Elementy pejzażu w malarstwie ikonowym. Podręcznik metodyczny
Irina Gorbunova-Lomax

Efekt końcowy.
Wpatrując się w jakiekolwiek dzieło widzimy wyłącznie go, a nie góry pracy, czasu i oddania pod powierzchnią. Tak łatwo ulec iluzji rezultatu i zapomnieć, że wytwór sztuki wymaga dni, miesięcy, a nawet lat. Nie inaczej jest w malarstwie ikonowym, o którym niedawno tu pisałam. Dlatego dziś od drugiej strony. Nie tej, która mieni się złotem i zamkniętą całością, ale tej, która jest toku. Stanowi żmudny proces, który prowadzi do ostatniego ruchu pędzlem. Zaczynamy.
||Podręczniki metodyczne Iriny Gorbunovej-Lomax: "Elementy pejzażu w malarstwie ikonowym", przekład: s. Jeremia Stańska, "Draperie w malarstwie ikonowym", Joanna Piaskowska, "Ciało człowieka w malarstwie ikonowym", przekład: Joanna Piaskowska, Wydawnictwo Jedność||
Przyroda okalająca przestrzeń całą.
Szaty, które podlegają zmienności struktury czy ułożenia. Wreszcie człowiek ze swoją miękką cielesnością. To wszystko elementy, które w malarstwie, w tym ikonowym, wymagają precyzji plastyki, umiejętności, a tego nie osiągnie się bez ćwiczeń i poświęcenia. Bo milowy krok, z tych drobnych się składa.
Pisanie ikon przeżywa dziś swoje przebudzenie. Także to dostrzegacie? W moim otoczeniu wiele jest osób, którym blisko do tego świata prostoty i tajemnicy zarazem. Jednak tak jak w każdej sferze i tu nie można się zatrzymać, by się wciąż rozwijać. Warto czerpać ze spuścizny jaką niesie nam historia, tradycja i duch w nich zawarty, bo to zawsze owocuje.
Zatem przedstawiam Wam książki - swoisty kurs, który odbyć można w zaciszu własnego domu. Wstępujemy do szkoły pisania ikon, a naszą przewodniczką jest sama Irina Gorbunova-Lomax, wybitna artystka, wykładowczyni, doświadczona malarka ikon, której dzieła można znaleźć na całym świecie. Celem niniejszych warsztatów jest przygotowanie ręki i oka do głębszej percepcji, biegłe posługiwanie się narzędziami, unikanie oczywistych błędów, doskonalenie myślenia przestrzennego, wreszcie wypracowanie poczucia rytmu i proporcji. Jest więc do czego dążyć, ale warto stawiać sobie wysokie wymagania.
Lektury składają się z części teoretycznej, praktycznej i zakończenia. Wytrwale wędrujemy przez trzy części, które krok po kroku odsłaniają przed nami tajniki tworzenia ikon. Pejzaż to bogactwo natury - góry, woda, roslinność, architektura, który jako osobny gatunek malarstwa pojawił się kilka wieków temu. Skrywa w sobie fascynację nad cudem stworzenia. Artystyczny wyraz detali nabiera w nim znaczenia szczególnego. Bo tak, najmniejsze źdzbło trawy, czy drganie tafli wody wiele mówi. Draperie to fałdy materiału, harmonijki, wachlarze w różnorodności form. A to grzybki, baranie rogi, parabole, rękawy, węzły, chusty. Wielość możliwości. Wreszcie złożony kształ przestrzenny, jakim jest ludzkie ciało. Oto ręce, nogi, broda, włosy, skrzydła, głowy, w tym i świętych, z całą ich ekspresją i zróżnicowaniem. Zbieramy wszystkie światła, cienie, barwy, ruszając w to ikoniczne pielgrzymowanie.
Poznajemy różnice między szkołą akademicką i średniowieczną. Tradycja utożsamiania religinego malarstwa chrześcijańskiego ze stylistyką średniownieczną jest dużym uproszczeniem, co zostaje tu jasno wyłożone. Z każdą stronicą lepiej rozumiemy mistrzów i dotykamy historycznych wzorców. Z drugiej strony odkrywamy ewolucję i pojawiającą się stopniową złożoność kompozycji ikonicznych dzieł.
Bez wątpienia to kompendium wiedzy dla tych, którzy chcą zgłębić największe tajniki, wniknąć w bogactwo wiedzy na temat ich malowania i sztuki prawosławnej w wielu jej wymiarach. Co mnie ujęlo, to nacisk autorki na myśl krytyczną, która jest impulsem do twórczego, choć nie dowolnego, działania.
Język jest przejrzysty, rzeczowy i fachowy. Sięgamy do profesjonalnej terminologii, choć lektury nie są nią przeładowane. Tekst czynią bardziej atrakcyjną liczne konteksty, pogłębione analizy i odniesienia.
Na szczególną uwagę zasługuje tu warstwa graficzna, która swą estetyką i dbałością o detal, wzbudza mój podziw, towarzyszący mi ostatnio przy wszystkich lekturach Wydawnictwa Jedność. Twarda oprawa ze złotymi literami dodaje kunsztu i sprawia, że są to eleganckie, a przy tym wartościowe pomysły na prezent.
Zaintrygowała mnie historia powstania tych publikacji. Zostały napisane w języku rosyjskim, bazując na doświadczeniach autorki z francuskojęzycznymi uczniami w Belgii. Ikony mogą więc łączyć - pokolenia, narody, po prostu człowieka z człowiekiem. Jednak przede wszystkim człowieka z Bogiem.
Jeszcze przed lekturą i wykonywaniem szeregu zadań praktycznych, warto zadać sobie pytania. Czy podejmując się pracy twórczej chcesz stać się kopistą czy zyskać świadomość korzeni? Zostać artystą czy rzemieślnikiem? Bo malarz wprawdzie wybiera gatunek, a stylu na początku się uczy, by potem całe życie go doskonalić, jednak wpływ wrażliwości duszy jest tu nieoceniony.
Bo Ikona to wrota do tajemnicy, która koi. To Obcowanie z Teologią, tak donośnie, a jednocześnie subtelnie, mówiącą przez sztukę. Wsłuchajmy się.
Usłyszmy.

www.zyj-bardziej.pl