Niemoralna. Kalina
Ula Ryciak

Lubicie czytać biografie? Intrygują Was losy ludzi, których znacie z historii, czy ekranu telewizora? Bo znamy ich nazwiska, czy twarze, ale tak naprawdę nic o nich nie wiemy.

Ja ostatnio sięgnęłam po historię Kaliny Jędrusik, którą kojarzyłam jedynie z Kabaretu Starszych Panów i filmu „Ewa chce spać” i powiem Wam, że zupełnie nie byłam świadoma jak barwną postacią była. Jak wielkie kontrowersje budziła swoim wyglądem seksbomby i wyzywającym zachowaniem w latach 60. i 70. Kochano ją, lub nienawidzono, nikt jednak nie pozostawał wobec niej obojętny. Niezależna, wyłamująca się konwenansom, przekraczająca granice i angażująca się całą sobą jeśli jej na czymś zależało. Już sam jej związek ze Stanisławem Dygatem stanowiłby tak intrygującą, że aż niewiarygodną fabułę powieści. Układ, w którym żyli i w  naszych czasach wywołałby wśród wielu osób zgorszenie, czy krzywe spojrzenia.

Autorka kreśli wielowymiarowy obraz Kaliny Jędrusik opierając się zarówno na dostępnej literaturze, opiniach osób, z którymi się stykała, jej dorobku artystycznym, ale również własnych domysłach odnośnie do jej emocji. Pokazuje obraz kobiety, która kochała życie, mimo, że nie szczędziło jej również cierpień. Która potrafiła z niego czerpać garściami.

Z pewnością książka nie wyczerpuje tematu, ale dla osoby jak ja, która nie wiedziała o tej ciekawej postaci praktycznie nic, jest to prawdziwa skarbnica wiedzy wzbogacona wieloma zdjęciami zarówno z jej kariery, jak i prywatnymi. I podobnie jak wobec Kaliny Jędrusik nie można było pozostać obojętnym, tak i jej historia wywołuje silne emocje. Czasami bawi, zaskakuje, częściej porusza i skłania do refleksji. Warta uwagi.

„Ciało pamięta. Ciało czeka. Na ruch źrenic, zwilżenie ust, gest odgarniania włosów przy skroniach albo szmer głosu, ciepły jak wytarmoszona kołdra. Wystarczy poruszyć fotografią, jedno zbliżenie, a skóra nasiąka wspomnieniem. Jakby urok przechowanego w pamięci fantazmatu polegał na nadziei, że to, co się zdarzyło, może powrócić” [1].

Kalina Jędrusik, słynny symbol seksu drugiej połowy XX wieku, piosenkarka, aktorka filmowa i teatralna, niezapomniana gwiazda Kabaretu Starszych Panów. Niepokorna i niezależna, chodząca jak kot własnymi ścieżkami, gorszycielka emanująca swoją cielesnością – taki portret słynnej aktorki maluje w jej najnowszej biografii „Niemoralna. Kalina” Ula Ryciak.

Jędrusik urodziła się po to, aby olśniewać i przyciągać wzrok. Kontrowersyjna  i uczuciowa zdawała się nie zważać na konwenanse. „Pomińmy bogów i ich plany na przyszłość. Liczy się: Carpe diem! Kurwa mać! Kalina powtarza tę maksymę jak papuga, raz cicho, raz na głos, akcentując przekleństwo” [2].

„Niemoralna. Kalina” to biografia nie chronologiczna, a złożona z obrazów z życia artystki, przedstawiająca jej emocje i pragnienia. Ryciak swobodnie i z gracją operuje faktami z młodości i kariery Jędrusik, tworząc nastrojową i intymną opowieść skonstruowaną w sposób problemowy. Dygresje przenoszą czytelnika z dorosłego życia gwiazdy w jej dzieciństwo i młodość.

Kalina Jędrusik swoim stylem bycia często mimowolnie wywoływała skandale. Największe zainteresowanie budził jej romans, a potem małżeństwo ze Stanisławem Dygatem. Poczytny pisarz w chwili wybuchu obustronnego uczucia był już, a właściwie jeszcze żonaty – rozwiódł się z Władysławą Nawrocką dla o wiele młodszej, dobrze zapowiadającej się aktorki, jaką była Jędrusik. Ona, niebotycznie zauroczona Dygatem, pozostawała wpatrzona w niego jak w wyrocznię, miłość życia. „Staś nie znosi fałszu, powtarza znajomym. Staś dąży do prawdy, Staś po prostu jest szczery. Z czasem zda sobie sprawę, że nawet on się myli. Ale przyznaje się do błędu. To od niego nauczy się, że można podważać to, co mówiło się wcześniej” [3]. Nie mniejsze zainteresowanie w artystycznym środowisku budzą znajomości Kaliny z mężczyznami w już trakcie trwania tego małżeństwa. Czy faktycznie związek Dygatów był otwarty, a kochankowie Jędrusik zamieszkiwali we wspólnej willi małżonków?

