Chmurdalia
Joanna Bator

Zachwycający potok słów, jak rwący strumień, porywa nas i zatraca w przepięknych, wzruszających historiach Dominiki Chmury, jej mamy Jadzi, Grażynki, wychowanej przez ciocie Herbatki i wielu innych osób.

Joanna Bator snuje opowieści o zwykłych ludziach, ich losach, troskach, marzeniach, kłopotach. Z niezwykłą intuicją, wrażliwością opisuje codzienne przeżycia, emocje, rozterki. Niesamowite jest to, w ilu przypadkach zgadzam się z jej obserwacjami, przemyśleniami dotyczącymi człowieka, jego zachowań i motywacji. Z pewnością każdy odnajdzie siebie w którymś momencie, w jakiejś refleksji lub myśli.

Powieść ma taką trochę szkatułkową konstrukcję – każda szufladka jest pretekstem do otwarcia następnej – z kolejną historią. Mnożą się więc bohaterowie i wydarzenia, przeplatają wątki.

To, co mnie jeszcze urzekło – to powrót do dzieciństwa. Podróż w czasie umożliwiły mi sformułowania od dawna nie słyszane – „Fiu-bździu”, „Fiksum Dyrdum”, Coś mi się kićka”, „szast-prast”, „wyciągnąć kopyta”, „ kopnąć w kalendarz”…

(Kliknij aby rozwinąć opinię)

,,Chmurdalia" to kontynuacja rewelacyjnej ,,Piaskowej Góry", którą oceniłem bardzo dobrze i która warsztatem literackim dorównywała w mojej ocenie uhonorowanej nagrodą Nike powieści - ,,Ciemno, prawie noc". Czytając ocenianą książkę lekko się rozczarowałem. Ale tylko lekko, może nawet bardzo lekko. Książka przedstawia dalsze losy Dominiki Chmury, która cudem ocalała z wypadku drogowego, kiedy to Fiat 126p prowadzony przez pijaną w sztok Jagienkę Pasiak wypada z drogi i tonie w jeziorku Pajęczycy-Topielicy. Ciężko ranna Dominika trafia dzięki staraniom Grażynki Rozpuch do prywatnej kliniki w Niemczech, gdzie budzi się ze śpiączki z blizną na policzku i utratą swoich zadziwiających matematycznych talentów. Za namową rehabilitantki Sary, nie wraca do Wałbrzycha, co oczywiście bardzo martwi matkę Jadwigę, lecz wyrusza w świat. Akcja powieści, w której jak poprzednio brak jest dialogów, rozgrywa się w miejscach, gdzie aktualnie przebywa Dominika. Przenosimy się więc do niemieckiej fabryki dżemów ,,Owocowy Raj", której właściciel wykorzystuje seksualnie swoje pracownice o różnym kolorze skóry, a Dominika poznaje dziewczynę o rzęsach tak długich, że wymagają porannego rozplątywania. Do cukierni, gdzie podobny do Michaela Jacksona amerykański gej - Ivo marzy o otwarciu własnej firmy do czego potrzebny mu jest fikcyjny ślub z Dominiką. Wraz z Dominiką odwiedzamy czarne dzielnice Brooklynu i wielokulturowe mieszkanie w Londynie wynajmowane przez starą Greczynkę. Poznajemy ,,nowych" przyjaciół Dominiki do których zalicza się w pierwszym rzędzie solidnie zbudowana, czarnoskóra Sara, której babka prababki jako dziw natury pokazywana w europejskich miastach, skończyła jako prostytutka, a jej intymne części ciała przechowywane są do dzisiaj w Muzeum Historii Naturalnej w Paryżu. Jeżeli dobrze pamiętam, to historia tej kobiety posłużyła za fabułę filmy pt. ,,Czarna Wenus", który kilka lat temu oglądałem. Dowiadujemy się również sporo na temat losów ,,starych" znajomych Dominiki np. Małgosi Lipki, która po skończeniu medycyny wyjeżdża z Wałbrzycha do Londynu, gdzie pracuje w zawodzie i wiąże się z ciągle nowymi partnerkami. Akcja powieści przenosi się czasem do Wałbrzycha, gdzie wypatrująca córki-latawicy wdowa Jadwiga pochowawszy teściową, po długim namyśle ulega namowom swojej jedynaczki, porzuca nielubiane ,,bocianie gniazdo" i odnajduje upragniony spokój na jednej z greckich wysepek. Książka zachowuje klimat ,,Piaskowej Góry". Inteligentne i celne w ocenach obserwacje postaw i osobowości bohaterów nadal zachwycają i pozwalają podziwiać literacki kunszt autorki. Szkoda tylko, że coraz rzadziej odnoszą się do jakże ciekawej przeszłości, która ukształtowała obserwowane przez Joannę Bator postacie. Owszem, pojawia się historia fryzjera z Kamieńska, który robi ,,karierę" w obozie koncentracyjnym i z wielką precyzją pozbawia wszelkiego owłosienia ciocie-herbatki, ale tych opowieści jest moim zdaniem zbyt mało. Widać natomiast wyraźnie coraz większą fascynację pisarki odległymi krajami, światami, kulturami, postaciami i opowiadanymi przez nie historiami, co w sposób nieznaczny, ale dostrzegalny zmienia fascynujący klimat wcześniejszych opowieści zawartych w ,,Piaskowej Górze". Książkę czyta się doskonale i zasługuje na najwyższą ocenę. Zachowam się w tym miejscu jak wielbiciel telewizyjnych głupkowatych seriali, ale niech tam! Zrobiłbym wiele by poznać dalsze losy bohaterów tej części twórczości Joanny Bator. Może kiedyś ...

