Recenzja książki: Bezlitosne ostrze pamięci

Recenzuje: Katarzyna Krzan

"Amerykański sen" - mit, o którym marzą miliony obcokrajowców przybywających od wieków na terytorium Stanów Zjednoczonych. Mit szybkiego sukcesu, kolorowych przedmieść i dobrobytu.

Laurie Halse Anderson pokazuje podszewkę tego mitu, mięso i flaki. Każdy sukces ma swoją cenę. Dominacja na rynkach paliwowych okupiona jest prowadzonymi na Bliskim Wschodzie wojnami. Wojnami, w których walczą i giną amerykańscy żołnierze. To oni wykonują całą "brudną robotę" w imieniu polityków, siedzących w czystych, sterylnych gabinetach. Jednym z takich żołnierzy jest ojciec bohaterki, nastolatki, która opowiada o swoim życiu z człowiekiem cierpiącym na zespół stresu pourazowego.

Hayley Rose jest zwykłą nastolatką, ale nie mogłaby zagrać w amerykańskim filmie z serii "dziewczyny z high school". Jej znajomi ze szkoły także by się do tego nie nadawali. Do grzecznych nie należą - palą, czasem piją, zaczepiają dziewczyny. Kilka razy w tygodniu mają w szkole szkolenia na wypadek ataku terrorystycznego. Więcej wiedzą o zachowaniu spokoju w sytuacji zagrożenia i rozbrajaniu napastników niż o tym, co było zadane. Lekcje odrabiają "na kolanie", a uczą się chińskiego. "Amerykański sen” w krzywym zwierciadle? Nic z tych rzeczy. Więcej w tej powieści bolesnej prawdy niż w jakiejkolwiek innej książce dla młodzieży made in USA.

Po powrocie ze szkoły, co samo w sobie jest wyzwaniem, jeśli spóźni się na autobus (a dzieje się to często, gdyż Hayley zostaje po lekcjach za karę), nasza bohaterka musi wracać przez miasteczko na piechotę, uważając, by nie zostać napadnięta, a w domu zastaje ojca. Wycofanego, zamkniętego w sobie człowieka, który nie potrafi pracować - ba, nie umie sobie nawet przygotować kanapki. Cierpi na lęki, czasem nie odzywa się przez kilka dni z rzędu. Budzi się z krzykiem, bo wciąż śnią mu się wydarzenia z wojny, zabijane dzieci, przyjaciele rozrywani na kawałki. To prawdziwy amerykański sen. Brutalny i krwawy. Nastoletnia córka jest jego jedyną opiekunką, pragnącą przywrócić mu normalność. Ale jest też dorastającą dziewczyną, która chciałaby związać się z kimś, wieść normalne, radosne życie, a nie tylko żyć w cieniu lęków, przeszywających boleśnie duszę jej ojca.

Książka niezmiernie poważna, ukazująca, jak wiele złego w ludzkiej psychice może poczynić doświadczenie wojny. W dodatku wojny tak odległej, nie związanej z koniecznością obrony własnego kraju i rodziny. Ojciec Hayley jest wrakiem człowieka, choć jeszcze niedawno był kapitanem dowodzącym ludźmi. Można tylko zadawać sobie pytanie, czy warto poświęcać zdrowie i życie swoich obywateli w imię szerzenia na świecie własnych zasad. Pytanie bez odpowiedzi, niestety.