Recenzja książki: Sprawcy i/lub ofiary działań pozornych w edukacji szkolnej
Recenzuje: Danuta Szelejewska
Cechą charakterystyczną pozorowania jest udawanie wysiłku i zaangażowania po to, by zachować pozytywny wizerunek w oczach innych. Owo fałszowanie obrazu rzeczywistości ma miejsce wtedy, gdy gra pozorów jest świadoma i celowa. Ponieważ omawiane zjawisko może dotyczyć każdej dziedziny życia, warto pokusić się o twórcze refleksje dotyczące działań pozornych w sferze edukacji, uznając je za problem niebezpieczny, palący i wymagający natychmiastowej reakcji. Do rąk profesjonalistów z dziedziny oświaty została oddana ukazująca się pod patronatem KNP PAN (Komitet Nauk Pedagogicznych PAN) interdyscyplinarna publikacja wydawnictwa Impuls, której „bohaterami” są Sprawcy i/lub ofiary działań pozornych w edukacji szkolnej.
Zawarte w pozycji przemyślenia są efektami długoletnich obserwacji i badań nie tylko teoretyków, ale przede wszystkim specjalizujących się w różnych dziedzinach nauki dydaktyków akademickich (poloniści, kulturoznawcy, fizycy) i nauczycieli. Przyjęta przez nich perspektywa jest krytyczna, a zaprezentowany materiał to ogólne zagadnienia, mające na celu odsłanianie i demaskowanie pozorów, poszukiwanie sposobów przeciwstawiania się im oraz projektowanie sytuacji osłabiających powstawanie niepożądanych zachowań w przyszłości. Warto z uwagą prześledzić przemyślenia autorów i spróbować rozwiązać skomplikowaną (często świadomie przez media fałszowaną) kwestię sprawców i ofiar działań pozornych w edukacji.
Całość została podzielona na trzy wzajemnie uzupełniające się części (od ogółu do szczegółu). Obok analizy omawianych zagadnień w świetle teorii socjologicznych, psychologicznych, pedagogicznych z akcentem położonym na praktykę w różnorodnych obszarach, ukazano sylwetkę nauczyciela, problematykę podstawy programowej i programów specjalistycznych, szkolnych systemów oceniania oraz kształcenia artystycznego. Pod rozwagę poddane zostały również rady szkoły, relacje rodzic-nauczyciel, wagarowanie, sukcesy szkoły, misja przedszkola, a także wychowawstwo w internacie i bursie szkolnej. Uzupełnienie stanowi wierny zapis dyskusji panelowej, jaka miała miejsce podczas VII Ogólnopolskiego Zjazdu Pedagogicznego z udziałem praktyków i nauczycieli akademickich oraz uczennicy klasy maturalnej jednego z lublińskich liceów. Reprezentatywny temat: Pozór w edukacji – diagnoza, próby rozwiązań, daje wiele do myślenia zarówno uczestnikom panelu, jak i czytelnikom.
W publikacji Sprawcy i/lub ofiary działań pozornych w edukacji szkolnej zamieszczono obszerną bibliografię polsko- i obcojęzyczną, alfabetyczny indeks rzeczowy i osobowy, przypisy a także noty o autorach (wraz ze zdjęciami). Pomocą służą również przykłady konkretnych działań pozornych, które zaistniały w określonych miejscach i czasie. Pomimo tego, że książka należy do literatury specjalistycznej, treść przekazano w sposób interesujący i przystępny. Publikacja dostarcza wyczerpujących informacji nie tylko profesjonalistom z dziedziny oświaty, ale również szerokiemu gronu czytelników, mogących – dzięki niej – diametralnie zmienić sposób postrzegania polskiej szkoły i obciążanych winą za obecny stan szkolnictwa nauczycieli.