(Kliknij aby rozwinąć opinię)

"Chmurdalia" to kontynuacja "Piaskowej Góry". Po tragicznym wypadku samochodowym Dominika trafia najpierw do szpitala w Wałbrzychu a potem - dzięki Grażynce Rozpuch - do specjalistycznej kliniki w Monachium. Pod doskonałą opieką lekarzy i rehabilitantki (czarnoskórej Sary Jackson) Dominika odzyskuje świadomość i błyskawicznie wraca do zdrowia, wręcz trzeba ją powstrzymywać, by nie rehabilitowała się zbyt forsownie. Jedno tylko nie wróciło - matematyczne zdolności Dominiki. Z trudem udaje się jej przeprowadzać proste działania, co pogrąża ją w ogromnym smutku. Dopiero gdy dostaje prezent - aparat fotograficzny - znajduje nowy sens życia. Odtąd ciągle będzie fotografować, chociaż jej zdjęcia trudno nazwać ładnymi. Po powrocie do zdrowia Dominika nie chce wracać z matką do Polski. Razem z czarnoskórą Sarą ruszają w podróż po Europie. Trochę pracują (często na czarno), trochę zwiedzają. Poznają m.in. Iva, z którym Dominika bierze ślub (tylko w ten sposób, żeniąc się, Ivo miał szanse na spadek po ojcu). Po latach Dominika spotyka swoją przyjaciółkę ze szkoły, Małgosię Lipkę, która skończyła medycynę i zamieszkała w Londynie. Wreszcie też spotka swojego kolegę z dzieciństwa, Dymitra. To właśnie ta "patchworkowa" rodzina Dominiki: Małgosia Lipka i Sara Jackson, Ivo Smith no i wreszcie Dymitri Angelopoulus,tak bardzo denerwowała Jadzię Chmurę. Ale i Jadzia przeszła przemianę - namawiana przez córkę zaczyna wychodzić do ludzi. Przez przypadek spotyka dawnego sąsiada, Jeremiasza Muchę. To dzięki niemu może się wreszcie wygadać; dołącza też do grupy emerytów, z którymi organizują wycieczki po okolicy. W końcu Jadzia da się namówić nawet na wyjazd do Grecji - i bardzo się jej ten wyjazd spodobał. W książce jest też wiele odniesień do przeszłości. Poznajemy historię Grażynki Rozpuch - miała szczęśliwe dzieciństwo pod opieką Cioć Herbatek. To szczęśliwe dzieciństwo przerwała wojna. Ciocie Herbatki trafiły do obozu koncentracyjnego, Grażynka zaś do ochronki, prowadzonej przez siostry zakonne. Wszystkim im udało się przeżyć - niestety, wielu ich sąsiadów zginęło w czasie wojny. Niektórym udało się uciec z ogarniętej wojną Polski, jak chociażby Eulallii Barron, która potem, wiele lat po wojnie, zatrudni Dominikę Chmurę do czytania ksiązek, po polsku. Wojna, śmierć wciąż tkwi w tych ludziach, niektórzy z nich - jak Eulallia - są strażnikami pamięci po poległych, rezygnując ze swojego życia. W tej książce wszystkie wątki się zazębiają. Spotykają się ze sobą wszyscy, którzy powinni się ze sobą spotkać. We wszystkich opowieściach przewija się też nocnik Napoleona, który podróżuje między Polską a Stanami. Książka ta trochę mi przypominała twórczość Olgi Tokarczuk (zresztą - jest w niej wzmianka o bibliotekarce, która w trakcie wycieczki czyta książkę tej autorki) - podejmuje podobne tematy, chociaż sam styl książki jest zupełnie inny. Ciekawa jestem, czy się Dominice Chmurze wreszcie w życiu poukłada? :)

