Recenzja książki: Tajemnice wichrowych wzgórz. Prawdziwa historia Branwella i Charlotte Brontë

Recenzuje: Monika Witczak

Branwell Bronte, brat trzech słynnych pisarek: Emilly, Charlotte i Anne, zawsze pozostawał w cieniu swych sióstr. Wymazany z rodzinnego portretu, zapomniany i wyklęty, był postacią tragiczną i niezrozumiałą. Narosło wokół niego wiele legend, niedopowiedzeń i fałszywych wyobrażeń, choć siostry (przede wszystkim Charlotte) starały się, by pamięć o nim nie przetrwała w ogóle. Do tej pory badacze, którzy nie poświęcali mu zbyt wiele uwagi, byli zgodni co do tego, że Branwell Bronte był alkoholikiem, narkomanem, schizofrenikiem, homoseksualistą, pedofilem, złodziejem i mordercą. Prawda jest jednak znacznie bardziej skomplikowana. Komu zależało na tym, by doszczętnie skompromitować brata słynnych sióstr? Czy Branwell naprawdę zaprzepaścił talent, wyprzedzający jego czasy o kilka pokoleń? Czy Wichrowe Wzgórza - jedna z najsłynniejszych powieści wszech czasów - mogła wyjść spod pióra innego autora niż Emilly Bronte? Na te pytania odpowiedzi szuka Eryk Ostrowski, wieloletni badacz twórczości rodziny Bronte, autor bestsellerowej książki Charlotte Bronte i jej siostry śpiące.

W kolejnej książce, Tajemnice Wichrowych Wzgórz. Prawdziwa historia Branwella i Charlotte, Eryk Ostrowski szczegółowo odtwarza biografię Branwella Bronte. Na podstawie odnalezionych zapomnianych listów Charlotte i Branwella oraz dokumentów i niepublikowanych wcześniej utworów pokazuje, jaka była relacja Branwella i Charlotte oraz rozprawia się z wieloma mitami na jego temat. Branwell okazuje się człowiekiem niezwykłym: poetą, pisarzem, malarzem, wielbicielem klasycznych języków, wizjonerem wykraczającym daleko poza horyzonty własnych czasów i osobą bardzo cenioną przez przyjaciół. Niezwykle silna była także jego więź z Charlotte. Rodzeństwo wzajemnie wspierało się, wymieniało pomysłami, inspirowało się, a nawet razem pisało. To właśnie Charlotte spośród wszystkich sióstr była Branwellowi najbliższa. Jednak nagle wydarzyło się coś, co zupełnie zmieniło relacje Charlotte i Branwella. Siostra zaczęła negatywnie wypowiadać się o bracie i zrobiła wszystko, by przedstawić go w możliwie najgorszym świetle. Z perspektywy czasu wiemy, że udało jej się doprowadzić do tego, by Branwell został wymazany z historii tej wyjątkowej rodziny. Wielu fanów twórczości sióstr Bronte nawet nie wie, że miały one brata. Większość tych, którzy o tym wiedzą, uważa Branwella za wcielonego diabła, który zniszczył sielankowe życie plebanii w Hayworth, zaprzepaścił swój talent i przysporzył siostrom wielu trosk.

Autor przedstawia też bardzo mocną, popartą dowodami i analizami, argumentację na poparcie tezy, że to nie Emilly, lecz właśnie Branwell był autorem Wichrowych Wzgórz. Świadczą o tym zarówno fakty z życia Branwella, jak i dogłębna analiza jego listów oraz innych utworów, w których pojawiają się bardzo podobne lub wręcz takie same motywy, co w dziele przypisywanym jego siostrze. Dodatkowo Eryk Ostrowski zwraca uwagę na fakt, że wszyscy fascynują się tym, iż wycofana i zamknięta w sobie Emilly stworzyła tak dogłębne studium ludzkiej psychiki i wrażliwości, mając do dyspozycji jedynie swoją wyobraźnię. Tymczasem w utworze można znaleźć fragmenty, których nie mogłaby napisać, nie mając pewnych doświadczeń. Są to m.in. sceny dokładnie opisujące pewne typowo męskie miejsca i rozrywki, świat męskiej psychiki czy chociażby dialogi, pisane specyficzną gwarą (którą interesował się Branwell). Autor przytacza szereg bardzo mocnych argumentów, które każą poważnie zastanowić się nad tym, kto naprawdę napisał Wichrowe Wzgórza, pozostawia jednak czytelnika bez jednoznacznej odpowiedzi. Każdy więc może sam wysnuć wnioski i rozważyć, czy Eryk Ostrowski jest blisko prawdy.

Książka jest napisana lekko i przystępnie. Czyta się ją jak prawdziwą rodzinną sagę, w której odkrywane są przed nami kolejne rodzinne tajemnice i sekrety. Historia wciąga i śledzi się ją z takim samym zainteresowaniem, jak dobrą prozę obyczajową. Eryk Ostrowski pisze w sposób interesujący i choć jego publikacja to w gruncie rzeczy praca literaturoznawcza i biograficzna, w trakcie lektury zupełnie się tego nie czuje.

Po przeczytaniu Tajemnic Wichrowych Wzgórz czytelnik już nigdy nie będzie widział rodziny Bronte w tym samym świetle, w jakim przedstawia ją legenda sióstr.