„Niemoralna. Kalina” przybliża znaną aktorkę w bezpośredni sposób, jak realną, żywą postać, bez utrwalania legendy i stawiania literackich pomników. Nazwy organów i części ciała służące za tytuły kolejnych rozdziałów są kluczami do ich odczytania i swojego rodzaju zabawą z czytelnikiem. Przede wszystkim jednak Ryciak pisze pięknym językiem – nieco lirycznym, trochę nawiązującym do twórczości poetów i tekściarzy piosenek z lat świetności Kabaretu Starszych Panów i aktywności aktorskiej Jędrusik. Kolejne rozdziały chłonie się i z zaciekawieniem ogląda liczne fotografie, którymi okraszono tekst.

„Zaczynać od langusty, iść na małą słodycz u Floriana, potem deser w Mercerie, po drodze kawa z cykorią, dalej befsztyk na Lido” [4]. Ula Ryciak proponuje niepowtarzalną podróż przez życie Kaliny Jędrusik u jej boku – przez przesiąknięte smakami i zapachami Włochy z miesiąca miodowego z Dygatem i pierwsze kroki na deskach teatru, po smutki i rozpacze – śmierć bliskich i przemijanie ciała, co kiedyś zachwycało. I w tę podróż, pełną barw i apetytów, aż szkoda się nie wybrać.

[Recenzja opublikowana na innych portalach czytelniczych]

[1] Ula Ryciak, „Niemoralna. Kalina”, Wydawnictwo Literackie 2021, str.9.

[2] Tamże, str. 89.

[3] Tamże, str. 57.

[4] Tamże, str. 127.

„Niemoralna.Kalina” – tytuł bardzo prowokacyjny, ale i skłaniający do refleksji…
Czym jest moralność?
Od czasów Dulskiej to pytanie wciąż żyje…
Kim jest kobieta moralna albo niemoralna?
Kim była Kalina Jędrusik?
Zanim napiszę o książce, kilka słów o autorce tej niezwykłej biografii.
Ula Ryciak to biografka potrafiąca zaintrygować i zaciekawić. Pisze w sposób niezwykły – umie połączyć fakty z literacką narracją, wykonuje tytaniczną pracę, a potem raczy czytelników opowieścią, która jest prawdziwa do bólu, a jednocześnie liryczna. Mało kto tak potrafi.
Kalina moralna czy niemoralna?
Przede wszystkim z książki Uli Ryciak wyłania się portret kobiety nietuzinkowej, artystki znanej, lubianej tak samo jak nienawidzonej (również przez Gomułkę i jego przaśną żonkę).
Ta książka jest opowieścią o Kalinie – aktorce, piosenkarce, gwieździe, którą mąż (Stanisław Dygat) próbował wykreować na seksbombę PRL-u. To akurat mu się udało równie dobrze jak wspaniałe powieści i opowiadania.
Chciał również uczynić w Kaliny polską Marilyn
Monroe – nie wyszło, bo nie te czasy i nie ten kraj…
Ula Ryciak pokazuje Kalinę nie tylko jako gwiazdę, ale również kobietę, której lekarskie „błędy i pomyłki” odebrały możliwość bycia matką.
Kalina to także osobowość obciążona przez rodzinną historię.
Niepokorna skandalistka mająca na koncie wiele głośnych romansów. A jednak wciąż żona Dygata. Stasia…
Jeśli ktoś spodziewa się po tej książce plotek na miarę różnych brukowców, to się rozczaruje.
Ula Ryciak nie skupia się jedynie na alkowie – pokazuje różne oblicza tytułowej bohaterki, a jednocześnie przywołuje wiele anegdot dotyczących świata filmu, teatru, kabaretu sprzed lat.
„Kabaret Starszych Panów” – ktoś to jeszcze pamięta?
Kalinę Jędrusik poznajemy również przez pryzmat wspomnień jej współczesnych (m.in. Agnieszki Osieckiej).
Polecam tę biograficzną opowieść wszystkim, którzy szukają w takich książkach czegoś więcej niż tania sensacja i potrafią zadumać się nad losem prawdziwych gwiazd… BEATA IGIELSKA