Recenzja książki: Ulicznice

Serbię w I edycji Nagrody Europejskiego Poety Wolności reprezentowała pochodząca z Belgradu Marija Knežević. W Ulicznicach poetka nie mówi niczego wprost. Starannie buduje swoje strofy, dokładnie wie, co chce powiedzieć i w jakie tropy ubrać swoje myśli. Mocno angażuje czytelnika w odkrywanie sensów, skrytych w poetyckich środkach przekazu.

 

W subtelny, liryczny sposób walczy o wolność wyrażania siebie, o naturalność m.in. w literaturze. Stąd jej wyjście na ulicę, podglądanie życia pozornie zwyczajnego.

 

(fragm. Pieśń rozpaczy)

 

W tej poezji uderza pisanie o drobiazgach, zwracanie uwagi na najmniejsze cząstki, by delikatnie przejść do prawd uniwersalnych, emocji totalnych, ponadczasowych idei. Ważny w tym tomie jest pomysł – każdy wiersz napisany jest inaczej, np. w Rzeczywistej rozprawie do głosu doszły rzeczy (m.in. gwóźdź, telewizor, ołówek, miednica) z otoczenia człowieka, które go określają (sposób ich użycia, stosunek do nich itd.).

 

A w tej wieczności zawsze znajdzie się jakaś pani Natalia, która pozbawiona celu siedzi sobie spokojnie. Oddycha / Sama nawet nie wie, o czym myśli. Jest i zestresowany biznesmen, żyjący ciągle na granicy ryzyka, jest sąsiad kupujący warzywa na obiad i są ulicznice – to oni właśnie tworzą prawdziwy świat, są naturalną „poezją życia”.

 

Knežević w swoistej lirycznej biografii – wierszu Rama – wyznaje:

Poetka chora jest właśnie na „czytanie ulicy”, na „literaturę życia”. Chodzi, patrzy i dostrzega, myśli, analizuje, wyobraża sobie i w efekcie obserwując te kolacje tajemne i aż / nazbyt znajome, tworzy lirykę, do której klucz gubi pośród tych codziennych zdarzeń zwyczajnych ludzi, wśród prawdziwego świata, wołającego i łaknącego wolności. Trzeba go szukać gdzieś obok nas. A może i wewnątrz?