Mama zawsze wraca
Agata Tuszyńska

Czasami jest tak, że książka trafia w nasze ręce, nie wtedy, kiedy została wydana, ale dopiero w momencie, kiedy jesteśmy na nią gotowi. Tak było z książką Agaty Tuszyńskiej „Mama zawsze wraca” z ilustracjami Iwony Chmielewskiej. Natrafiłam najpierw na tytuł książki, który bardzo mnie zaintrygował. A tematyka warszawskiego getta…jakże mi bliska…

Później zobaczyłam okładkę i ona już we mnie została. A słowa z książki „Czy już mam dobry wygląd?” prześladowały mnie przez kilka kolejnych tygodni. Ta książka za mną chodziła, bo na każdym kroku się na nią natykałam, najczęściej na fb. Szukałam jej w moich księgarniach, ale wszędzie mnie odsyłano, że trzeba zamówić, bo na miejscu nie ma. Pomyślałam, że to musi być niezwykła książka. Tym bardziej wyczekiwałam jej z niecierpliwością, która została wystawiona na dużą próbę przez dłuuugi weekend majowy.

Wczoraj w końcu nadeszła…i powiem tak… to jest przepiękna książka o miłości matki i córki, o dobroci, o wierze i wytrwałości. I o potędze wyobraźni. Agata Tuszyńska w niezwykły sposób opisuje codzienne wydawałoby się czynności w warszawskim getcie, gdzie mama z wielką cierpliwością uczyła swoją maleńką córkę wszystkiego, od pisania, liczenia po haftowanie. Uczyła córkę wyobrażać sobie różne czynności jak chociażby jazdę na narysowanych na podłodze sankach. Opowiadała jej życie wykorzystując to co ma pod ręką: węgiel, patyki, drewno, ścianę, podłogę, łyżkę. Szczególnie ta łyżka, która pełniła rolę igły zapadła w świadomości małej Zosi na zawsze. Tak, mama była dla małej całym światem i uczyła dziewczynkę tego świata. Poznajemy kobietę pełną ciepła, cierpliwości, miłości do ludzi i do zwykłych, nawet najprostszych czynności. Poznajemy wybitną nauczycielkę, która z wielką pasją uczyła swoją córkę życia.

Ilustracje Iwony Chmielewskiej mogłyby stanowić według mnie oddzielną książkę, ale kompletnie dopełniają poetyckie słowa Agaty Tuszyńskiej. Wbijają w fotel, działają na wyobraźnię, zostają w nas.

Zaskoczyły mnie słowa dorosłych, tam w Izraelu, by dziewczynka nie opowiadała tego, co przeżyła w Polsce. A ona szybko zrozumiała, że musi swoje wspomnienia trzymać w sobie, musi się przystosować do nowej rzeczywistości, aby nie odstawać, wtopić się w nową krainę, by być akceptowaną…

Na szczęście Zosia opowiada, tak pięknie opowiada o miłości do haftu, którego nauczyła ją jej mama tam w getcie i opowiada o swojej mamie.

Polecam tę przepiękną książkę, gdzie świat naiwności zderza się z przykrą rzeczywistością, ale gdzie siła wyobraźni daje nadzieję. I dają nadzieję wspomnienia, bo dziewczynka musiała ukrywać je tak jak mama ukrywała ją w getcie. Na szczęście poznaliśmy je…

AleBabka AleBabka

Jak zapewnić bezpieczenstwo dziecku, na które wszędzie czyha śmierć? Jak dać mu szczęście, choć nie może wychodzić z piwnicznej skrytki? Jak zapełnić jego czas, gdy nie ma zabawek i trzeba być cicho?

Mama Zosi Zajczyk (Jael Rosner) robiła wszystko, by jej córka miała szczęśliwe dzieciństwo, choć przyszło jej dorastać w warszawskim getcie. Wymykała się za mury, by zdobyć jedzenie, choć łatwiej było karmić wyobraźnię, niż brzuchy. Wiele ryzykowała, by wyprowadzić inne dzieci oraz zapewnić choć minimum pożywienia swojej córce, która z głodu czasami zjadała ściany. Córce, która mieszkała ze szczurami, a za jedyną zabawkę miała głowę lalki.

Czytanie ,,Mama zawsze wraca" bolało. Całość pełna jest dziecięcej naiwności, która musiała zmierzyć się z brutalnym światem. Bliscy umierają, Niemcy biją i zabierają, ciągle odczuwany jest głód, mama nie zawsze wraca, a napotykani ludzie -- choć chętni do udzielenia pomocy -- czasami mogą ranić. Zosi udało się przeżyć piekło i w końcu trafić do Izraela, gdzie nie wolno było jej mówić o tym, czego doświadczyła w Polsce. Wspomnienia te oddalały ją od innych, nie pozwalały wejść w relacje, alienowały. Musiały minąć lata, by była w stanie głośno mówić o tym, jak wyglądało jej życie. Słowa te spisała Agata Tuszyńska i jestem jej ogromnie wdzięczna za trudne zadanie, którego się podjęła.

Ilustracje Iwony Chmielewskiej są nieco mroczne, pełne symboli. Tylko podkreślają coś, co nie daje mi spokoju -- początkowo myślałam, że to książka dla dzieci, ale zdecydowanie tym nie jest. To wspomnienia pełne bólu, które nie są dla każdego. Są ciężkie i oblepia ją duszę, ale warte są poznania. Całość jest piękna i zostaje w głowie na długo.