(Kliknij aby rozwinąć opinię)

Kontynuacja "Piaskowej Góry"- podobnie napisana, jak nitka, jak kolorowa włóczka, z której narrator na drutach dzierga kapę, narzutę. Jednak w Chmurdalii" włóczka jest bardziej kolorowa, międzynarodowa, bardziej rozciągnięta w czasie. Niekiedy autorka chodzi po tej cienkiej u niej nitce między prozą a poezją. Mimo umiejscowienia akcji i bohaterów w różnych epokach i na różnych kontynentach ma się wrażenie, że życie to sztuka tylko kilku aktorów, którzy w taki czy inny sposób muszą na siebie trafić, żeby zagrać przeznaczoną dla nich rolę. Piękna książka, cudownie napisana.

(Kliknij aby rozwinąć opinię)

Dalsze losy Dominiki. Tym razem akcja nie dzieje się już w Wałbrzychu. Podróżujemy wraz z bohaterką po świecie. Cofamy się też w czasie, by poznać historię Grażyny bądź innych bohaterów. Książka ciekawa i dosyć wciągająca. Jednak, podobnie jak w "Piaskowej Górze", przewlekłe dosyć barwne opisy wybijają mnie z rytmu głównej historii. Gdyby nie to, książkę czytałoby się o wiele szybciej i przyjemniej.

(Kliknij aby rozwinąć opinię)

Opowieść rodzi opowieść. Jedna - kolejną. Każdy człowiek to opowieść. A wszystko spaja Nocnik Napoleona i oczywiście Dominika Chmura. Ii Tom dobrej prozy o zawiłościach ludzkich historii z kobietami w rolach głównych. Kreacje Ciotek Herbatek najdłużej chyba pozostaną w mej pamięci. Topos homo viator, powrót do Itaki, relacji matka -córka. Książka jak chmura - wielowarstwowa.

(Kliknij aby rozwinąć opinię)

Chmurdalia druga część historii matki Jadzi i jej córki Dominiki. Pojawiają się również nowi bohaterowie oraz miejsca, oprócz Wałbrzycha autorka pokazała również życie w Niemczech, Stanach Zjednoczonych czy Kamieńsku. Tutaj większość akcji dzieje się w latach dziewięćdziesiątych, ale są też odwołania do czasów II wojny światowej.
Podobnie jak w pierwszej części - Piaskowej górze, rzeczywistość opisywana jest w tych książkach w sposób niesamowicie prosty, spostrzegawczy i delikatny. Opisy czasów wojny są dla mnie zawsze wyjściem poza strefę komfortu, ale w tych książkach są one mimo swojego bardzo trudnego charakteru są miękkie i delikatne. Najbardziej podobało mi się, że autorka w żaden sposób nie ocenia zachowania bohaterów, pozwala im popełniać błędy nie próbując za wszelką cenę ich poprawiać, edukować czy usprawiedliwiać. Autorka przedstawia zwykłe życie zwykłych osób w sposób niesamowicie wciągający i zachęcający do refleksji, wzruszeń, irytacji, zadumy, ale również odnajdywaniu siebie i swoich bliskich w bohaterach.

------

instagram.com/kofeinowe.ksiazki

(Kliknij aby rozwinąć opinię)

Lubię, lubię, lubię. Zwłaszcza to, że Pani Bator pisze tak "prawdziwie". Niektóre fragmenty mnie zachwycają. Czasem robi się smutno, często jest inaczej niż byśmy chcieli ale wątki się plączą i łączą, opowieść się plecie a człowiek czyta z przyjemnością. Po wypadku samochodowym Dominika rozpoczyna zupełnie nowe życie. Jej losy cienkimi nićmi związane są z losami innych ludzi a autorka opowiada często stosując retrospekcje. Dziwnie się życie układa w Chmurdalii.

(Kliknij aby rozwinąć opinię)