Recenzja książki: Modlitwa za Owena

Gravesend w stanie New Hampshire jest miejscem spokojnym - by nie powiedzieć: nijakim, a przez to stworzonym do tego, by prowadzić w nim niespieszną egzystencję. Takie właśnie życie prowadzi Johnny Wheelwright, dziecko, któremu nie brakuje niczego. No, może brak mu ojca. John wychowywany jest przez cudowną matkę i dość kapryśną babkę, żyjąc w ciągłej niewiedzy dotyczącej swojego pochodzenia. Nie jest to jednak największa zagadka w jego życiu. Jest nią Owen Meany, najlepszy przyjaciel Johna, chłopiec zadziwiająco inteligentny, niziutki niczym karzełek, lekki niczym niemowlę. Owen to wielka tajemnica - zdaje się jednak, że jakaś siła na stałe związała go z losem rodziny Wheelwrightów. John przekonuje się o tym w bardzo dotkliwy sposób podczas pewnego meczu Małej Ligi.

Kiedy skoczyłam Modlitwę za Owena, a w głowie wybrzmiały ostatnie myśli związane z końcowymi wydarzeniami, do głowy przyszła mi jedna myśl, która najsilniej opisuje mój stosunek do tej powieści Irvinga. To słowa angielskiego komika, Eddiego Izzarda, mówiącego o amerykańskim hymnie: The American national anthem I've noticed is a bit hazy in the middle. Cause you start strong and you finish strong, but the middle bit's a bit. Dokładnie taka jest Modlitwa za Owena – wyrazista na początku i na końcu, z dość rozmytym środkiem. Wiele dziwacznych wydarzeń mających miejsce w Gravesend przelatuje przez czytelnika jak woda, pozostawiając jedynie pewien niedookreślony posmaczek. Z pewnością nie jest to najbardziej pamiętna przygoda z prozą Irvinga, choć trudno powiedzieć, by autor w tej powieści zawodził. Jest tu kilka mocnych akcentów, a przede wszystkim Modlitwa za Owena to dość symboliczna i przy tym kontrowersyjna opowieść o sile wiary.

Całą historię opowiada John z bezpiecznego miejsca w Kanadzie, gdzie postanowił się zestarzeć, jednak nie można powiedzieć, by był on głównym bohaterem powieści. Jest nim Owen Meany, dziecko zbyt charyzmatyczne, by można było się z nim nie liczyć. Z kolejnymi rozdziałami poznajemy więc życie Owena i Johna, usiane zwykłymi wydarzeniami, jak jasełka czy przedstawienia teatralne, mecz baseballu i zabawy na strychu, które mogły w każdej chwili zmienić się w coś, co przewróci ich życie do góry nogami. Tak też dzieje się prawie za każdym razem, choć Owen wydaje się tym dużo mniej zaskoczony niż jego przyjaciel. Irving doskonale portretuje swojego bohatera, który przesadny jest dosłownie we wszystkim, prócz wzrostu. Ten niewielki człowiek o przedziwnym, piskliwym głosie, jest kimś więcej niż tylko chłopcem, a przynajmniej za kogoś takiego chcą go uważać najbliżsi. Czy Owen jest prorokiem, a może wręcz mesjaszem? Może jest tylko nad wiek rozwiniętym chłopcem, który dzięki zmysłowi obserwacji i własnej błyskotliwości potrafi zauważać więcej niż inni? Choć Irving nie daje jednoznacznej odpowiedzi, pozostawia swojego czytelnika z wieloma myślami dotyczącymi nie tylko samego Owena, ale także istoty wiary. Religia ma zresztą ogromne znaczenie w Modlitwie za Owena, choć w ogólnym rozrachunku to nie ona liczy się najbardziej. Liczy się umiejętność uwierzenia w to, czego się nie widziało, czego się nie zaznało lub chociażby odwaga, by nie zamykać się na prawdziwe cuda.

Modlitwa za Owena jest tak naprawdę przedstawieniem jednego aktora, chociaż Irving w bardzo sprytny sposób zestawia swojego niesamowitego bohatera z przeciętnym i nudnym wręcz „Józefem”, jak określa się sam John. Historia opowiedziana z jego perspektywy, przepełniona wspomnieniami, ale także wieloma przebitkami z teraźniejszości mężczyzny mieszkającego w Kanadzie, choć opętanego amerykańską polityką, wskazują na ogromnie ważny problem powieści – nawet zwykły „Józef” może spotkać w swoim życiu kogoś tak niesamowitego, jak syn boży, który zmieni cały jego świat. Irving śmiało operuje symboliką religijną, co niektórych może urazić, innych zaś - po prostu zaciekawić. Moim zdaniem jest to sprytny zabieg, który pozwolił na stworzenie pięknej opowieści o życiu pełnym cudów.

 

Chociaż Modlitwa za Owena nie była zachwytem, co więcej: nawet mnie nie wzruszyła, a i rozśmieszała dość rzadko, to nie mogę powiedzieć, by to spotkanie z Irvingiem było nieudane. Z pewnością nie zaliczę jej do prywatnej czołówki powieści tego pisarza, jednak nie szybko zapomnę o Owenie Meanym i jego niecodziennym spojrzeniu na świat.