Recenzja książki: Przedwojenny Poznań. Najpiękniejsze fotografie

Recenzuje: Damian Kopeć

Przedwojenny Poznań na starych fotografiach  

Poznań. Jedno z ciekawszych miast Polski. Z bogatą, miejscami niełatwą historią. Miasto przeżywające w latach dwudziestych XX wieku czas wielkiego rozkwitu≤ zahamowany przez wybuch wojny. To właśnie ów rozwijający się, zmieniający się dynamicznie Poznań jest bohaterem zdjęć zamieszczonych w albumie Przedwojenny Poznań. Najpiękniejsze fotografie autorstwa Magdaleny Mrugalskiej-Banaszak. Ważny nie tylko wówczas ośrodek akademicki, przemysłowy i kulturalny. Miejsce I. Targu Poznańskiego, zorganizowanego w 1921 roku i Powszechnej Wystawy Krajowej w 1929 roku. Poznań z kryzysowych lat trzydziestych, gdy miasto nie stanęło w miejscu, zaledwie zwalniając.

Jak większość dotychczas wydanych w znakomitej serii wydawnictwa RM albumów poświęconych przedwojennym miastom, i ten zaczyna się od historycznego wstępu. Na kilku stronach może zapoznać się z krótką, treściwie ujętą historią Poznania do czasu wybuchu II wojny światowej.

Pierwsze zdjęcie w albumie pochodzi z czerwca 1918 roku i jest znaczące. Zrobił je z pokładu aeroplanu porucznik Kocher. To jeszcze Poznań będący w rękach zaborcy. Kolejne fotografie pokazują już miasto po zwycięskim powstaniu wielkopolskim. Ukazują ciekawe budynki, panoramy miasta i ludzi. Ważniejsze wydarzenia i codzienność uchwyconą w kadrze pasjonatów fotografii, którzy stawiali zarówno na ujęcia o charakterze dokumentacyjnym, na zdjęcia pozowane, jak i na te robione z zaskoczenia. Towarzyszą im nieliczne doskonałe zdjęcia artystyczne, udanie próbujące uchwycić nastrój ulotnej chwili. Komentarze pod fotografiami omawiają to, co widzimy, na ogół w szerszym kontekście. Napisane są z osobistym zanagażowaniem, ze znajomością rzeczy i z szacunkiem dla historii miasta oraz jego mieszkańców. Jakość wielu zdjęć zachwyca zarówno pod względem artystycznym, jak i technicznym. Do nich z pewnością należą wykonane późnym wieczorem urocze ujęcie Starego Rynku z 1934 roku czy widok z mostu Chwaliszewskiego na spowitą mgłą kamienicę przy ulicy Chwaliszewo.

Album zawiera sporo ciekawostek dotyczących historii Poznania. Przykład: w 1927 roku oddano do użytku widoczną na fotografii nowoczesną spalarnię śmieci. Już wtedy stawiano na sortowanie śmieci i spalanie tych nie nadających się do recyklingu, nie jest to wcale idea tak nowa, jak mogłoby się niektórym wydawać. Zadziwiające są opisy wielu prac budowalnych, potrafiono bowiem stawiać budynki czy mosty w zadziwiającym, zwłaszcza na dzisiejsze standardy, tempie. Okazały budynek Hotelu Polonia zbudowano głównie w czasie srogiej zimy 1928/9 przy temperaturze dochodzącej do minus 20. stopni. Zniszczony po wielkiej powodzi w kwietniu 1924 roku most Tumski zastąpiono nowym, wybudowanym w kilka miesięcy.

Album Przedwojenny Poznań. Najpiękniejsze fotografie jest intrygującą podróżą w przeszłość, zwłaszcza dla mieszkańców i pasjonatów tego miasta. Pokazuje jego piękno, ważne budynki, ciekawe i charakterystyczne miejsca. Wspomina ludzi, którzy wpłynęli na jego losy w okresie międzywojennym. Jest też swoistym hołdem dla talentu znanych i nieznanych (np. dla autora wielu zamieszczonych w książce zdjęć Stefana Leszczyńskiego) fotografików, których umiejętności, wyczucie i „oko” możemy podziwiać. Wykonane przez nich fotografie świetnie oddają ducha tamtych lat, niejednokrotnie urzekając przy tym klimatem. Szczególnym wyróżnikiem tego albumu jest sporo zdjęć wykonanych z pokładów samolotów wojskowych.