Kobiety`44. Prawdziwe historie kobiet w powstańczej Warszawie
Agnieszka Cubała

Miesiąc temu obchodziliśmy kolejną rocznicę Powstania Warszawskiego. Mijają lata, ale ta konkretna data nadal wzbudza w ludziach ogromne emocje. Świadkowie ciągle żyją, choć wielu, niestety, odeszło. Pokolenie, powolutku przemijające. Dlatego tak ważne jest utrzymanie pamięci. A literatura to znakomity nośnik, więc z niemałą przyjemnością sięgnęłam po najnowszą książkę Agnieszki Cubały. „Spotykamy się” już po raz drugi, poprzednie wydawnictwo naprawdę mi się spodobało, o czym pisałam w recenzji. Jeśli kogoś interesuje, proszę poszperać. Wówczas autorka skupiła się na temacie szeroko pojętej miłości, a tym razem oddaje głos kobietom. Różnym, których wspólną historią jest właśnie Powstanie… Bardzo ciekawe, ponieważ uważam, iż potrzebujemy publikacji poświęconych stricte płci żeńskiej, ich spojrzeniu na wojnę. Były jej istotną częścią, odważnymi żołnierkami, bohaterkami, czasami tracącymi po prostu wszystko. Dosłownie, wszystko. Słuchajmy tych słów…

Cubała skupiła uwagę nie tylko na znanych postaciach: Danucie Szaflarskiej lub Annie Świrszczyńskiej. Ich historie znałam wcześniej, chociaż nie aż w takich detalach. Jednak najmocniej frapowały mnie wątki dedykowane zwyczajnym kobietom, które pewnego dnia musiały porzucić marzenia, stanąć ramię w ramię przeciwko wrogom. Głodne, zmarznięte, często pozbawione zaspokojenia podstawowych potrzeb człowieka. Martwiące o przyszłość swoją i swoich dzieci. Z perspektywy lat te obrazy nadal budzą trwogę, a w moim przypadku, również spore zdziwienie. Skąd one brały siłę!? Bezimienne dziewczyny, ponad życie ceniące godność. Bo wyłącznie ją miały na własność, gdy miasto powstawało oraz upadało.

Na uwagę zasługuje ładne wydanie, wypełnione zdjęciami, nadającymi tekstowi jeszcze większą dawkę realizmu, choć same opisy są dostatecznie sugestywne, mocne, szokujące. Z kart książki spoglądają na nas prawdziwi ludzie. I mocno działa na psychikę uświadomienie, przez jakie horrendalne piekło przeszli. A raczej, przeszły. Wiele z nich umiało wyobrazić sobie śmierć, w końcu towarzyszyła im niczym dobra kompanka. Ale gwałt wzbudzał grozę. Myślę teraz o kobietach, dekadami niepotrafiącym mówić o swoim bólu, a nosiły go na barkach, samotnie.

Wracając do znanych uczestniczek Powstania, w jednym z wywiadów Agnieszka Cubała stwierdziła, że wyjątkowo nią wstrząsnęła biografia aktorki, Małgorzaty Lorentowicz. Gdy byłam dzieckiem, to lubiłam ją oglądać w popularnym serialu „W labiryncie”. Ta starsza pani imponowała mi emanującą od niej siłą, której wówczas nie umiałam sobie wytłumaczyć. Teraz już wiem, właśnie dzięki recenzowanej aktualnie pozycji, z czym musiała się Małgorzata zmierzyć. Gehenna nie minęła po wojnie. Lorentowicz dołączyła do Polskiego Czerwonego Krzyża, działu grobownictwa, gdzie pomagała w identyfikacji zwłok koleżanek, kontaktował z ich rodzinami. Dopiero praca w teatrze, później na planach filmowych, dawała jej namiastkę ukojenia…

„Kobiety ’44” to bardzo przejmująca, ale piękna lektura. Autorka podeszła do opisywanego przez siebie tematu z ogromnym szacunkiem, zainteresowaniem, co przełożyło się na jakość książki. Rekomenduję każdej osobie, którą ciekawi zagadnienie Powstania Warszawskiego od różnych stron. Również czytelnikom poszukującym publikacji wciągającej oraz wzbudzającej emocje. Tak, jak już wspominałam wyżej, uroniłam kilka łez, dlatego polecam trzymanie chusteczek, bowiem jestem pewna, że Wy też poczujecie to, co ja. Czekam na kolejne pozycje sygnowane nazwiskiem Agnieszki Cubały.

Jak co roku w okresie wakacyjnym staram się przeczytać coś o Powstaniu Warszawskim. Tym razem padło na "Kobiety '44" Agnieszki Cubały. Niestety nie jest to książka nawet zbliżona poziomem do czytanych przeze mnie w ubiegłych latach "Dziewczyn z Powstania" Anny Herbich, czy "Sióstr z Powstania" Agaty Puścikowskiej. Tamte pochłonęły mnie do głębi i bardzo wzruszyły i niejednokrotnie płakałam podczas lektury. "Kobiety '44" mnie głównie wynudziły. Większość opisanych tutaj rzeczy już została opowiedziana wielokrotnie, a autorka skupiła się głównie na losach osób znanych: aktorek, piosenkarek, poetek i autorek książek. Posiłkowała się też często wspomnieniami córki Stefana Żeromskiego - Moniki. Dlaczego, więc oceniam tak wysoko? Ze względu na kilka rozdziałów. Przede wszystkim na ten o gwałtach i to bardzo brutalnych, którym padło wiele kobiet w czasie powstania. Był taki obóz przejściowy - Zieleniak, gdzie ponoć wszystkie kobiety tam przebywające zostały zgwałcone. Nie jest to temat, o którym się wcześniej dużo mówiło, a właściwie został przemilczany. Były kobiety, które wolałby zginąć niż zostać zgwałconą i specjalnie prowokowały oprawców, aby ci sięgnęli po broń. Drugim ciekawym rozdziałem była sytuacja kobiet w ciąży, jak wyglądały porody i co czekało kobiety po urodzeniu dziecka. Trzeci ciekawy rozdział był o dzieciach, które umierały nie tylko z odniesionych ran, ale i z niedożywienia.

Warto sięgnąć po tę książkę, choć jak pisałam wcześniej są lepsze pozycje w tym temacie.

Bardzo dobrze napisana książka o kobietach biorących udział w powstaniu warszawskim. Autorka nie bała się podjąć trudnego tematu. Z tej lektury dowiadujemy się wiele rzeczy które latami były przemilczane, nie mówiły o tym same uczestniczki, ponieważ albo się wstydził albo władze na to nie pozwalały. 

Fenomenalna książka, dobrym pomysłem było ,,pokazanie'' powstania warszawskiego oczami kobiety. Dzięki temu możemy zobaczyć powstanie szerzej, dogłębniej. To ważny głos. Każda historia pokazuje ważny aspekt ,,normalnego'' życia w nienormalnych warunkach. Pokazuje strach i radość, łzy rozpaczy i chwile szczęścia, smaki, kolory, dźwięki. Pokazuje nierówną walkę nie tylko z wrogiem, ale i samym sobą. Myślę, że ta ,,cegiełka'' lepiej da nam zrozumieć czym było powstanie, co czuli powstańcy i jaki wpływ miały te doświadczenia na dalsze życie kobiet. Nie sposób obok tej książki przejść obojętnie. Ba ! Nawet nie powinno się tego robić. Na mnie zrobiła ogromne wrażenie. Napisano ją przystępnym językiem i chociaż temat nie należy do łatwych dobrze się ją czyta.