Recenzja książki: Nierówność szans edukacyjnych. Przyczyny, skutki, koncepcje zmian
Recenzuje: Danuta Szelejewska
Nie ma wątpliwości, że idealnym startem w przyszłość są dla młodego pokolenia równe szanse edukacyjne. Z doświadczenia jednak wiadomo, że istniejąca rzeczywistość znacznie odbiega od zakrojonych na szeroką skalę planów i zamierzeń. By wyjaśnić złożoność i wieloaspektowość problematyki, Oficyna Impuls opublikowała opracowany przez grono znakomitych pedagogów tom o wiele mówiącym tytule: Nierówność szans edukacyjnych. Przyczyny, skutki, koncepcje zmian, nakreślający uwarunkowania i oblicza współczesnych możliwości kształcenia. O randze problemu świadczą zamieszczone w publikacji wyniki licznych badań i wnioski.
Całość została podzielona na pięć grup tematycznych. Szczegółowo opracowane materiały uświadamiają czytelnikowi daleki od ideału stan demokratyzacji szkolnictwa publicznego oraz egalitaryzmu edukacyjnego; informują o braku sprawiedliwych regulacji prawnych dotyczących nauczania domowego; porównują elementy edukacyjne w wybranych krajach europejskich (Polska, Rosja, Belgia, Francja, Słowacja, Słowenia, Wielka Brytania i Holandia); omawiają bariery ekonomiczne, strukturalne i świadomościowe, które różnicują dostęp poszczególnych grup społeczeństwa do edukacji na wszystkich jej poziomach (z bogatej oferty korzystają przede wszystkim środowiska wielkomiejskie), pogłębiając równocześnie uczucie niespełnienia i pustki odczuwanej przez wielu młodych ludzi. W nurt rozważań wpisało się także napawające optymizmem rozwijanie zdolności uczniów (warte naśladowania są efekty Dolnośląskiego Systemu Wspierania Uzdolnień) oraz idea równości szans edukacyjnych w kontekście uwarunkowań społeczno–kulturowych.
Wiele uwagi poświęcono doświadczeniom edukacyjnym człowieka w różnych fazach jego życia. W tym aspekcie autorzy poszczególnych artykułów akcentują wpływ właściwych postaw rodziców oraz wychowawców na przyszłościowe osiągnięcia i wybory życiowe. Analizują problem doświadczania nierówności szans edukacyjnych w okresie dzieciństwa, widziany z perspektywy człowieka dorosłego. Sięgają do wymiarów edukacji realizowanej przez osoby w podeszłym wieku (głęboki ukłon w stronę Uniwersytetów Trzeciego Wieku). Wreszcie - apelują o przełamywanie barier stwarzanych osobom niepełnosprawnym intelektualnie i ruchowo.
W publikacji zamieszczono mnóstwo tabel, wykresów, schematów, wyliczeń i konstruktywnych wniosków. Schemat każdego artykułu obejmuje słowa kluczowe, streszczenie, tekst właściwy, polsko- i obcojęzyczną bibliografię wraz z adresami stron internetowych oraz notkę o autorze. Odmienną czcionką zapisano cytaty, a pod tekstem umieszczono liczne przypisy. Specjalistyczny język przekazu sprawia, że Nierówność szans edukacyjnych... to znakomita propozycja przede wszystkim dla teoretyków oraz praktyków nauczania i wychowania.
