Recenzja książki: Ciało człowieka w malarstwie ikonowym. Podręcznik metodyczny

Recenzuje: Danuta Szelejewska

Oddany do rąk czytelnika album Ciało człowieka w malarstwie ikonowym jest ostatnią częścią cyklu opublikowanego przez Wydawnictwo Jedność. Ponieważ – stanowiąc podręcznik metodyczny – uczy początkujących ikonografów komponowania, rysowania oraz wypełniania kolorem poszczególnych fragmentów obrazu, wskazane jest zaopatrzenie się również w poprzednie tomy (autorka odwołuje się do ich treści a wytyczne w nich zawarte znajdują zastosowanie na obecnym etapie nauki).

Bazująca na kursie Brukselskiej Akademii Ikony treść Ciała człowieka… pozostaje wierna – ze względu na bogactwo artystycznych środków przekazu – średniowiecznym zasadom malarskim. Ułatwiając czytelnikowi zrozumienie pojęcia złożonego i zaokrąglonego kształtu przestrzennego, Irina Gorbunova-Lomax zachęca go do wzięcia udziału w opierającym się na studiowaniu kształtu zwykłego jaja wstępnym ćwiczeniu (policzki, biodra, dłonie, palce, szyja, ucho, nos i obojczyk są złożonymi, zaokrąglonymi formami), którego celem jest sprawdzenie przygotowania ucznia do pracy nad partiami cielesnymi. Szczegółowo analizując przykłady przedstawień części ciała człowieka, autorka rozważa kwestię konturów, a także zajmuje się sprawą najczęściej spotykanych ułożeń rąk i stóp, pamiętając równocześnie o kolorystyce karnacji oraz warstwach wyświetlenia. W bardziej złożonej części kursu (ludzka głowa) proponuje najpierw ćwiczenia z przedstawienia uczesania, wąsów i brody (jako przykłady podaje konkretnych świętych), a dopiero po nich przechodzi do detali twarzy (nos, oczy, wargi, uszy), wieńcząc je serią dwunastu ćwiczeń z głowami świętych. Po owej serii zadań – zgodnie z zapewnieniem autorki – uczeń może już przejść do pracy nad średniowiecznymi wzorami.

Oddany do rąk czytelnika album Ciało człowieka w malarstwie ikonowym przepełniony jest przydatnymi radami dzielącej się swoją wiedzą, fachowymi umiejętnościami oraz wieloletnim doświadczeniem ikonografki, która – jako historyk sztuki – może poszczycić się dogłębną znajomością tematu. Zawarte w albumie bogactwo artystycznych przemyśleń oraz profesjonalizm porad (wraz z fachowością dygresji i obalonymi mitami) to opierająca się na średniowiecznej spuściźnie propozycja dla adeptów ikonowego malarstwa. Zilustrowane – krok po kroku – liczne przykłady kompozycji (dobrej i słabszej jakości) szczegółowo przeanalizowano, wskazując równocześnie sposoby ich poprawy. Wytłumaczono wiele pojęć architektonicznych. Pomocą służą zestawienia, wypunktowania, wyliczenia. Twarda okładka i kredowe kartki pozwalają na częste sięganie po lekturę, co w przypadku traktujących Ciało człowieka… jako podręcznik metodyczny jest jak najbardziej zrozumiałym.

Sięgający po publikację Wydawnictwa Jedność czytelnik (zwłaszcza początkujący ikonograf) odnajdzie w lekturze pomoc praktyczną.