korony (Upadłaś? Podnieś koronę, otrzep się i wstań!) akcentuje odporność na życiowe przeciwności – właśnie tak Regina Różyczka postępowała od dziecka. W Posłowiu zamieszczono wyjaśnienia autorki, dotyczące zagadnień wychowawczych i uzależnienia od alkoholu, podano numery telefonów zaufania (wraz z adresami służących wsparciem stron internetowych), wyliczono pozycje bibliograficzne oraz strony www z artykułami.

Po lekturze warto, by i czytelnik sam sobie odpowiedział na pytanie, czym kieruje się w kontaktach z drugim człowiekiem.

Tagi: dla młodzieży